Đề tài nghiên cứu khoa học: Đặc điểm hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Đề tài nghiên cứu khoa học: Đặc điểm hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội với mục tiêu nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn; tìm hiểu mối tương quan giữa mức độ thiếu máu và các giai đoạn suy thận của bệnh nhân suy thận mạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài nghiên cứu khoa học: Đặc điểm hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội 1 ĐặT VấN Đề Suy thận mạn là một bệnh mạn tính, đƣợc ví nhƣ “kẻ giết ngƣời thầm lặng”. Suy thận mạn tiến triển qua nhiều giai đoạn trong một thời gian dài, vì vậy nó có ảnh hƣởng lớn đến sức khỏe và chất lƣợng cuộc sống của ngƣời bệnh. Nó là hậu quả của quá trình suy giảm số lƣợng và chức năng của nephron, làm giảm từ từ mức lọc cầu thận, dẫn đến giảm chức năng của thận, cuối cùng là tình trạng tăng nitơ phi protein máu. Điều hòa sản xuất hồng cầu là một trong những chức năng chính của thận, vì vậy dù nguyên nhân khởi bệnh là ở cầu thận, hay ống kẽ thận... thì khi thận suy đều gây triệu chứng thiếu máu. Thận càng suy thì mức độ thiếu máu càng nặng. Thiếu máu, ngay từ giai đoạn đầu của suy thận có thể làm bệnh nhân mệt mỏi, suy giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, làm ảnh hƣởng đến hiệu quả công việc và cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Ngoài ra, thiếu máu có thể dẫn tới tăng huyết áp, suy tim, làm thúc đẩy sớm hơn tiến triển của bệnh suy thận và gây ra hàng loạt những biến chứng về tim mạch, thần kinh, …làm tăng nguy cơ tử vong cho bệnh nhân [16]. Vì vậy, chống thiếu máu là một trong những mục tiêu cơ bản và quan trọng nhất của việc điều trị suy thận mạn. Tỷ lệ mắc suy thận mạn tiếp tục tăng lên trên toàn thế giới, đặc biệt là suy thận giai đoạn cuối. Theo báo cáo của NHANES ở Hoa Kỳ về tỷ lệ suy thận mạn gần đây nhất từ 1999 đến 2004 là 26 triệu (13%) trong khoảng 200 triệu dân Hoa Kỳ tuổi từ 20 trở lên. Trong số này có khoảng 65,3% mắc suy thận giai đoạn III hoặc IV. Các báo cáo gần đây nhất của USRDS ƣớc tính rằng, gần nửa triệu bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối tại Hoa Kỳ đã đƣợc 2 điều trị vào cuối năm 2004 và đến năm 2010 con số này dự kiến sẽ tăng khoảng 40%. Chi phí cho việc chạy thận và ghép thận là gánh nặng cho nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là đối với các nƣớc đang phát triển và các nƣớc kém phát triển nhƣ ở châu á, châu Phi. Hơn nữa, bệnh thận mạn tính có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh thiếu máu và bệnh suy tim. Thiếu máu có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh suy thận và suy tim. Do đó, việc xác định và giảm tỷ lệ mắc bệnh thận mạn tính cùng với việc điều trị thiếu máu trong suy thận mạn đã trở thành một trong những ƣu tiên quan trọng trong lĩnh vực y tế [45]. Trên thế giới, có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề thiếu máu trong suy thận mạn để tìm hiểu về cơ chế bệnh sinh và các biện pháp điều trị hữu hiệu cho bệnh nhân suy thận mạn. Một trong những thành tựu nổi bật nhất đó là việc sản xuất và ứng dụng thành công Erythropoietin ngƣời tái tổ hợp (rHu- EPO) vào việc điều trị thiếu máu trong suy thận mạn. ở Việt Nam, có nhiều tác giả đã nghiên cứu về các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của thiếu máu trong suy thận mạn. Để đóng góp thêm vào những hiểu biết về đặc điểm thiếu máu của bệnh nhân suy thận mạn, chúng tôi tiến hành nghiên cứu với đề tài: “Đặc điểm hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội”. Nhằm 2 mục tiêu: 1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của hội chứng thiếu máu ở bệnh nhân suy thận mạn. 3 2. Tìm hiểu mối tương quan giữa mức độ thiếu máu và các giai đoạn suy thận của bệnh nhân suy thận mạn. CHƢƠNG 1 TổNG QUAN 1.1. Một số đặc điểm của suy thận mạn. 1.1.1. Sinh lý thận bình thƣờng. Bình thƣờng, cơ thể mỗi ngƣời có hai quả thận nằm sau phúc mạc, dọc theo hai bên cột sống. ở ngƣời trƣởng thành, thận chỉ chiếm 0,5 % trọng lƣợng cơ thể nhƣng hoạt động của thận lại rất mạnh: hàng ngày, thận lọc khoảng 1000-1500 lít huyết tƣơng và sử dụng 8-10 % lƣợng O2 của cơ thể. Đơn vị cấu trúc và đơn vị chức năng của thận là nephron. Mỗi thận có chứa khoảng từ 1 đến 1,3 triệu nephron. Mỗi nephron đều gồm cầu thận và hệ thống ống thận. Tại các nephron, thận thực hiện các chức năng của nó, bao gồm [1], [2], [4], [17], [18], [30]:  Duy trì sự hẳng định của nội môi.  Đào thải các chất cặn bã có hại hoặc không cần thiết cho cơ thể.  Điều hòa huyết áp thông qua hệ thống Renin-Angiotensin…  Điều hòa quá trình sản sinh hồng cầu thông qua quá trình sản xuất erythropoietin (EPO) tại các tế bào quanh ống thận. Do đó, nếu thận suy sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu. 4  Điều hòa chuyển hóa Calcium thông qua sản xuất 1,25 dihydroxy cholecalciferon.  Điều hòa các chuyển hóa khác trong cơ thể thông qua các quá trình giáng hóa và phân giải một số chất nhƣ: insulin, glucagon, calcitonin… 1.1.2. Khái niệm chung về suy thận mạn. Suy thận mạn (STM) là hậu quả chung của các bệnh mạn tính của thận, gây giảm sút từ từ số lƣợng nephron chức năng làm giảm dần mức lọc cầu thận (MLCT) [5], [6]. Suy thận là sự giảm MLCT dƣới mức bình thƣờng tƣơng xứng với tuổi và giới. Suy thận đƣợc gọi là mạn tính khi MLCT giảm thƣờng xuyên, không hồi phục và là hậu quả của các bệnh thận mạn tính gây nên [16]. Marcel Legrain (1971), một nhà thận học ngƣời Pháp đã định nghĩa: “STM là giảm chức năng thận tƣơng ứng với những tổn thƣơng giải phẫu kinh điển và không hồi phục, làm giảm MLCT xuống dƣới 50ml/phút/1,73m2 rồi tiến đến giảm hoàn toàn chức năng thận theo một nhịp điệu tiến triển khác nhau tùy trƣờng hợp” [6]. Đã có nhiều giả thuyết đƣa ra để giải thích cơ chế bệnh sinh của STM nhƣng cho đến nay, thuyết “nephron nguyên vẹn” do Bricker đề xuất và chứng minh, đƣợc đa số các tác giả khác thừa nhận. Nội dung của thuyết “nephron nguyên vẹn” của Bricker đƣợc tóm tắt nhƣ sau [5], [16], [18]: Trong đa số trƣờng hợp bệnh thận mạn tính có tổn thƣơng đến số lƣợng và cấu trúc nephron nhƣng dù khởi phát ở cầu thận, ống thận hay hệ mạch thận thì các nephron bị tổn thƣơ ...