[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 7

Năm 1883, do bất đồng quan điểm với Tôn Thất Thuyết về việc phế vua Dục Đức, lập vua Hiệp Hòa, ông bị phụ chính Thuyết cách chức đuổi về quê nhà.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 7 14) ç h· ! Cao Th∞ng Trong lÓc nghÿa quµn Ωang c‹ th∆ m≠nh sˆc to, l°m xao xuy∆n l›ng ngıÈi v° tr°n lankh∞p xˆ, khi∆n nh° ΩıÁng cuÊc B®o hÊ Ωang ph®i nh‡c nh±n lo ng≠i, kh·ng bi∆t c‹ d¬p ΩıÏckh·ng, v° bao giÈ mËi d¬p ΩıÏc; trong lÓc nghÿa quµn Ωang c∑n ngıÈi c‹ trœ, c‹ dÒng Ωà giÓpΩÎ cÚ Phan vÀ viŒc sai khi∆n tıËng sÿ, liŒu lıÏng binh cÁ, th÷ chÏt c‹ mÊt cüi tang r∂t ΩauΩËn, r∂t thiŒt h≠i, dÈi Ω‰i c® Ω≠i cuÊc, rung ΩÊng c® to°n quµn : cüi tang Cao Th∞ng t¯ tr∫n. Cao Th∞ng l° mÊt ngıÈi c‹ t°i to chœ lËn th∆ n°o, ai n∂y Ω‡c m∂y Ωo≠n tr≈n kia Ω¨ bi∆t;nghÿa quµn Ωang c∑n ph®i c‹ ·ng, Ωang ph®i d˙a v°o ·ng l°m mÊt bˆc tıÈng th°nh, bÂngthi∆u m∂t ·ng Ωi, tˆc l° nghÿa quµn thi∆u m∂t linh h„n, kæm h≤n th˙c l˙c, kh·ng ph®i v˜a. H„i Ω‹ Ω¨ tr®i nØm nØm tœch tÚ, nØm nØm d≠y dÂ, Cao Th∞ng ng‹ th∂y nghÿ quµn c‹khœ giËi, c‹ lıÁng th˙c, c‹ c·ng phu t∫p luyŒn khü r„i, tuy kh·ng ph®i ΩıÏc dı l˙c chi,nhıng cÒng Ωð ch‚ng c˙ vËi quµn Phüp trong mÊt thÈi gian. BÍi v∫y ·ng suy nghÿ n∆u m°nghÿa quµn cˆ chui nhÒi l∏n qu∂t Í trong vÔng r˜ng nÓi m¨i, kh·ng l∂n bıËc l≈n mÊt v°i th÷Ω∆n bao giÈ mËi chi∆m cˆ ΩıÏc mÊt t∂c Ω∂t l°m cØn b®n h≤n hoi Ωà Ω„ l∂y viŒc lËn. ᨠkh·ngl∂n ΩıÏc th÷ l°m sao khfii c‹ ng°y ph®i thÚt lÔi, ph®i hı hfing. V∫y th÷ bµy giÈ, theo ˚ ·ngmu‚n, nghÿa quµn t∂t ph®i kŸch liŒt t∂n c·ng mÊt phen th∆ n°o, chË cˆ Í m¨i r˜ng nÓi nhıth∆ n°y, tuy l° Ω∂t cða m÷nh th∫t, nhıng b‚n phœa ΩÀu c‹ quµn Phüp bao b‡c, si∆t cˆng l∂ym÷nh, th°nh ra m÷nh kh·ng khüc chi con chim Í trong l„ng, con cü Í trong ch∫u, vπy vÔng g÷ΩıÏc ? Suy nghÿ v∫y r„i Cao Th∞ng v°o h∑u cÚ Phan Ωà b°n vÀ viŒc t∂n c·ng, huy∆t chi∆nmÊt phen xem sao. — ˚ cða ·ng mu‚n Ωem quµn ra Ωi, th÷ Ωünh l∂y Ω∂t n°o trıËc ? — T·i xin Ωünh t◊nh NghŒ trıËc. — T≠i l°m sao l≠i Ωünh t◊nh NghŒ trıËc ? — V÷ quµn Phüp Ω‚i ΩŸch vËi ta, l∂y t◊nh NghŒ l°m nÁi cØn b®n, Ω‹ng quµn v° tœch lıÁngÍ Ω‹ r∂t nhiÀu, mÊt l° Ωà ch‚ng gi˘ ta Í m¥t H° Tÿnh, Qu®ng B÷nh, hai l° Ωà ch¥n ΩıÈngkh·ng cho giao th·ng thanh khœ vËi ngo°i B∞c. Ng°y nay, n∆u ta ng„i m° gi˘ Ωµy m¨i, Ω¨ch≤ng ph®i l° k∆ cˆu an, m° l∂y g÷ khœch ΩÊng ΩıÏc l›ng ngıÈi, mıu toan ΩıÏc viŒc lËn. Baonhi≈u nghÿa Ω®ng trong nıËc bµy giÈ, ΩÀu tr·ng ng‹ng v° ta m° ΩŸnh bıËc lui tËi; Ω∆n sˆckhü nhı ta m° cˆ ng„i y≈n, th÷ h‡ cÒng kh·ng düm ΩÊng, nay n∆u ta ΩÊng th÷ t∂t l° h‡ Ôatheo, ch∞c s¡ bÔng l≈n c‹ th∆ m≠nh l∞m. V® chØng l∂y r˜ng nÓi l°m ch süng t≠o th÷ ΩıÏc,chˆ l°m ch thð th°nh kh·ng xong, v÷ quµn Phüp ch≤ng c∑n g÷ Ωünh ta, cˆ b‡c vµy Í ngo°itrong œt lµu, ch≤ng c∑n ph®i hao phœ mÊt t≈n lœnh, mÊt vi≈n Ω≠n n°o, c‹ thà khi∆n cho ta Ítrong tuyŒt lıÁng, bœ ΩıÈng, t˙ nhi≈n l∑n h„i ta ph®i tan, ph®i ch∆t. TiÃu tıËng düm quy∆tΩoün r±ng th∆ n°o ΩŸch quµn cÒng dÔng tËi cüi k∆ kh·ng c∑n Ωünh m° r„i th∞ng tr∫n th°nhc·ng nhı th∆ Ω‹. BÍi v∫y, nghÿa quµn ta ph®i ra tay trıËc Ωà mÍ l∂y mÊt sinh lÊ mËi ΩıÏc; — Nhıng n∆u ra Ωünh t◊nh NghŒ, m° Phüp kæo quµn Í trong ra, Í ngo°i v· r„i hai m¥tΩünh Ω‰ d„n l≠i, th÷ tıËng quµn l∂y g÷ m° ch‚ng c˙ cho n‰i ? — áiÀu Ω‹ tiÃu tıËng Ω¨ suy nghÿ k˛ c°ng r„i. T·i ch◊ c∑n ch‚ng c˙ vËi m¥t quµn Íngo°i B∞c v°o, c›n m¥t trong t·i kh·ng sÏ. Trong khi t·i ti∆n binh l≈n thµu phÚc t◊nh NghŒAn, t·i s¡ xin chð soüi truyÀn lŒnh cho cüc quµn thˆ ΩÀu c¯ binh mÊt lıÏt, kh·ng c‚t g÷ Ωünhnhau, nhıng ch◊ l°m ra bÊ lµm le Ωünh phü hai t◊nh Qu®ng B÷nh v° H° Tÿnh, l°m v∫y ΩÃchia sˆc quµn Phüp Ωi, h‡ kh·ng Ωà h∆t tµm l˙c Ω∆n m¥t NghŒ An ΩıÏc. V® l≠i, nghÿa binhta ra Ωünh bµy giÈ, c∑n ph®i liÀu ch∆t m° Ωünh cho thiŒt l° th∑n t‚c khi∆n cho ΩŸch quµnch≤ng kŸp trÍ tay, th÷ s˙ Ωünh h≠ ΩıÏc th°nh NghŒ An c‹ l¡ cÒng l° viŒc dÕ. HÕ h≠ ΩıÏcNghŒ An r„i, tˆc kh∞c cüc Ω≠o quµn thˆ ta th˜a cüi th∞ng th∆ ∂y m° trıÈng khu Ω≠i t∂n, l≈nchi∆m hai tinh Qu®ng B÷nh v° H° Tÿnh n˘a. B‡n nghÿa sÿ cüc t◊nh th∂y v∫y, t∂t l° h‡ nˆc Phan á÷nh PhÔng ñ trang 67/67l›nog m° cÔng n‰i l≈n tˆ tung, quµn Phüp c‹ ba Ω∑u süu tay cÒng ph®i b‚i r‚i. R„i cÚ ΩemΩ≠i binh Ω‹ng Í Qu®ng B÷nh Ω‹n ΩıÈng ch‚ng c˙ vËi quµn Í trong kinh ra, t·i xin Í NghŒ AnΩà gi˘ v˘ng m¥t ngo°i, n∆u nghÿa quµn ta gi˘ ch¥t ΩıÏc gi®i Ω∂t nhı th∆ l°m ch nıÁngthµn l°m nÁi cØn cˆ, may ra c‹ thà l°m n≈n viŒc lËn ΩıÏc. — Vœ dÚ l∂y ΩıÏc NghŒ An r„i m° Phüp Ωem quµn do ΩıÈng thðy tËi, th÷ ·ng l∂y g÷ m°c˙ ΩŸch ? — ViŒc Ω‹ t·i cÒng Ω¨ nghÿ tËi r„i. Bµy giÈ t·i Ω¨ c‹ cüch ngØn gi˘ kh·ng cho quµn PhüpΩem t°u v°o c¯a biÃn ΩıÏc. — Song quµn ta hiŒn nay c›n y∆u th∆ l∞m, sÏ Ωi th÷ c‹ Ωi∆u b∂t lÏi. CÚ Phan n‹i cµu ∂y, l° ˚ kh·ng mu‚n cho Cao Th∞ng Ωi, nhıng ·ng n‹i lËn r±ng : — á≠i trıÏng phu Ω∆n ch∆t l° cÔng, chˆ c‹ ΩiÀu chi m° ph›ng sÏ ! R„i Cao Th∞ng nØn n◊ mÊt m˙c xin Ωi, cÚ Phan ph®i cho. V® ch≤ng, nhµn h„i b∂y giÈ, Íquµn thˆ phð Anh SÁn t◊nh NghŒ An l° NguyÕn M∫u trÔ liŒu viŒc quµn lıÁng c‹ hÁi ch∫ ...