Đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam: Cần những cách tiếp cận mới

Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trên nhiều mặt kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, cách tiếp cận hiện nay đang làm chậm lại và giảm hiệu quả của quá trình này ở nhiều địa phương; từ đó ảnh hưởng chung đến kết quả công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở quy mô quốc gia. Bài viết đề xuất một số hướng tiếp cận mới, nhằm đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả của quá trình này trên quy mô toàn quốc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam: Cần những cách tiếp cận mới Đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam: cần những cách tiếp cận mới Dương Đình Giám(*) Tóm tắt: Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trên nhiều mặt kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, cách tiếp cận hiện nay đang làm chậm lại và giảm hiệu quả của quá trình này ở nhiều địa phương; từ đó ảnh hưởng chung đến kết quả công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở quy mô quốc gia. Bài viết đề xuất một số hướng tiếp cận mới, nhằm đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả của quá trình này trên quy mô toàn quốc. Từ khóa: Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa, Tiếp cận mới, Gia tăng hiệu quả, Việt Nam Abstract: While Vietnam’s industrialization and modernization process has gained important achievements in various socio-economic aspects, the current approach has hindered and reduced its efficiency across localities, thereby affecting its performance nationwide. This article proposes new approaches to accelerate and improve the efficiency of this process at the national level. Keywords: Industrialization, Modernization, New Approaches, Improved Efficiency, Vietnam 1. Đặt vấn đề 1(* đơn thuần, mà ít quan tâm đến phát triển hạ Việt Nam đã trải qua gần 70 năm tiến tầng công nghiệp chuyên sâu (hệ sinh thái hành công nghiệp hóa (CNH), hiện đại hóa công nghiệp) phù hợp cho mỗi loại hình (HĐH). Mặc dù tư duy về CNH đã có nhiều công nghiệp, cũng như phân bố không gian thay đổi, nhưng nhận thức hiện nay về CNH công nghiệp; trong nhiều lớp cán bộ lãnh đạo các cấp còn - Phát triển công nghiệp một cách đơn có những hạn chế, như: lẻ, thiếu sự liên kết với các ngành (nông - Coi công nghiệp hóa chỉ là phát triển nghiệp, dịch vụ) và không có sự liên kết công nghiệp; giữa các địa phương trong một vùng và - Trong phát triển công nghiệp, chỉ chú liên vùng. trọng vào phát triển các ngành công nghiệp Để khắc phục các khiếm khuyết này, rất cần thay đổi tư duy và có cách tiếp cận TS., Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam; (*) mới trong một số lĩnh vực. Điều đó sẽ giúp Email: duongdinhgiam@gmail.com quá trình CNH, HĐH của Việt Nam được 54 Thông tin Khoa học xã hội, số 12.2022 đẩy nhanh và gia tăng hiệu quả trong thời vừa phát triển công nghiệp vừa phát triển gian tới. nông nghiệp3… đem đến những bài học 2. Công nghiệp hóa không phải chỉ là quý giá trong việc lựa chọn đối tượng phát triển công nghiệp của quá trình CNH ở góc độ quy mô một Cho đến nay, vẫn còn khá nhiều địa địa phương. phương đồng nhất quá trình CNH với phát 3. Không “đi cùng nhau” để phát triển triển công nghiệp. Chính vì vậy mà có địa nhanh hơn phương phát triển công nghiệp bằng mọi Ngạn ngữ có câu: “Muốn đi nhanh thì giá, bất chấp hiệu quả (kể cả thu hút các dự đi một mình; muốn đi xa thì đi cùng nhau”. án đầu tư gây ảnh hưởng lớn đến sinh kế Ở giai đoạn đầu của quá trình CNH, HĐH của người dân khi bị thu hồi đất, hay gây như Việt Nam hiện nay (cho đến năm 2030), tổn hại đến môi trường…), không dựa trên phương thức phù hợp là lựa chọn một số địa thế mạnh của địa phương. Thậm chí, một số phương có điều kiện tốt (hạ tầng, nhân lực); địa phương liền kề còn cạnh tranh lẫn nhau và một số ngành, lĩnh vực có những lợi thế trong thu hút đầu tư các dự án phát triển so sánh (có khả năng tạo ra giá trị gia tăng công nghiệp. cao, có tác động lan tỏa mạnh…), bổ sung Gần đây, tiêu chí CNH đã được đặt ra, một số thể chế ưu đãi phù hợp để tạo ra các nhưng cần phải hiểu rằng đó là hệ tiêu chí cực tăng trưởng, phát triển vượt trội; từ đó, cho một quốc gia. Một quốc gia được đánh tạo nên những vùng/ngành động lực, lan giá là CNH (theo một hệ tiêu chí nào đó) tỏa và lôi kéo các địa phương/ngành khác không có nghĩa là tất cả các địa phương cùng phát triển. (trong quốc gia) đều phải đạt tiêu chí Thực tế cho thấy, chúng ta đã trải qua CNH đó. một giai đoạn phát triển dàn đều cho nhiều Mặc dầu CNH với nhiệm vụ trọng tâm địa phương, dàn trải cho nhiều ngành, lĩnh là phát triển công nghiệp, nhưng trong quá vực… với quá nhiều mục tiêu. Chính vì trình phát triển, không nên nhìn nhận đơn lẻ chỉ trong phạm vi công nghiệp, mà cần nghệ Sơn La ngày 14/02/2022, https://sokhoahoc. tính đến tác động lan tỏa của việc phát triển sonla.gov.vn/1288/30956/65352/629345/nghien- công nghiệp tới các ngành nghề, lĩnh vực cuu-trao-doi/son-la-tap-trung-phat-trien-nong-lam- khác, như nông nghiệp và dịch vụ; thậm chí nghiep-ung-dung-cong-nghe-cao, truy cập ngày 25/9/2022. cả các tác động về mặt xã hội do phát triển 3 Xem thêm: Nguyễn Nam (2020), “Phát triển khu công nghiệp tạo ra1. nông nghiệp công nghệ cao - Giải pháp phát triển Kinh nghiệm từ một số địa phương Bắc Giang theo hướng bền vững”, Tạp chí Kiến trúc, điển hình, như tỉnh Sơn La đi lên từ tập số 01, https://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen- trung phát triển nông nghiệp (cây ăn quả muc/phat-trien-khu-nong-nghiep-cong-nghe-cao- ...