[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 6

Năm 1882, ông dâng sớ đàn hặc thiếu bảo Nguyễn Chánh về việc "ứng binh bất viện" (cầm quân mà ngồi yên, không đi tiếp viện) khi quân Pháp tấn công thành Nam Định và về việc "chẳng quan tâm đến dân tình ở Bắc Kỳ".
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 6l° Ω°n b° con güi m° quen bi∆t chuyŒn tr› vËi lœnh t∫p, ΩÀu l° bŸ x¨ hÊi kà cho l° h≠ng tr∞cn∆t, hı thµn. H‡ vÁ ΩÒa c® n∞m nhı th∆, kh·ng chŸu xæt giÔm b˙c ngıÈi n°o trong x¨ hÊicÒng c‹ k¿ n°y ngıÈi khüc. C· Tüm l° ngıÈi hiÀn l°nh, Ωˆng Ω∞n, thða nay chŸ em mua bün quen bi∆t trong chÏvπn c‹ l›ng qu˚ m∆n kœnh tr‡ng c· ; bµy giÈ ng‹ th∂y c· quen bi∆t chuyŒn tr› vËi lœnh t∫p,th÷ h‡ tr∑m tr„ ch◊ trfi v° b°n ri≈ng n‹i læn vËi nhau : — Quüi l≠ ! Con ngıÈi nhı rˆa m° t∑m b∫y hø ! — L°m bÊ nghi≈m trang kh·ng hay n‹i cıÈi tr› chuyŒn vËi chŸ em m÷nh, Ωà vËi m∂y ·ngdu c·n Ω‹ th÷ v„n v¨, l°m quen. ChŸ nghÿ coi Í ΩÈi tin ngıÈi bÀ ngo°i, l∑m ch∆t ph®i kh·ng ? NhiÀu b˘a, phi≈n chÏ tan r„i, ngıÈi ta b∞t g¥p c· Tüm mua rıÏu nem, qu° bünh Ωemxu‚ng ghe v° dπn m∂y chÓ lœnh t∫p xu‚ng Øn u‚ng say sıa, r„i ng„i chuyŒn v¨n lµu l∞m,mËi th∂y m∂y chÓ ng∂t ngıÍng Ωi l≈n, ngıÈi ta c°ng dŸ nghŸ g∞t : — N°o c‹ ai ngÈ ! H·m sau, c‹ chŸ xfi xi≈n theo kiÃu h°ng t·m, h°ng cü, g¥p m¥t c· Tüm th÷ ch°o hfii :“T·i ch°o c· cai”, hay l° “T·i ch°o thœm quyÀn”. Ti∆ng “quyÀn” Í miÀn B∞c vπn th·ng dÚngΩà ch◊ v°o lœnh t∫p. K¿ cıÈi ngıÈi ch≈, bøn ri≈ng n‹i læn ra sao, c· Tüm bi∆t h∆t. Nhıng c· vπn t˙ nhi≈n,ΩiÀm tÿnh nhı kh·ng, h÷nh nhı ch≤ng coi s˙ dŸ nghŸ cða thi≈n h≠ ra g÷. Nay chÓ lœnh n°y,mai chÓ lœnh khüc, c· vπn n‹i cıÈi ti∆p Ω¨i h‡ nhı thıÈng. C‹ lÓc ti∆ng c· n‹i to ngıÈi tac›n nghe l‹ng ΩıÏc Ω·i chÓt, c‹ lÓc c· th÷ th∑m n‹i nhfi vËi lœnh, ch≤ng ai nghe ΩıÏc ti∆ngn°o, ngıÈi ta c°ng nghi. Nghi th÷ nghi, ngıÈi ta ΩÀu ph®i s¯ng s‚t l≠ lÔng vËi nhau l° c· Tüm chuyŒn v¨n µnc∑n vËi lœnh t∫p th∆ n‡, mÈi lœnh xu‚ng ghe Ω¨i Ω±ng tr° rıÏu th∆ kia, nhıng tuyŒt nhi≈nkh·ng th∂y c· ta c‹ v¿ l® lÁi mÊt chÓt n°o, v÷ h‡ vπn r÷nh m› d› xæt c· ta m¨i. Th∆ cho n≈n th◊ chung ngo°i m¥t ngıÈi ta kh·ng hÀ düm khinh c· Tüm. Hu‚ng chi b‡nbu·n bün cüc nÁi, cˆ Ω∆n phi≈n chÏ cÒng Ωi Ω› vÀ mÊt ng¨ s·ng, th∂y bao giÈ c· Tüm cÒngcÔng vËi Ωˆa tr¿ con Ωi, r„i l≠i cÔng vËi Ωˆa tr¿ con vÀ, ngo°i ra kh·ng hÀ c‹ tung tœch g÷,khi∆n cho ngıÈi ta c‹ thà ngÈ v˙c ch≈ cıÈi ΩıÏc. ThuyÀn cða h‡ thıÈng g¥p thuyÀn cða c·Tüm v°o h„i g∑n süng Í l°ng TriÀu Kh∏u ; kh·ng c∑n ph®i hfii, cˆ nghe gi‡ng c· Tüm v˜achøo thuyÀn v˜a hüt, t˙ nhi≈n h‡ bi∆t : á·i ta cÔng nÏ nıËc non, Ch°ng Ω° tr® s≠ch, thi∆p c›n long Ωong. Bao giÈ s·ng l¥ng nıËc trong, Bfi ngıÈi chøo lüi Ω≈m Ω·ng nh‡c nh±n. R„i c· l≠i hüt ti∆p cµu khüc : ái Ωµu l∫t Ω∫t hÎi ai ? MÒi t≈n h›n Ω≠n cho ngıÈi n°y theo. L≈nh Ω≈nh m¥t nıËc mÊt chøo, Non s·ng günh n¥ng vπn Ωeo b≈n m÷nh. á≈m khuya, trÈi l¥ng, s·ng rÊng, Ω„ng xa, m° nghe ti∆ng c· hüt nh˘ng cµu nhı th∆ vËicüi gi‡ng r∂t n¨o nÔng ai oün, dæo d∞t th≈ lıÁng, dÔ ai cÒng ph®i rung ΩÊng trong tµm h„nv° Ωoün ch˜ng c· l° ngıÈi c‹ tµm s˙ g÷ Ωau ΩËn l∞m v∫y. Tr·ng ngıÈi c· Tüm nhfi nh∞n, ¿o l® bÀ ngo°i, h÷nh nhı mÊt cÁn gi‹ th‰i cÒng xi≈u, th∆m° c· c‹ sˆc r∂t m≠nh kh·ng ai düm ngÈ. Nh˘ng Ωˆa du c·n v· lo≠i, th∂y c· hay n‹i chuyŒnvËi lœnh t∫p Í trong chÏ nhı th∆, tıÍng Ωµu l° con ngıÈi l≤ng lÁ, th°nh ra chÓng b≠o d≠n,cÒng dÍ th‹i trØng hoa Ω°ng Ωi∆m ra, n‹i chÁi n‹i gh¬o. Ban Ω∑u c· l°m thinh kh·ng thømn‹i g÷, chÓng th∂y v∫y c°ng ΩıÏc trËn l°m gi°, khi∆n cho c· kh·ng nhŸn nhÚc ΩıÏc, ph®i Phan á÷nh PhÔng ñ trang 56/56dÔng Ω∆n vfl l˙c, Ωünh cho m∂y Ωˆa ch≠y nh°o. Sau chÓng kæo nhau Ω∆n m∂y chÚc Ωˆa tËitr® thÔ, toan Ω‰ günh than v° Ωünh c· mÊt tr∫n tÁi bÈi Ωà r¯a thà diŒn anh chŸ. NhıngchÓng l° Ω°n d≈. V· phıËc g¥p nh±m con c‡p cüi, c‹ vÓt nh‡n nanh d°i. Mu‚n d≠y chÓngmÊt b°i h‡c, c· Tüm lÓc n°o yÃu ΩiŒu hiÀn l°nh, bµy giÈ Ωˆng ph∞t d∫y, tr˜ng m∞t tr›n xoe,l·ng m°y Ω®o ngıÏc, x∞n g‡n g°ng tay üo l≈n, thüch Ω‚ c® b‡n du c·n ra ch rÊng r¨i, dümΩünh nhau vËi mÊt m÷nh c· th¯ coi. NgıÈi ta th∂y c· Tüm mÓa chµn mÓa tay, Ω·ng x·ngtµy ΩÊt, Ωünh vfl vËi c® b‡n du c·n bao vµy d˘ tÏn, th∆ m° Ωˆa th÷ l Ω∑u, Ωˆa th÷ ch≠y tr‚n,Ωˆa th÷ tæ nh°o, duy c· Ω¨ kh·ng bŸ mÊt v∆t tœch g÷, l≠i sau khi b¨i tr∫n, th∑n s∞c coi t˙nhi≈n nhı kh·ng. NgıÈi trong chÏ kæo nhau Ωi xem tr∫n “nh∂t n˘ chi∆n qu∑n nam” thi∆ug÷ ; h‡ reo cıÈi khen ngÏi kh·ng ngËt : — Kh·ng ngÈ c· h°ng than gifii vfl !... Th∂y c· Tüm hiÀn l°nh t¯ t∆, ai cÒng m∆n ıa, cho l° ngıÈi Ωˆng Ω∞n ; ch˜ng th∂y c·hay quen bi∆t Ω°m Ω≠o vËi lœnh t∫p th÷ l≠i cho l° ngıÈi t∑m b∫y ; Ω∆n lÓc nghe c· hüt m∂ycµu ai oün l≠nh lÔng kia, th÷ ai cÒng cho l° ngıÈi c‹ tµm s˙ chi ˆc u∂t ; tËi bµy giÈ th∂y c·sˆc Ωünh m∂y chÚc ngıÈi ΩÀu tæ nh°o, th÷ cho l° nhi n˘ anh hÔng. Dı lu∫n Ω‚i vËi c· c‹ v∫ym° th·i, c›n nhı qu≈ quün, nh° c¯a, ch„ng con v° thµn th∆ c· ta ...