Đánh giá tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Hương và đề xuất các giải pháp khai thác nguồn nước trên quan điểm phát triển bền vững

Bài viết "Đánh giá tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Hương và đề xuất các giải pháp khai thác nguồn nước trên quan điểm phát triển bền vững" được thực hiện với mục tiêu đánh giá tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Hương, trên cơ sở hiện trạng sử dụng nước, những thuận lợi và khó khăn để đề xuất những giải pháp khai thác hợp lý nguồn tài nguyên nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Hương và đề xuất các giải pháp khai thác nguồn nước trên quan điểm phát triển bền vững JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Natural Sci., 2010, Vol. 55, No. 3, pp. 155-162NH GI TÊNG HÑP T€I NGUY–N N×ÎC L×U VÜC SÆNG H×ÌNG V€ — XU‡T CC GIƒI PHP KHAI THC NGUÇN N×ÎC TR–N QUAN IšM PHT TRIšN B—N VÚNG Nguy¹n Th¡m, Nguy¹n Hong Sìn v Nguy¹n «ng ë Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m Hu¸1. Mð ¦u Sæng H÷ìng l sæng lîn nh§t t¿nh Thøa Thi¶n Hu¸ ð Trung Bë n÷îc ta. L÷uvüc sæng H÷ìng v c¡c l÷u vüc phö cªn câ di»n t½ch l 3.760 km2 , trong â l÷u vücch½nh cõa sæng H÷ìng câ di»n t½ch 2.830 km2 v l÷u vüc c¡c sæng phö cªn nh÷: sængNæng, sæng C¦u Hai, sæng Truçi, sæng Phó Bi v v¡ch nói chi¸m 800 km2 . L÷u vüc sæng H÷ìng v phö cªn bao tròm c¡c huy»n Phong i·n, Qu£ng i·n,H÷ìng Tr, Nam æng, H÷ìng Thõy, Phó Vang, mët nûa huy»n Phó Lëc v thnhphè Hu¸. Ph¦n lîn Sæng H÷ìng v c¡c sæng nhä ·u bt nguçn tø s÷ín æng d£iTr÷íng Sìn v ¿nh nói cao B¤ch M¢, h¦u h¸t c¡c sæng ·u ch£y theo h÷îng Nam- Bc ê ra biºn theo cûa Thuªn An v cûa T÷ Hi·n. Dáng ch½nh sæng H÷ìng câba nh¡nh lîn l sæng Húu Tr¤ch, sæng T£ Tr¤ch v sæng Bç. Sæng T£ Tr¤ch v HúuTr¤ch g°p nhau t¤i ng¢ ba Tu¦n. Sæng Bç nhªp l÷u vîi dáng ch½nh sæng H÷ìng t¤ing¢ ba S¼nh. Ph¦n mi·n nói c¡c nh¡nh ch½nh cõa sæng H÷ìng ch£y gån trong lángd¨n. Tø ph¦n trung l÷u v h¤ l÷u câ r§t nhi·u dáng d¨n chia x´ dáng ch£y vîi sængH÷ìng c£ trong mòa c¤n l¨n mòa lô. Tr÷îc khi ê ra biºn t¤i cûa Thuªn An v cûaT÷ Hi·n trong mòa lô, dáng ch£y sæng H÷ìng nhªn th¶m nguçn n÷îc Ch¥u Sìn,Phó Bi, sæng Næng, sæng Truçi, sæng C¦u Hai háa l¨n vîi nhau ð çng b¬ng sængH÷ìng v dçn vo vöng C¦u Hai, ¦m Thõy Tó, Ph¡ Tam Giang. çng b¬ng h¤ dusæng H÷ìng l nìi nhªn n÷îc lô cõa c¡c sæng suèi tr÷îc khi lô ÷ñc ÷a ra biºn.Trong mòa c¤n t¼nh tr¤ng thi¸u n÷îc x£y ra tr¶n di»n rëng, °c bi»t l ð nhúngvòng c¡t v çng b¬ng ven biºn, £nh h÷ðng tîi c¡c cûa l§y n÷îc cung c§p cho nhi·ungnh kinh t¸ trong l÷u vüc. Bi b¡o ny nh¬m ¡nh gi¡ têng hñp ti nguy¶n n÷îcl÷u vüc sæng H÷ìng, tr¶n cì sð hi»n tr¤ng sû döng n÷îc, nhúng thuªn lñi v khâkh«n º · xu§t nhúng gi£i ph¡p khai th¡c hñp l½ nguçn ti nguy¶n n÷îc l÷u vücsæng H÷ìng. 155 Nguy¹n Th¡m, Nguy¹n Hong Sìn v Nguy¹n «ng ë2. Nëi dung nghi¶n cùu2.1. ¡nh gi¡ têng hñp ti nguy¶n n÷îc l÷u vüc sæng H÷ìng2.1.1. ¡nh gi¡ trú l÷ñng ti nguy¶n n÷îc ∗ ¡nh gi¡ nguçn ti nguy¶n n÷îc m÷a L÷ñng m÷a ð l÷u vüc sæng H÷ìng trung b¼nh ¤t 3.160 mm, v÷ñt hìn nhi·uso vîi l÷ñng m÷a trung b¼nh cõa l¢nh thê Vi»t Nam, l÷ñng m÷a t«ng d¦n tø ængsang T¥y v tø Bc vo Nam. L÷ñng m÷a trung b¼nh n«m ð çng b¬ng duy¶n h£i vgá çi ph½a Bc ¤t tø 2.700 - 2.800 mm; çng b¬ng duy¶n h£i ph½a Nam tø 2.800- 3.400 mm; vòng mi·n nói phê bi¸n tø 3.200 - 4.000 mm, câ nìi tr¶n 9.000 mm.L÷u vüc sæng H÷ìng câ ch¸ ë m÷a kh¡ a d¤ng, l÷ñng m÷a bi¸n êi m¤nh m³ theokhæng gian v thíi gian (H¼nh 1). i·u â t¤o n¶n mët trú l÷ñng n÷îc phong phóphöc vö s£n xu§t v sinh ho¤t cõa ng÷íi d¥n, nh÷ng çng thíi công g¥y khâ kh«ntrong vi»c qu£n l½ v sû döng ti nguy¶n n÷îc theo vòng v l¢nh thê. H¼nh 1. L÷ñng m÷a trung b¼nh nhi·u n«m tr¶n l÷u vüc sæng H÷ìng ∗ ¡nh gi¡ nguçn ti nguy¶n n÷îc m°t - V· dáng ch£y n«m: M°c dò m÷a l y¸u tè chõ y¸u s£n sinh dáng ch£y sængngái nh÷ng thíi gian k²o di cõa mòa m÷a v mòa ½t m÷a khæng tròng khîp honton vîi mòa lô v mòa c¤n, trong â mòa lô ch½nh câ 3 th¡ng (th¡ng 10 - th¡ng12), cán mòa c¤n k²o di 9 th¡ng (th¡ng 1 - th¡ng 9). Dáng ch£y n«m ph¥n bè khæng ·u theo l¢nh thê, t«ng d¦n tø æng sang T¥yv tø Bc vo Nam (H¼nh 2). Vîi ë s¥u dáng ch£y trung b¼nh n«m Y0 tr¶n d÷îi2.000 mm, hng n«m câ kho£ng 10 t¿ m3 n÷îc ÷ñc sinh ra. Tuy nhi¶n l÷ñng dángch£y ny ph¥n bè khæng ·u giúa c¡c th¡ng, c¡c mòa trong n«m v giúa n«m nyvîi n«m kh¡c. Têng l÷ñng dáng ch£y (W0 ) cõa n«m nhi·u n÷îc câ thº g§p 3 l¦ntêng l÷ñng dáng ch£y cõa n«m ½t n÷îc; têng l÷ñng dáng ch£y mòa lô chi¸m tîi 62 -65% têng l÷ñng dáng ch£y n«m. L÷ñng dáng ch£y chu©n M0 lîn nh§t tr¶n sæng T£Tr¤ch (87,63 l/s/km2), nhä nh§t tr¶n sæng Bç (78,06 l/s/km2), sæng Húu Tr¤ch ¤t79,12 l/s/km2 [4].156 ¡nh gi¡ têng hñp ti nguy¶n n÷îc l÷u vüc sæng H÷ìng v · xu§t c¡c gi£i ph¡p... H¼nh 2. B£n ç ti nguy¶n n÷îc m°t l÷u vüc sæng H÷ìng - V· dáng ch£y lô: Mòa lô ch½nh k²o di 3 th¡ng tø th¡ng 10 ¸n th¡ng 12,th¡ng câ dáng ch£y lîn nh§t l th¡ng 10; thíi k¼ câ lô tiºu m¢n x£y ra trong 4 th¡ngtø th¡ng 6 ¸n th¡ng 9, nhi·u nh§t l th¡ng 6. Lô làch sû ¢ tøng x£y ra n«m 1999vîi l÷u l÷ñng lîn nh§t i·u tra ÷ñc l 14.000 m3 /s t¤i Kim Long [2]. - V· dáng ch£y mòa c¤n: Ch¸ ë dáng ch£y mòa c¤n ð Thøa Thi¶n Hu¸ côngbi¸n ëng theo thíi gian l¨n khæng gian. L÷ñng m÷a 9 th¡ng ½t, ch¿ chi¸m 25 - 32%têng l÷ñng m÷a trung b¼nh n«m n¶n dáng ch£y mòa c¤n công khæng v÷ñt qu¡ 35 -38% têng l÷ñng dáng ch£y n«m. Ngoi ra giâ mòa T¥y Nam khæ nâng th÷íng t¤ora hai cüc tiºu m÷a vo th¡ng 3, 4 v th¡ng 7, 8 l¤i cng lm cho dáng ch£y th¶msuy ki»t trong kho£ng thíi gian â. - Theo ch¿ ti¶u ph¥n lo¤i cõa Hëi Ti nguy¶n n÷îc Quèc t¸ [1] th¼ ð Vi»t Namb¼nh qu¥n ¦u ng÷íi l 3.780 m3 /ng÷íi.n«m, thuëc vo lo¤i quèc gia thi¸u n÷îc. Ðl÷u vüc sæng H÷ìng l÷ñng n÷îc r§t dçi do 11.635 m3 /ng÷íi.n«m, v÷ñt hìn nhi·uso vîi b¼nh qu¥n tr¶n th¸ giîi. Tuy vªy, trong mòa c¤n v¨n x£y ra thi¸u n÷îc dokh£ n«ng trú ©m cõa l÷u vüc h¤n ch¸. Do â, º £m b£o c§p n÷îc cho c¡c nhu c¦udòng n÷îc c¦n x¥y düng c¡c cæng tr¼nh trú n÷îc, i·u ti¸t n÷îc k¸t hñp vîi ph¡ti»n mët c¡ch hñp l½. ∗ ¡nh gi¡ nguçn ti nguy¶n n÷îc d÷îi §t - C¡c t¦ng chùa n÷îc lé hêng: T¦ng chùa n÷îc lé hêng tr¦m t½ch Holocen câchi·u dy chùa n÷îc 20,4 - 30,6 m, trung b¼nh 11,72 - 24,5 m v l÷u ...