Đau thắt ngực là gì?

Ðau thắt ngực là một từ mà bệnh nhân và thầy thuốc hiểu khác nhau, và dùng khác nhau. Người bệnh khi nào thấy đau ở ngực, nhất là ở ngực trái, vùng trước tim, và có cảm giác thắt" ở đó, thì cứ tự động chẩn đoán là "đau thắt ngực". Nhưng các bác sĩ lại chỉ dùng từ đau thắt ngực" khi khám bệnh nhân thấy có chứng cứ của bệnh động mạch vành (xem đoạn nói về chẩn đoán ở dưới). Nếu chỉ có lời kể "đau thắt ngực" của bệnh nhân mà không có những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đau thắt ngực là gì? Đau thắt ngực là gì? Ðau thắt ngực là một từ mà bệnh nhân và thầy thuốc hiểu khác nhau,và dùng khác nhau. Người bệnh khi nào thấy đau ở ngực, nhất là ở ngực trái,vùng trước tim, và có cảm giác thắt ở đó, thì cứ tự động chẩn đoán là đauthắt ngực. Nhưng các bác sĩ lại chỉ dùng từ đau thắt ngực khi khám bệnhnhân thấy có chứng cứ của bệnh động mạch vành (xem đoạn nói về chẩnđoán ở dưới). Nếu chỉ có lời kể đau thắt ngực của bệnh nhân mà không cónhững chứng cứ trên, thì bác sĩ chỉ dùng chữ đau ngực chung chung, hoặcquá lắm là nghi đau thắt ngực”. Vậy đau thắt ngực là gì? Các thầy thuốc theo định nghĩa của các bàigiảng bệnh học ở trường, các sách báo y học trong và ngoài nước, theo cáctừ điển chuyên môn, và cả theo các bài giới thiệu thuốc; họ coi đau thắt ngựclà nêu chứng của thiếu máu cục bộ cơ tim, do một trong các động mạch vànhbị hẹp, tiếp tế không đủ máu cho cơ tim, cho nên còn gọi là suy vành. Thiếumáu đây là máu để nuôi dưỡng trực tiếp cơ tim, chứ máu từ các tĩnh mạchtrở về tim, cũng như máu tim bơm đi nuôi các cơ quan khác vẫn đầy đủ. Vìthế mới gọi là thiế u máu cục bộ, tức là chỉ riêng cơ tim, nói đúng hơn là mộtvùng của cơ tim bị thiếu máu, chứ không phải thiếu máu toàn thân, ngườibệnh nhiều khi vẫn hồng hào béo tốt như hoặc hơn người thường! Vấn đề là ở chỗ khi bị thiếu máu cục bộ (hay suy vành) như vậy, thì ítkhi người bệnh thấy đau thắt. Thường bệnh nhân chỉ thấy tức ngực, nặngngực như có gì đè lên, đôi khi hơi tức thở, có lúc lại nóng rát, nói chungngười ta có cảm giác khó chịu chứ không đau hẳn. Vị trí khó chịu là ở giữangực ngay sau xương ức, cũng có khi ở ngực trái vùng trước tim. Cá biệt cótrường hợp đau bụng vùng thượng vị, ngang trên rốn, làm người bệnhthường bị đau do loét dạ dày, viêm dạ dày... Những trường hợp điển hình,đau lại xuyên lên trên, đến vai, cổ hàm hoặc lan ra cánh tay, cẳng tay, bàntay, bên trái hoặc cả hai bên. Như vậy, những cảm giác đau nhói, đau ê ẩm,đau xuyên, và cả cảm giác đau thắt nữa, không nhất thiết phản ánh được tìnhtrạng thiếu máu cục bộ, nghĩa là tình trạng suy vành. Nhiều khi cảm giác đau đó do ngoại tâmthu hoặc do một bệnh ở lồng ngực bên trái như xương, s ụn, cơ, dây thầnkinh. Có khi lại là một bệnh của các cơ quan gần tim như phổi, màng phổi,thực quản, dạ dày. v.v.. Sau khi đã thống nhất được rằng đau thắt ngực là một từ quy ước đểtả cảm giác khó chịu do bệnh động mạch vành, có thể nói thêm vài điều vềbệnh này: Ðối tượng chủ yếu hay bị đau thắt ngực (theo nghĩa bệnh độngmạch vành) là ai? Ðó là những nam giới, tuổi trên 40, nhiều khi nghiệnthuốc lá, cân nặng quá huyết áp cao và hay ngồi một chỗ, ít vận động đi lại,ít thể dục thể thao, ít ra khỏi nhà ... Những người này, dù đau ngực khôngthắt, cũng là đau thắt ngực và cần chữa về động mạch vành. Còn nhữngngười như nữ bệnh nhân nói trên tuổi còn trẻ, hoạt động thể lực tương đốitốt, thì dù đau có thắt thật, cũng ít có khả năng đau thắt ngực do mắc bệnhđộng mạch vành, và điều trị không nên nhằm vào động mạch vành mà nêntheo hướng khác. Có đặc điểm gì nữa giúp ta chẩn đoán bệnh do động mạchvành? Ðó là đau hay xuất hiện trong những hoàn cảnh đặc biệt, như khi làmnặng, chạy, mang vác nặng, leo dốc hoặc thang gác có khi đau xuất hiện khiăn no, uống rượu, nhiễm lạnh, hút thuốc lá, hoặc xúc động... còn những bệnhnhân nữ trẻ cảm giác đau thắt không liên quan đến những hoàn cảnh đó chắckhông phải mắc bệnh động mạch vành. Ðể chẩn đoán đau thắt ngực, những trường hợp điển hình thì dễ, chỉcần hỏi bệnh kỹ lưỡng (thầy thuốc đừng tiếc thời gian!), nghe tim, đo huyếtáp, xét nghiệm máu và ghi điện tim thông thường là đủ: Nhưng đa số trườnghợp khó hơn, phải làm thêm các thăm dò phức tạp như ghi điện tim gắng sứchoặc điện tim 24 giờ, theo dõi tác dụng của thuốc v.v.. Ðặc biệt có khi phảidùng đến một khám nghiệm có độ chính xác rất cao là chụp động mạchvành. Cách chụp này phức tạp và tốn kém, cho nên chi cần làm khi thật cầnthiết, hoặc khi chữa bằng thuốc không kết quả, tất nhiên là theo chỉ định củabác sĩ tim mạch. Về điều trị, hiện nay có nhiều thuốc tốt để chữa đau thắtngực, như các thuốc chẹn beta, các thuốc giãn mạch các thuốc chống đông,các thuốc chặn kênh calci, v.v... Chọn thuốc nào cho bệnh nhân nào tất nhiênphải do thầy thuốc chuyên khoa xem xét quyết định. Những trường hợp đaunhiều không đáp ứng với thuốc... bác sĩ sẽ gửi đi nong động mạch vành, đặtgiá đỡ (Stent), hoặc phẫu thuật bắc cầu nối vv. Những biện pháp này đòi hỏi kỹ thuật trình độ cao, trước đây vẫn phảiđi nước ngoài, nay các bác sĩ ta đã thực hiện được ở Hà Nội, điều đó đang làniềm tự hào của môn Tim mạch học Việt nam. Phòng bệnh đau thắt ngực bằng cách nào? Câu hỏi này rất quan trọngvì ai cũng thấy rằng đau thắt ngực ngày càng nhiều ở nước ta. Trước kia,bệnh này chỉ hay gặp ở các nước giàu như châu Âu, châu M ỹ, ở Việt Na ...