[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 5

Tại triều, ông tố cáo nhiều vụ khuất tất, nên có lần được vua Tự Đức khen là "thử sự cửu bất phát, phùng Phùng nải phát" (việc này đã lâu không ai phát giác ra, nay gặp Phùng mới phát hiện được)[2], nên càng nổi tiếng về tính cương trực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 5 10) NÓi VÚ Quang Th∆ l° cuÊc khüng chi∆n cða h‡ Phan l≠i ph˜ng ph˜ng n‰i l≈n nhı l¯a chüy. Cao Th∞ng Ω‹n rıËc cÚ vÀ t≠m Ω‹ng tr≈n m∂y trüi nÓi TrÔng Kh≈, Trœ Kh≈, thuÊchuyŒn HıÁng Kh≈. Nghe tin, tıËng sÿ cÒ l≠i quy t∫p Ω·ng Ω®o. Cao Th∞ng b∏m rfl c·ng viŒct˜ khi cÚ Ωi, ·ng ta Í nh° mıu tœnh kh·i phÚc v° ch∆ t≠o khœ giËi ra th∆ n°o. L≠i tr÷nh cÚbˆc m∫t thı cða ngıÈi khüch l≠ nØm trıËc Ω¨ Ω∆n müch tin cho ·ng Ωi cıËp ΩıÏc sÓng PhüpvÀ l°m kiÃu, r„i trao cho ·ng bˆc thı n°y Ωà tr÷nh cÚ Phan liÀn khi cÚ Í B∞c trÍ vÀ. Nghe n‹i l° m∫t thı, cÚ l∂y l°m l≠, tıÍng l° c∏m nang diŒu k∆ g÷ Ωµy; ch˜ng mÍ raxem, kh·ng t≈n, kh·ng h‡, kh·ng thüng kh·ng ng°y, ch◊ vfin v¬n c‹ 14 ch˘ vi∆t th∫t r∞n rfii,l° hai cµu thi cða Vi≈n Mai, thi sÿ ΩÈi Thanh nıËc T°u : T˙ c‰ giang sÁn nh°n b∂t Ω∞c, Bün quy danh sÿ, bün anh hÔng. Nghÿa l° : T˜ trıËc non s·ng nh°n ch≤ng ΩıÏc; n¯a v÷ danh sÿ, n¯a anh hÔng. CÚ xem r„i ch◊ cıÈi nh≠t v° x∆p l≠i c∂t Ωi, kh·ng n‹i g÷ h∆t. Chı tıËng kh·ng ai hiÃu ˚cða ngıÈi khüch l≠ kia mu‚n n‹i g÷; ch◊ cho l° mÊt anh Ω„ g°n n‹i b∫y hay khoe ch˘ v∫yth·i. Ho¥c l° ngıÈi ∂y mu‚n khen cÚ Phan, ho¥c l° ngÚ ˚ n‹i cÚ kh‰ tµm bÀn chœ, nhıngcÒng ch◊ quanh qu∏n trong r˜ng nÓi l° cÔng, kh·ng bıËc ra xa ΩıÏc Ωµu, v÷ thi≈n mŒnh v°thÈi th∆ Ω¨ l°m mÊt chuyŒn dÿ nhi≈n m∂t r„i. Song ai cÒng ch◊ phfing Ωoün th∆ th·i, c›n thµm ˚ cða ngıÈi kia ra sao kh·ng bi∆t;nh∂t l° th◊ chung kh·ng chŸu n‹i ra danh tœnh, c°ng l≠ k¸ hÁn. CÚ trÍ vÀ H° Tÿnh, mËi bi∆t rfl nguy≈n nhµn vua H°m Nghi bŸ b∞t l° do t≈n TrıÁngQuang Ng‡c büo Phüp vÀ b∞t ng°i. Tˆc thÈi cÚ ΩiÃm binh thµn h°nh l≈n tËi Ω∂t M‡i b∞t t≈nNg‡c ra chæm Ω∑u v° khüm xæt trong nh° n‹, th∂y mÊt cµy b®o ki∆m cða vua H°m Nghi m°n‹ l∂y trÊm. Xa g∑n, ai nghe viŒc büo c˜u tuy∆t h∫n n°y ΩÀu l∂y l°m h® d≠ vui l›ng, cho n≈nh°o kiŒt h˘u danh Í t◊nh H° Tÿnh nhı Ng· Qu®ng, NguyÕn C∂p, VÒ Phüt, v° Thanh H‹ath÷ C∑m Bü ThıËc... ΩÀu Ωem quµn vÀ Ωà theo cÚ sai khi∆n. BÊ h≠ th≈m Ω·ng, thanh th∆vang d∫y. Nhıng n∆u bµy giÈ kh·ng s∞p Ω¥t th∆ n°o, m° cˆ quanh qu∏n Í trong r˜ng nÓi, nayy≈n th÷ Í nÓi n°y, mai ΩÊng l≠i sang r˜ng kia, r‚t l≠i t∂t nhi≈n cÒng Ω∆n th∂t b≠i nhı trıËc.V÷ Ω‹, bµy giÈ cÚ tœnh cüch cho bÀn th∆ gi˘ Ω¨, r„i mËi tœnh Ω∆n th∆ Ωünh sau. Cüch xa TrÔng Kh≈, Trœ Kh≈ ΩÊ m∂y chÚc d¥m, c‹ d¨y nÓi l° nÓi VÚ Quang. TÚc g‡i l°Ng°n TrıÁi, ΩŸa th∆ hiÃm y∆u, cÚ Phan l˙a ch‡n l°m nÁi Ω‹ng Ω≠i Ω„n. Ng°n TrıÁi, mÊt khu r˜ng nÓi th∫t hiÃm h‹c quanh co, v° c‹ ΩŸa th∆ tiŒn lÏi cho viŒcdÚng binh l° nhÈ c‹ ba con ΩıÈng ΩÊc Ω≠o : m¥t trıËc ng‹ ngay ra Ω„ng b±ng, c‹ thà d›mΩıÏc t◊nh th°nh H° Tÿnh, Ω±ng sau to°n l° r˜ng r∫m, c‹ ΩıÈng l‚i bœ m∫t Ωi qua Ω∂t Løo m°sang Xi≈m; c›n mÊt con ΩıÈng nhfi, th÷ th·ng su‚t qua tËi nÓi á≠i H°m. NÓi n°y cÒng l°mÊt ch¥ng nÓi hiÃm h‹c : sÁn m≠ch li≈n ti∆p nhau v° ΩÊt ngÊt, khu∂t khÓc, cˆ mÂi trüi nÓic‹ mÊt khe su‚i, hai b≈n bÈ khe n°o cÒng c‹ lau s∫y m‡c l≈n cao quü Ω∑u ngıÈi. áıÈng l‚i Ωiv°o r∂t gay go, n∆u ai kh·ng thuÊc th÷ kh·ng t÷m ΩıÏc ΩıÈng v·, hay l° v· r„i m° kh·ngthuÊc ΩŸa th∆ cÒng kh·ng bi∆t ΩıÈng m° ra. T˜ VÚ Quang m¨i tËi TrÔng Kh≈, Trœ Kh≈, d°i Ω∆n g∑n mÊt trØm d¥m, bµy giÈ ΩÀu c‹Ω„n tr≠i li≈n ti∆p cða nghÿa binh d˙ng l≈n. á„n tr≠i d˙ng to°n b±ng cµy bÀn ch∞c, l∂y ngay Ítrong r˜ng, d˙a theo th∆ nÓi, th∆ nıËc m° Ω‹ng Ωà cho tiŒn viŒc ch‚ng gi˘, viŒc Øn u‚ng,cÔng l° viŒc chuy≈n chÍ binh gia lıÁng th˙c Ωi l≠i. RÊng ra Ω∆n b‚n t◊nh Thanh, B÷nh, NghŒ,Tÿnh, ph°m l° miÀn thıÏng du sÁn cıËc ΩÀu r®i rüc c‹ Ω„n tr≠i nghÿa binh. á„n lËn th÷ mÊtáÀ Ω‚c Ω‹ng, c›n Ω„n nhfi th÷ mÊt L¨nh binh. Phan á÷nh PhÔng ñ trang 45/45 CÚ chia ra mÂi vi≈n tÔy tıËng l°m chð mÊt ΩŸa phıÁng, g‡i l° mÊt quµn thˆ (nghÿa l°ch quµn Ω‹ng). MÂi mÊt quµn thˆ Í h≠t n°o ΩÀu l∂y ngay t≈n cða h≠t ∂y m° g‡i cho tiŒnviŒc ti∆ng ˆng tı büo. MÂi quµn thˆ Ω‹ng Í ho¥c mÊt t◊nh, ho¥c mÊt huyŒn, ho¥c mÊt t‰ng,ho¥c mÊt l°ng, tÔy theo ch Ω‹ng binh c‹ quan hŒ Ω∆n viŒc v∫n lıÁng hay l° viŒc quµn bŸ th∆n°o ? Phan chia nghÿa quµn th‚ng thuÊc trong tay m÷nh ra 15 thˆ nhı sau n°y : Kh≈ thˆ (huyŒn HıÁng Kh≈) NguyÕn Tho≠i Can thˆ (huyŒn Can LÊc) NguyÕn Tr≠ch, NguyÕn D∫t L≠i thˆ (t‰ng L≠i Th≠ch) Phan á÷nh Nghi (chüu cÚ) B÷nh thˆ (t◊nh Qu®ng B÷nh) NguyÕn ThÚ (·ng n°y l° ngıÈi Thanh H‹a, nguy≈n l°tıËng cÒ cða ·ng T·n Th∂t Thuy∆t, vÀ theo cÚ ch◊ huy, nhıng sau c‹ tÊi, bŸ cÚ chæm Ω∑u). HıÁng thˆ (huyŒn HıÁng SÁn) NguyÕn Huy Giao DiÕn thˆ (phð DiÕn Chµu) Tr∑n Vinh Anh thˆ (phð Anh SÁn) NguyÕn M∫u (·ng n°y Ω∫u Ph‹ b®ng vfl) Nghi thˆ (huyŒn Nghi Xuµn) Ng· Qu®ng LÕ thˆ (l°ng Trung LÕ, thuÊc phð áˆc Th‡) NguyÕn C∂p C∏m thˆ (huyŒn C∏m Kh≈) Hu¸nh Bü Xuy ...