Đau khổ

Ai cũng có lần đau khổ nhiều hay ít, cách này hay cách khác, nên đã biết đau khổ là gì rồi. Có đau khổ về thể chất, có đau khổ về tinh thần. Có đau khổ thoảng qua, có đau khổ dằn vặt. Tùy trường hợp, ta gọi là đau đớn, phiền muộn, thống khổ, cực hình. Muốn cho giản dị, ta gọi chung tất cả các hình thức làm cho ta khó chịu đó là "đau khổ". Muốn tiến ngay vào trung tâm vấn đề, chúng ta chỉ cần tự hỏi câu này: "Tại sao loài người...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đau khổ Đau khổ Ai cũng có lần đau khổ nhiều hay ít, cách này hay cách khác, nên đãbiết đau khổ là gì rồi. Có đau khổ về thể chất, có đau khổ về tinh thần. Có đau khổ thoảngqua, có đau khổ dằn vặt. Tùy trường hợp, ta gọi là đau đớn, phiền muộn,thống khổ, cực hình. Muốn cho giản dị, ta gọi chung tất cả các hình thức làm cho ta khóchịu đó là đau khổ. Muốn tiến ngay vào trung tâm vấn đề, chúng ta chỉ cần tự hỏi câu này:Tại sao loài người lại phải đau khổ?. Câu đó tức thì gợi cho ta một câukhác: Do đâu mà có khổ? Phần lớn là do chính con người. Con người làm cho con người đau khổ. Chính con người đã tạo ra khí giới, nhà giam, bom đạn, gây chiếntranh, sự nô lệ, sự tra tấn. Chính con người đã chia nhân loại thành kẻ giàungười nghèo, kẻ đàn áp, người bị đàn áp, kẻ tự do, người nô lệ. Chính conngười vu oan, chụp mũ, lừa gạt, phản bội, chém giết đồng bào, rồi tuyên bố:Thế giới như vậy đấy! Đó là việc chính trị mà. Thủ phạm là quỷ, là sốmạng mù quáng, hoặc sự thản nhiên của một đấng Thượng đế tàn nhẫn. Dù chấp nhận rằng chính con người gây khổ cho con người, thì cũngvẫn chưa giảng được tại sao lại như vậy, và có nhất định phải như vậykhông, có nhất định rằng con người phải gây khổ lẫn cho nhau không? Có người cho rằng lập lại một tổ chức xã hội thích hợp thì có thể diệtđược khổ. Đó là mục đích mà những người mác-xít chủ trương hồi đầu. Họđã đạt được nó chưa? Môn đệ Thích Ca, chuyên môn về vấn đề diệt khổ, bảo rằng (tôi cố ýgiản dị hóa đi) vì quyến luyến với đời nên khổ. Đừng quyến luyến nữa thì tựnhiên hết khổ. Kinh nghiệm chứng tỏ rằng một số người đã tự giải thoát chokhỏi khổ bằng cách đó. Thời cổ, triết gia Hy Lạp Zénon lập ra thuyết khắc kỉ. Theo ông (ởđây tôi cũng phải giản dị hóa hữu), chỉ có mỗi một cách diệt khổ là sốnghoàn toàn hợp với lí trí và thiên nhiên, đừng ao ước cái gì trái với hai cái đó,trút bỏ hết mọi đam mê nó phá hoại sự điều hòa của vũ trụ. Tân Ước thường nói đến đau khổ, mà không bao giờ hứa cho ta cảnhthiên đường ở hạ giới cả... trái lại là khác. Kinh đó có giọng thực tế nghiêmkhắc, nhưng có giảng cho ta nguồn gốc và cứu cánh của sự đau khổ không?Kinh đó mượn ở Cựu Ước cái thuyết bí mật về tội nguyên thủy, tức cái tộicủa thủy tổ loài người đã bất tuân Thượng Đế mà bị đày ra khỏi Lạc Viên. Thuyết đó là một huyền thoại chứa chân lí này: con người tách ra khỏicái trật tự của Hóa công, phá sự điều hòa của vũ trụ mà gây khổ cho mìnhhoặc cho người khác. Nhưng còn những trẻ em kia, chưa có tội gì cả mà sao cũng phải khổ?Chưa ai đáp được cho tôi câu ấy mà làm cho tôi thỏa mãn cả. Tôi chỉ có thểtạm chấp nhận lời giải đáp này thôi: nhân loại phải chịu cái thân phận chungcủa nhau: hết thảy đều đau khổ cho hết thảy: mà trẻ em cũng ở trong cái tậpthể nhân loại, nên không thoát khỏi thân phận đó. Nhưng thôi, chúng ta gác bỏ những vấn đề bi thảm đó để xét một vấnđề khác có lợi ích trước mắt hơn: đau khổ có phải chỉ có mục đích trừng trịkhông thôi hay còn có mục đích nào khác nữa? Khi ta phạt một đứa bé có lỗi, có phải là chỉ muốn làm cho nó đau khổthôi không? Nhất định là không. Ta còn muốn cho nó một ý niệm về sự trậttự phổ biến, và mong rằng nó sẽ sống theo trật tự đó để được tương đối sungsướng. Tôi biết nhiều người bị những bệnh nan y đã không phản kháng lạivới số phận mà còn mang ơn nó nữa, vì nhờ phải chiến đấu với số phận màhọ vượt lên khỏi tinh thần tầm thường của họ; tóm lại là nhờ đau ốm mà họbiết được cái hạnh phúc của đời sống tinh thần. Có người sẽ cãi lại: ừ, sự đau khổ về thể chất có thể làm cho tâm hồncon người cao lên, ngược lại sự đau khổ về tinh thần chỉ làm cho con ngườihóa bi quan, chua chát, có khi tuyệt vọng nữa. Vâng, có thể như vậy. Có thểrằng một số đau khổ nào đó quá sức ta, ta chịu không nổi. (...) Tôi thì cho rằng chỉ có cách này để nhận được ý nghĩa của sự đau khổ,là chấp nhận nó, không phải như chấp nhận một điều không tránh được mànhư một cây gậy để ta chống mà vững bước hơn trên con đường đưa tới mụcđích của ta, mục đích đó là chính ta, cái phần chí cao, chí linh ở trong ngườita ...