[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 1

Phan Đình Phùng (chữ Hán: 潘廷逢, 1847[1] - 1895) hiệu: Châu Phong, là nhà thơ và là lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) trong phong trào Cần Vương chống Pháp ở cuối thế kỷ 19 trong lịch sử Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 1 á°o Trinh Nh∂t Phan á÷nh PhÔngNh° l¨nh Ω≠o 10 nØm Khüng Chi∆n (1886 ñ 1895) Í NghŒ Tÿnh Phan á÷nh PhÔng ñ trang 1/1 1) MÊt l°ng nhiÀu mÒ cünh chu„n Tr∫n Ωünh sau cÔng vËi quµn Phüp l° tr∫n Í Hu∆ Ω≈m 23/5/1885, quµn ΩÊi chœnh quycða triÀu Ω÷nh ViŒt Nam cÒng th∂t b≠i n‚t. Th°nh m∂t vua ch≠y. Bµy giÈ ch‚ng vËi Phüp ch◊ l° vØn thµn vËi dµn binh. NgıÈi n°y Ωünh mÊt hai tr∫n, nh‹m kia gi˘ ΩıÏc Ω·i ba nØm r„i cÒng tan vÎ. Duy c›n mÊt ngıÈi c‚ g∞ng cıÎng l≠i, triŒu t∫p œt nhiÀu anh em Ω„ng chœ, r‹t d∑u nhiŒthuy∆t v°o trong cµy Ωøn dµn tÊc t˙ l∫p, kh≈u cao ng‡n l¯a üi qu‚c c›n b˜ng Ωfi l≈n Í mÊt g‹cH° Tÿnh, Qu®ng B÷nh mıÈi nØm sau n˘a mËi t∞t. ∂y l° Phan á÷nh PhÔng. NgıÈi l°ng á·ng Thüi, huyŒn La SÁn, t◊nh H° Tÿnh, Phan á÷nh PhÔng sinh nØm 1847,d›ng dfli nh° nho. á·ng Thüi v‚n l° mÊt l°ng n‰i ti∆ng nh∂t trong t◊nh H° Tÿnh, v÷ xıa nay c‹ ngıÈi Ω∫uΩ≠t lËn, l°m quan to r∂t nhiÀu. KhÍi l≈n t˜ ΩÈi nh° L≈, phüt mÊt ·ng Qu∫n c·ng, nh° gi°uc‹ lËn, hay l°m viŒc phÓc Ωˆc, dµn trong ΩŸa phıÁng ΩÀu ΩıÏc nhÈ c∫y, cho n≈n ngıÈi tasÔng büi l∞m, t·n ·ng l° “KiÀu Qu∫n c·ng”. á∆n ΩÈi g∑n Ωµy, l°ng á·ng Thüi l≠i c°ng Ω≠i phüt, thi Ω∫u hay l°m quan cÒng v∫y.Tˆc nhı Qu∫n c·ng Ho°ng Cao Kh®i, v° hai t‰ng Ω‚c Ho°ng M≠nh Trœ, Ho°ng Tr‡ng Phu,ba cha con hiÃn hüch mÊt thÈi ; c›n nhË lÓc qu∫n Ho°ng b°y tiŒc th‡ b®y mıÁi, c‹ ngıÈim˜ng cµu liÕn nhı v∑y ΩÓng l∞m : “Con cüi mÊt nh° hai t‰ng Ω‚c, Phüp Nam hai nıËc mÊtc·ng th∑n”. H‡ Phan th÷ t˜ ·ng Phan Nhı Tœnh, l°m t‰ng Ω‚c t◊nh H®i DıÁng h„i c›n thuÊc vÀNam triÀu v° chœnh l° th°y h‡c cða cÚ Phan á÷nh PhÔng cho tËi cüc ·ng ti∆n sÿ Phan á÷nhDu, Phan Tr‡ng Mıu, Phan Huy Nhu∫n... ΩÀu l° ngıÈi Ω„ng hıÁng v° Ω„ng thÈi vËi cÚPhan. NgıÈi ta vπn b®o hai thüi c˙c kh·ng g¥p nhau. á±ng n°y chÓng ta th∂y hai thüi c˙ccÔng Í mÊt l°ng á·ng Thüi : h‡ Ho°ng ph› tü B®o hÊ ΩıÏc vinh hiÃn Ω∆n tÊt b∫c, h‡ Phanch‚ng c˙ B®o hÊ cÒng quy∆t liŒt tÊt b∫c ! H‡ Phan, t˜ thðy t‰ Í ΩÈi L≈, truyÀn Ω∆n á÷nh PhÔng l° 12 ΩÈi, m° ΩÈi n°o cÒng c‹ngıÈi thi Ω∫u lËn, l°m quan to, cho n≈n ngıÈi ta thuÍ trıËc Ω¨ t˜ng Ω¥t t≈n cho x‹m h‡Phan Í l° “ç y h≠ng”, tfi ˚ l° mÊt x‹m to°n ngıÈi Ω∫u Ω≠t cao sang. çng thµn sinh ra Phan á÷nh PhÔng l° Phan á÷nh TuyÃn, Ω∫u ph‹ b®ng khoa giüp th÷n(1814) vÀ thÈi vua ThiŒu TrŸ. L°m quan tËi Phð do¨n phð Th˜a Thi≈n, sau vµng mŒnh vuasai ra B∞c l°m chˆc Tün l˚ quµn vÚ d¬p gi¥c Í t◊nh L≠ng SÁn, bŸ t¯ tr∫n. Phan á÷nh PhÔng c‹ nØm anh em. Anh c® l° Phan á÷nh Th·ng, Ω∫u tÓ t°i, l°m Ph‹ qu®n Ω‚c mÊt ΩÊi thuyÀn chi∆n ; thˆhai l° Phan á÷nh Thu∫t, Ω∫u c¯ nhµn l°m Giüo th‡ ; thˆ ba l° Phan á÷nh Tu∂n m∂t sËm ;cÚ tˆc l° thˆ tı ; c›n ngıÈi em Ót l° Phan á÷nh V∫n, Ω∫u Ph‹ b®ng l°m Tri phð. CÚ l≠i c›nhai em khüc m¬ n˘a, nhıng kh·ng ai th°nh Ω≠t g÷. Phan á÷nh PhÔng phu nhµn l° con güi mÊt quan phð Í l°ng Th‡ TıÈng cÒng thuÊc vÀt‰ng ViŒt Y≈n, l∂y cÚ sinh ra ΩıÏc b‚n ngıÈi con trai. VÀ sau, phu nhµn v° m∂y ngıÈi contrai lËn ΩÀu m∂t sËm vÀ bŒnh Ωi≈n, nh±m lÓc Phan Ωang c∑m quµn khüng c˙ binh Phüp ÍnÓi VÚ Quang, cho n≈n cÚ Ω¨ c‹ cµu than thÍ : — M÷nh sinh g¥p ph®i lÓc gia bi∆n, qu‚c bi∆n, th≈ bi∆n, t¯ bi∆n. Trong b‚n ngıÈi con trai cða cÚ, duy c‹ ngıÈi s‹t l≠i l° Phan á÷nh C˜ c‹ ti∆ng th·ngminh can Ω®m. Phan á÷nh PhÔng ñ trang 2/2 Phan á÷nh C˜ t˙ l° Bü Ng‡c, h„i nhfi theo cÚ Í lu·n trong quµn. á∆n nØm bœnh thµn(1896), nghÿa l° sau khi cÚ m∂t mÊt nØm, th÷ tr‚n Ωi du h‡c Í Nh∫t B®n, Ωˆng v°o h≠ngthanh ni≈n anh tu∂n trong Ωüm ViŒt Nam chœ sÿ vong mŒnh qua á·ng Kinh lÓc b∂y giÈ.NhiÀu ngıÈi tıÍng ch∞c mai sau Bü Ng‡c c‹ thà n‚i ΩıÏc chœ lËn cða cha. Nhıng vÀ sauxoay Ω‰i xu hıËng, c‹ thà suy nghÿ viŒc nıËc kh·ng thà cˆu l≠i ΩıÏc n˘a, d∑u c‹ l°m g÷,ch≤ng qua cÒng nhı “d≠ tr°ng xe cüt biÃn Ω·ng, nh‡c l›ng m° ch≤ng n≈n c·ng cün g÷”, r„ingıÈi ta th∂y NguyÕn Bü Trüc vÀ trıËc Ωıa Bü Ng‡c vÀ sau, quy thu∫n chœnh phð B®o hÊ. T·i nhË c‹ mÊt l∑n ΩıÏc g¥p Bü Ng‡c Í H° NÊi, næt m¥t tfi ra ngıÈi hiÀn l°nh cˆng cfii ;nhıng hfii chuyŒn chi cÒng ng∫p ng˜ng kh·ng mu‚n n‹i ra ; h÷nh nhı c‹ mÊt tµm s˙ g÷ u∏nkhÓc kh‹ n‹i l∞m v∫y. LÓc ∂y sau cuÊc Ñu chi∆n 1914—1918 v˜a tan œt lµu. Cüch sau Ω‹ mÊt nØm, nghe tin Bü Ng‡c l≠i Ωi sang T°u, song l∑n n°y Ωi mÊt cüchΩıÈng ho°ng. Kh·ng bi∆t Bü Ng‡c l≠i Ωi nhı th∆ c‹ mÚc Ωœch g÷, ch◊ bi∆t cu‚i nØm 1921, c‹tin ngo°i büo vÀ r±ng mÊt h·m Bü Ng‡c Ωang d≠o chÁi Í H„ng kh∏u c·ng vi≈n t≠i ThıÏngH®i, th÷nh l÷nh bŸ mÊt ngıÈi c∑m sÓng lÚc chÿa ngay Bü Ng‡c m° b∞n b®y phüt ch∆t tıÁi.Kh·ng n‹i, ai cÒng Ωð bi∆t ngıÈi b∞n Bü Ng‡c chœnh l° mÊt ngıÈi Ω„ng b°o ViŒt Nam. Nhµn Ω‹ m° ΩıÁng thÈi c‹ dı lu∫n phµn vµn n‰i l≈n, k¿ b°n v∑y ngıÈi n‹i khüc.Nhıng m° th·i ! chÓng ta n≈n Ωà ngıÈi dıËi su‚i v°ng y≈n ngh◊ l° hÁn. CÚ Phan l ...