Dạy học môn Toán tiểu học theo hướng tiếp cận phát triển năng lực trong chương trình giáo dục phổ thông mới

Bài viết trình bày mục tiêu đổi mới Chương trình Giáo dục phổ thông; Những điểm mới của Chương trình môn Toán tiểu học; Một số điểm mới trong nội dung Chương trình Toán tiểu học; Xác định các thành tố cốt lõi của năng lực Toán học; Những thách thức và các giải pháp thực hiện CT môn Toán TH.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dạy học môn Toán tiểu học theo hướng tiếp cận phát triển năng lực trong chương trình giáo dục phổ thông mới376 Kỷ yếu hội thảo khoa họcDẠY HỌC MÔN TOÁN TIỂU HỌC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI NGƯT.TS.Thái Huy Vinh (UV Hội đồng thẩm định SGK Toán Tiểu học) I. Mục tiêu đổi mới Chương trình Giáo dục phổ thông - Thực hiện Nghị Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản,toàn diện giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014; Quyếtđịnh số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/205 phê duyệt Đề án đổi mới Chương trình, sáchgiáo khoa giáo dục phổ thông; ngày 26/12/2018 Bộ GD-ĐT đã xây dựng Thông tưsố 32/2018/TT-BGDĐT ban hành Chương trình Giáo dục phổ thông (CTGDPT), gọilà Chương trình 2018, bao gồm Chương trình tổng thể (Khung chương trình), cácchương trình môn học (CTMH) và hoạt động giáo dục (HĐGD). - Mục tiêu ĐMGDPT là chuyển nền giáo dục chú trọng mục đích truyền thụ kiếnthức một chiều sang nền giáo dục chú trọng hình thành, phát triển toàn diện năng lực(NL) và phẩm chất (PC) người học. - Khung Chương trình GDPT-2018: + Nội dung cốt lõi, yêu cầu cần đạt (YCCĐ): GD các môn học, các hoạt động giáodục, hoạt động thực hành và trải nghiệm (TN) các môn, các lớp học, cấp học. + Phát triển phẩm chất chủ yếu: Yêu nước, Nhân ái, Chăm chỉ, Trung thực, Tráchnhiệm; Năng lực chung chủ yếu: Tự chủ và Tự học, Giao tiếp và Hợp tác, Giải quyếtvấn đề và Sáng tạo; Năng lực đặc thù: NL Ngôn ngữ, NL Tính toán, NL Khoa học,NL Công nghệ, NL Tin học, NL Thẩm mỹ, NL Thể chất + Năng lực Toán học (NLTH): NL Tư duy và Lập luận toán học; NL Mô hình hoátoán học; NL Giải quyết vấn đề toán học; NL Giao tiếp toán học; NL Sử dụng côngcụ, phương tiện học toán. II. Những điểm mới của Chương trình môn Toán tiểu học 1. Quan điểm xây dựng chương trình môn Toán tiểu học 1.1. Bảo đảm tính kế thừa, chọn lọc CT mới kế thừa phát huy ưu điểm CT hiện hành, CT trước đó, tiếp nối CT giáodục Mầm non. Tiếp thu chọn lọc kinh nghiệm Quốc tế, tiếp cận với những thành tựuKhoa học kỹ thuật mới, có tính đến điều kiến phát triển kinh tế xã hội Việt Nam. 1.2. Bảo đảm tính tinh giản, thiết thực, hiện đại phù hợp với thực tiễn Việt Nam Quán triệt tinh thần “Toán học cho mọi người”, ai cũng học được Toán nhưng mỗingười có thể học Toán theo cách phù hợp với sở thích và năng lực cá nhân. Chú trọngtính ứng dụng, gắn kết với thực tiễn hay các môn học khác, gắn với xu hướng pháttriển hiện đại của kinh tế, khoa học, đời sống xã hội và những vấn đề cấp thiết có tínhtoàn cầu, như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, GD tài chính... 1.3. Bảo đảm tính thống nhất, sự nhất quán và phát triển liên tục CT môn Toán bảo đảm tính thống nhất, sự phát triển liên tục từ lớp 1 đến lớp 12;chú ý tiếp nối với chương trình giáo dục mầm non, cũng như tạo nền tảng cho giáoKỷ yếu hội thảo khoa học 377dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. 1.4. Bảo đảm tính tích hợp và phân hoá Thực hiện tích hợp nội môn xoay quanh ba mạch kiến thức: Số, Đại số và Một sốyếu tố giải tích; Hình học và Đo lường; Thống kê và Xác suất; tích hợp liên môn họcvà các HĐ thực hành và trải nghiệm. Mặt khác, bảo đảm yêu cầu phân hoá, cụ thể: Quán triệt tinh thần dạy học theohướng cá thể hoá người học trên cơ sở bảo đảm đa số học sinh (trên tất cả các vùngmiền của cả nước) đáp ứng được yêu cầu cần đạt của CT; đồng thời chú ý tới các đốitượng có nhu cầu đặc biệt (học sinh năng khiếu, học sinh khuyết tật,...); 1.5. Bảo đảm tính mở CT bảo đảm tính thống nhất về những nội dung giáo dục cốt lõi, bắt buộc; đồngthời dành quyền chủ động cho địa phương và nhà trường lựa chọn; dành không giansáng tạo cho tác giả sách giáo khoa và giáo viên nhằm thực hiện hiệu quả chủ trương“một chương trình nhiều sách giáo khoa”. 2. Một số điểm mới trong nội dung Chương trình Toán tiểu học - Nội dung CT môn Toán tiểu học mới có 3 mạch kiến thức: Số, Đại số và Mộtsố yếu tố giải tích (khoảng 69%); Hình học và Đo lường (khoảng 23%); Thống kê vàXác suất (khoảng 3%) và Hoạt động thực hành và trải nghiệm (khoảng 5%). Mạchgiải toán có lời văn được tích hợp vào các mạch kiến thức như trên. - Sắp xếp lại một số nội dung phù hợp với CT tổng thể. - Tăng cường yếu tố Thống kê và Xác suất; Chú ý rèn luyện những kỹ năng tínhnhẩm, “Ước lượng và làm tròn số”... - Giảm độ khó của kĩ thuật tính viết. Ví dụ: Ở lớp 4 chỉ yêu cầu: “Thực hiện đượcphép chia cho số có không quá hai chữ số”; “Thực hiện được phép cộng, phép trừ phânsố trong những trường hợp đơn giản”. Ở lớp 5, trong chủ đề “Tỉ số phần trăm” chỉ yêucầu: “Thực hành GQ vấn đề gắn với việc giải các bài toán liên quan đến: Tính tỉ sốphần trăm của hai số; Tìm giá trị phần trăm của một số cho trước”. - Tăng cường thực h ...