Đề tài nghiên cứu khoa học: Đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lý

Vật lý học là một trong những môn khoa học về tự nhiên, nhiệm vụ chủ yếu của nó là nghiên cứu các hiện tượng vật lý, tìm nguyên nhân, khám phá ra các định luật vật lý phục vụ lợi ích của con người. Vật lý là cơ sở cho nhiều ngành kỹ thuật. Những thành tựu của vật lý và kỹ thuật phục vụ rất nhiều cho cuộc sống của con người trên mọi mặt. Xuất phát từ thực thế đó mà "Đề tài nghiên cứu khoa học: Đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lý" đã được thực hiện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài nghiên cứu khoa học: Đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lý  Chuyên đề: Những ph¬ng ph¸p linh hoạt gi¶ng d¹y m«n VËt lý THCS A. Lý do chän đề tài Trong tiÕn tr×nh lÞch sö mçi x· héi cã c¸ch riªng ®Ó chuÈn bÞ cho thanh thiÕu niªn vµo ®êi, tuú nh÷ng quan niÖm vÒ qu¸ khø, hiÖn t¹i, t¬ng lai cña x· héi ®ã. NÒn kinh tÕ níc ta ®îc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®îc nhiÒu n¨m. C«ng cuéc ®æi míi nµy ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu míi ®èi v¬Ý hÖ thèng gi¸o dôc, NghÞ quyÕt lÇn thø 4 cña BCH TW §¶ng kh¼ng ®Þnh: TiÕp tôc ®æi míi sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Môc tiªu ®µo t¹o, nghÞ quyÕt nhÊn m¹nh ®Õn ®µo t¹o ra nh÷ng con ngêi lao ®éng, tù chñ, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o, cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra, tù lo ®îc viÖc lµm, lËp nghiÖp vµ th¨ng tiÕn trong cuéc sèng. §Ó qua ®ã gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc giÇu m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. VËt lý häc lµ mét trong nh÷ng m«n khoa häc vÒ tù nhiªn, nhiÖm vô chñ yÕu cña nã lµ nghiªn cøu c¸c hiÖn tîng vËt lý, t×m nguyªn nh©n, kh¸m ph¸ ra c¸c ®Þnh luËt vËt lý phôc vô lîi Ých cña con ngêi. VËt lý lµ c¬ së cho nhiÒu ngµnh kü thuËt. Nh÷ng thµnh tùu cña vËt lý vµ kü thuËt phôc vô rÊt nhiÒu cho cuéc sèng cña con ngêi trªn mäi mÆt. V× vËy trong ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc th× ph¸t triÓn trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña häc sinh cã ý nghĩa quan träng. §Ó cã hiÖu qu¶ cao trong gi¶ng d¹y th× ngêi gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn nghiªn cøu, sö dông nh÷ng thµnh qu¶ cña nh÷ng m«n khoa häc cã liªn quan, cÇn ph¶i tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu tiªn tiÕn, nh÷ng kinh nghiÖm vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y theo híng ®æi míi. Víi nh÷ng lý do trªn nªn t«i chän đề tài: §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n vËt lý B. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn chuyÊN ĐỀ 1. C¬ së lý luËn: - XuÊt ph¸t tõ môc tiªu gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña ®Êt níc hiÖn nay. Ph¶i ®µo t¹o ra thÕ hÖ trÎ thµnh ngêi lao ®éng lµm chñ ®Êt níc, cã tr×nh ®é v¨n ho¸ c¬ b¶n, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh÷ng con ngêi cã trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, t tëng tèt. Nh÷ng con ngêi nh vËy ph¶i ®îc rÌn luyÖn trong qu¸ tr×nh ®µo to¹ vµ tù t¹o. §Ó ®¹t ®- îc môc tiªu ®ã th× trong gi¶ng d¹y ë nhµ trêng phæ th«ng ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña häc sinh trong häc tËp. Ho¹t ®éng nhËn thøc trong d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m, lµm chñ thÓ cña viÖc nhËn thøc víi sù híng dÉn gióp ®ì gi¶ng d¹y tÝch cùc cã hiÖu qu¶ cña gi¸o viªn vµ viÖc häc tËp tÝch cùc, tù gi¸c, s¸ng t¹o cña häc sinh. XuÊt ph¸t tõ néi dung b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc, ho¹t ®éng nhËn thøc 1  Chuyên đề: Những ph¬ng ph¸p linh hoạt gi¶ng d¹y m«n VËt lý THCS ý thøc vµ phÈm chÊt t©m lý, n¨ng lùc cña con ngêi biÓu hiÖn vµ ®îc h×nh thµnh trong ho¹t ®éng cña con ngêi. ViÖc d¹y häc sÏ lµm cho häc sinh ph¸t triÓn kh¸c nhau tuú thuéc ë néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc. V× vËy viÖc d¹y häc kh«ng chØ quan t©m ®Õn nhiÖm vô lµm cho häc sinh tiÕp thu ®îc mét sè kiÕn thøuc nµo ®ã, mµ cßn ph¶i quan t©m tíi nhiÖm vô ph¸t triÓn trÝ tuÖ häc sinh. Trong qu¸ tr×nh lµm cho häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng, nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh d¹y häc kh«ng ph¶i chØ giíi h¹n ë sù t¹o thµnh c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o cã tÝnh chÊt t¸i t¹o ®¬n thuÇn. Mµ cÇn ph¶i lµm sao cho trong qu¸ tr×nh d¹y häc ph¸t triÓn ®îc ë häc sinh n¨ng lùc ¸p dông kiÕn thøc trong t×nh huèng míi. Gi¶i nh÷gn bµi to¸n kh«ng ph¶i chØ lµ chØ theo khu«n mÉu ®· cã, thùc hiÖn nh÷ng bµi to¸n lµm cã tÝnh chÊt nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ, v¹ch ra c¸c angorit hîp lý mµ tríc kia cha biÕt ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n thuéc lo¹i míi, còng nh n¾m ®îc nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o míi hîp yªu cÇu thùc tiÔn. Tøc lµ ph¶i ph¸t triÓn n¨ng lùc s¸ng t¹o cña häc sinh. - Tõ thùc tÕ gi¸o dôc hiÖn nay. ViÖc phÊn ®Êu cho häc sinh tù t×m tßi, tù hiÓu biÕt ®Ó ph¸t triÓn, khai th¸c, hëng thô nh÷ng thµnh quµ lao ®éng vÉn cha tù bá c¸ch gi¸o dôc mang tÝnh thùc dông. Kh«ng Ýt gi¸o viªn chØ ch¨m lo cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó c¸c em lµm bµi ®iÓm cao mµ kh«ng chó ý ph¸t huy trÝ lùc cña häc sinh, kh«ng quan t©m ®Õn viÖc rÌn luyÖn trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o cña häc sinh. §iÒu nµy nguy h¹i lµ, sau khi häc xong c¸c hiÖn tîng vËt lý vµ c¸c ®Þnh luËt vÒ vËt lý mét sè em l¹i kh«ng biÕt vËn dông c¸c hiÖn tîng, ®Þnh luËt ®ã vµo ®Ó gi¶i thÝch mét sè hiÖn tîng vÒ khoa häc tù nhiªn vµ kh«ng chØ ra ®îc øng dông réng r·i cña nã trong khoa häc kü thuËt. - XuÊt ph¸t tõ xu thÕ gi¸o dôc cña thÕ giíi hiÖn nay: VÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña thêi ®¹i ®èi víi chóng ta. Ngµy nay sù ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ sù sèng cña gi¸o dôc ViÖt Nam. V× tríc nh÷ng bíc tiÕn cña nh©n lo¹i, ®Êt níc ta ®ang ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Ó hoµ nhËp víi thÕ giíi hiÖn ®¹i. Do vËy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nhµ trêng hiÖnnay. D¹y häc, lÊy häc sinh lµm trung t©m lµ cèt lâi cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Cã nh vËy th× míi cã ph¸t huy ®îc nang lùc. N¨ng lùc ®ã ph¶i ®îc ®µo t¹o vµ rÌn luyÖn thµnh thãi quen, ph¶i ®îc h×nh thµnh tõ nhµ trêng phæ th«ng còng nh cña m«n khoa häc tù nhiªn kh¸c. V× m«n VËt lý lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm nã lµ c¬ së cho nhiÒu ngµnh kü thuËt, c¸c m¸y mãc ®îc chÕ t¹o dùa trªn c¸c thµnh tùu vËt lý: §éng c¬ « t«, m¸y bay ®îc chÕ t¹o dùa vµo kiÕn thøc vÒ nhiÖt, M¸y ph¸t ®iÖn, ®éng c¬ ®iÖn, v« tuyÕn truyÒn h×nh ... ®îc chÕ t¹o dùa trªn kiÕn thøc vÒ ®iÖn... nh÷ng thµnh tùu cña vËt lý vµ kü thuËt phôc vô rÊt nhiÒu cho cuéc sèng cña con ngêi trªn mäi mÆt. V× vËy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p trong d¹y häc vËt lý lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc. II. Nh÷ng thùc tÕ hiÖn nay khi cha §îc thùc hiÖn chuyªn ®Ò 2  Chuyên đề: Những ph¬ng ph¸p linh hoạt gi¶ng d¹y m«n VËt lý THCS Trong nh÷ng ...