Dạy học môn Công nghệ phổ thông theo định hướng năng lực

Trên cơ sở phân tích bản chất, cấu trúc, các mức độ của năng lực và năng lực kĩ thuật; đối chiếu với mục tiêu của môn Công nghệ ở trường phổ thông, bài viết đề xuất quy trình (gồm 6 bước) thực hiện dạy học môn học này theo định hướng năng lực. Kết quả thực nghiệm bước đầu cho thấy tính khả thi và hiệu quả của định hướng năng lực trong dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dạy học môn Công nghệ phổ thông theo định hướng năng lực JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci. 2011, Vol. 56, No. 6, pp. 86-95 DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC Nguyễn Văn Khôi(∗) và Ngô Văn Hoan Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (∗) E-mail: khoinv@hnue.edu.vn Tóm tắt. Trên cơ sở phân tích bản chất, cấu trúc, các mức độ của năng lực và năng lực kĩ thuật; đối chiếu với mục tiêu của môn Công nghệ ở trường phổ thông, bài viết đề xuất quy trình (gồm 6 bước) thực hiện dạy học môn học này theo định hướng năng lực. Kết quả thực nghiệm bước đầu cho thấy tính khả thi và hiệu quả của định hướng năng lực trong dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông.1. Mở đầu Phát triển chương trình giáo dục theo định hướng năng lực đã được coi làđịnh hướng cơ bản trong các xu hướng phát triển chương trình giáo dục hiện nayvà là một trong các đặc trưng chung của chương trình giáo dục hiện đại. Tuy nhiên,dạy học theo định hướng năng lực được thực hiện như thế nào thì còn ít được bànđến. Bài viết này đề xuất quy trình triển khai dạy học theo định hướng năng lựccho một môn học cụ thể - môn Công nghệ ở trường phổ thông - dựa trên phân tíchbản chất, cấu trúc và các mức độ của năng lực kĩ thuật.2. Nội dung nghiên cứu Để đề xuất được quy trình triển khai dạy học môn Công nghệ ở trường phổthông theo định hướng năng lực cần giải quyết các vấn đề cụ thể sau: - Xác lập cơ sở lý luận và thực tiễn của dạy học môn Công nghệ ở trường phổthông theo định hướng năng lực, bao gồm các khái niệm chính (môn Công nghệ ởtrường phổ thông, năng lực và năng lực kĩ thuật, dạy học môn Công nghệ ở trườngphổ thông theo định hướng năng lực); thực trạng dạy học môn Công nghệ ở trườngphổ thông. - Dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông theo định hướng năng lực; trongđó tập trung đề xuất quy trình thực hiện dạy học theo định hướng năng lực và trìnhbày một số kết quả thực nghiệm ở trường phổ thông của các tác giả. Sau đây là tóm tắt một số nội dung và kết quả nghiên cứu.86 Dạy học môn Công nghệ phổ thông theo định hướng năng lực2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của dạy học môn Công nghệ ở trường phổ thông theo định hướng năng lực2.1.1. Một số khái niệm - Môn Công nghệ ở trường phổ thông. Theo Từ điển giáo dục học [10], “ở bậc học phổ thông, Công nghệ là môn họcứng dụng” có nhiệm vụ góp phần giúp học sinh “có học vấn phổ thông ở trình độcơ sở và những hiểu biết ban đầu về kĩ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trungcấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” và “hoàn thiện học vấn phổ thôngvà có những hiểu biết thông thường về kĩ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện pháthuy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng,trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” (Mục tiêu của Giáo dục phổthông, Điều 27, Luật Giáo dục 2005). Giáo dục công nghệ giúp hình thành khả năng thích ứng của học sinh trongmột thế giới đầy biến động; phát triển một loạt các kĩ năng ở học sinh: giải quyếtvấn đề, thiết kế, xây dựng, giao tiếp, tư duy, phân tích, tổng hợp và đánh giá. Thông qua việc học công nghệ, học sinh sẽ có được các hiểu biết về ảnh hưởngcủa công nghệ đối với xã hội và xã hội tác động như thế nào đối với công nghệ; họccách thức con người tạo ra và sử dụng công nghệ để đáp ứng nhu cầu của mình; vàhọc cách đánh giá chi phí và lợi ích tiềm năng của những ứng dụng công nghệ khácnhau. Học sinh sẽ phát triển khả năng thiết kế, chế tạo đồ vật, cải thiện hệ thốngvà môi trường để giải quyết các vấn đề liên quan đến một số hoặc tất cả các lĩnhvực sau: công nghệ thông tin liên lạc, công nghệ điện tử, công nghệ sinh học, côngnghệ vật chất, công nghệ thực phẩm, công nghệ thiết kế và đồ họa. Học sinh cũngsẽ hình thành tri thức về các công nghệ sẵn có, cách thực hiện và sử dụng. Các emsẽ có được sự tự tin, năng lực và khả năng thích ứng để sử dụng công nghệ mới. Trong chương trình giáo dục phổ thông [1], thực chất môn Công nghệ ở bậctrung học là hợp nhất 3 phân môn trước đây (kĩ thuật phục vụ, kĩ thuật nông nghiệpvà kĩ thụât công nghiệp). Điều đó phù hợp với quan điểm phổ thông, giảm số đầumôn học và tiếp cận với chương trình giáo dục phổ thông của các nước trong khuvực và thế giới. - Năng lực. Năng lực là vấn đề được quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ: Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam [8], năng lực là đặc điểm của cá nhân thểhiện mức độ thông thạo, tức là có thể thực hiện được một cách thành thục và chắcchắn một hay một số dạng hoạt động nào đó. Năng lực gắn liền với những phẩmchất về trí nhớ, tính nhạy cảm, trí tuệ, tính cách của cá nhân. Năng lực có thể pháttriển trên cơ sở năng khiếu (đặc điểm sinh lý của con người), song không phải làbẩm sinh, ...