Đánh giá tính ổn định và khả năng thích nghi của một số giống đậu xanh tại vùng Bắc Trung Bộ

Bài viết này trình bày kết quả đánh giá 14 giống đậu xanh trong vụ Hè Thu 3 năm 2013 - 2015 tại 3 điểm thuộc Bắc Trung bộ là Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Kết quả ghi nhận các giống đậu xanh ĐXVN5, ĐX208, NTB02 cho năng suất thực thu cao nhất ở 3 điểm nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá tính ổn định và khả năng thích nghi của một số giống đậu xanh tại vùng Bắc Trung BộTạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 5(78)/2017 ĐÁNH GIÁ TÍNH ỔN ĐỊNH VÀ KHẢ NĂNG THÍCH NGHI CỦA MỘT SỐ GIỐNG ĐẬU XANH TẠI VÙNG BẮC TRUNG BỘ Lưu Quang Huy1, Bùi Thị Thu Huyền1, Vũ Đăng Toàn1, Hà Minh Loan1, Trần Danh Sửu2, Phạm Thị Xuân2 TÓM TẮT Bài báo này trình bày kết quả đánh giá 14 giống đậu xanh trong vụ Hè Thu 3 năm 2013 - 2015 tại 3 điểm thuộcBắc Trung bộ là Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Kết quả ghi nhận các giống đậu xanh ĐXVN5, ĐX208, NTB02 chonăng suất thực thu cao nhất ở 3 điểm nghiên cứu. Đánh giá tính ổn định và thích nghi của các giống cho thấy chỉ cógiống ĐXVN6 cho năng suất khá (15,4 tạ/ha) và ổn định, thích ứng rộng với điều kiện môi trường khác nhau. Cácgiống ĐX12, ĐX208, ĐXVN4, ĐXVN99-3 và Đậu Nhỏ có năng suất ổn định và thích ứng với điều kiện môi trườngbất thuận, các giống còn lại năng suất chưa ổn định. Từ khóa: Đậu xanh, năng suất, tính ổn định, thích nghi, Bắc Trung bộI. ĐẶT VẤN ĐỀ II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đậu xanh [Vigna radiata (L) wilczek] là cây đậu 2.1. Vật liệu nghiên cứuđỗ đứng thứ 3 ở Việt Nam sau lạc và đậu tương. Đậu - 13 giống đậu xanh đang lưu giữ tại Ngân hàngxanh rất giàu dinh dưỡng với hàm lượng protein gen cây trồng Quốc gia gồm: ĐX12, ĐX208, ĐXVN4,trong hạt chứa 24 - 25%. Protein đậu xanh chứa đầy ĐXVN99-3, V123, ĐX11, ĐXVN5, ĐXVN6, ĐX14,đủ các axit amin không thay thế, đặc biệt là 2 loại axit NTB02, ĐX16, ĐX17, ĐXVN7.amin hạn chế trong ngũ cốc là Lysin và Triptophan(Poehlman, 1991). Tuy nhiên nền di truyền của các - Giống đậu xanh hạt nhỏ (giống địa phươnggiống đậu xanh đang được canh tác trong sản xuất tại Bắc Trung bộ, tên thường gọi là Đậu nhỏ) làrất hẹp (Nair et al., 2012). đối chứng. Diện tích trồng đậu xanh của Việt Nam năm 2015 2.2. Phương pháp nghiên cứulà 90.950 ha, đạt năng suất bình quân 1.089 kg/ha. - Bố trí thí nghiệm: Thí nghiệm được bố trí theoVùng sinh thái Bắc Trung bộ có diện tích sản xuất khối ngẫu nhiên đủ (RCBD) với 3 lần lặp. Diện tíchđậu xanh là 18.470 ha (năm 2015) và đạt năng suất mỗi ô thí nghiệm 10 m2.bình quân là 938 kg/ha, thấp hơn năng suất bình - Đánh giá tương tác kiểu gen và môi trường theoquân của cả nước là 160 - 236 kg/ha (Báo cáo Viện mô hình của Finley and Wikinson (1963), EberhartQuy hoạch Nông nghiệp, 2016). and Russell (1996): Các nhà khoa học cho rằng việc tăng năng suất Yij = µi + βIj + δijcây trồng chủ yếu dựa vào giống, phân bón và kỹ Trong đó: Yij = Trung bình của giống i ở môithuật canh tác. Giống được coi là động lực hàng trường j; µ = Giá trị trung bình tổng thể của cácđầu để tăng năng suất và sản lượng. Phân tích giống qua tất cả các môi trường; β = Hệ số hồi quytương tác giữa kiểu gen và môi trường là một phần của giống thứ I trên chỉ số môi trường, tham số đểđặc biệt quan trọng trong công tác chọn giống cho đo lường phản ứng của giống đối với sự thay đổinhiều vùng sinh thái khác nhau. Việc phân tích môi trường.này tập trung chủ yếu cà tính ổn định và thích nghicủa giống. Chỉ số môi trường Ij: Ij = (ΣYij/V) - ( ΣΣYij/vn); Trong thực tế việc ứng dụng giống mới vào sản Chỉ số ổn định S di2: S di2 = (D/(L-2) – (EMS/r);xuất thì năng suất và phẩm chất của giống thường bị S 21 = 0thay đổi theo các vùng sinh thái khác nhau và mùa Trong đó: L: số môi trường; D: sự khác biệt; Sdi2vụ khác nhau. Nhằm chọn ra được những giống đậu 0: Năng suất ổn định tương quan GxE tuyến tính.xanh có tính ổn định và thích nghi cao nhất với vùng Chỉ số hồi quy bi: bi = ΣYijIj/Ij2sản suất đậu xanh tại Bắc Trung bộ, nghiên cứu đánh bi = 1: thích ứng rộng, bi > 1: thích ứng môi trườnggiá tính ổn định và thích nghi của giống đậu xanh ở thuận lợi, bi < 1 thích nghi môi trường bất thuận;vùng sinh thái ...