Đề tài nghiên cứu khoa học: Về một số khái niệm phạm trù của giáo dục học

Đề tài nghiên cứu xung quanh một số khái niệm về giáo dục học như góp phần nhận thức lại một số khái niệm - phạm trù trong lĩnh vực giáo dục học nghề nghiệp, bàn về khái niệm "giáo dục thẩm mỹ", bàn về khái niệm "quan hệ giáo dục", vấn đề xã hội hóa trong công tác giáo dục, giáo dục cộng đồng suy nghĩ từ quan điểm xã hội hóa, về các phạm trù mục đích và mục tiêu trong giáo dục - đào tạo,... Để biết rõ hơn về nội dung chi tiết, mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài nghiên cứu khoa học: Về một số khái niệm phạm trù của giáo dục họcBIÊN SOẠN PHẦN NÀY BAO GỒM CÁC TÁC GIẢ:1.PTS. Nguyễn Thanh Bình2.PTS. Trần Khánh Đức3.GS. PTS. Trần Bá Hoành4.GS. PTS. Đặng Vũ Hoạt.5.PTS. Đặng Thành Hưng.6.PGS. Võ Tấn Quang7.PGS. PTS. Vũ Trọng Rỹ8.GS. PTS. Vũ Văn TảoLỜI NÓI ĐẦUKhoa học giáo dục Việt nam được xây dựng trên cơ sở tiếp thu kinh nghiệm, kế thừanhững thành tựu nghiên cứu của Liên Xô (cũ) và các nước xã hội chủ nghĩa (cũ). Hệ thốngkhái niệm, phạm trù của khoa học giáo dục, đặc biệt là của giáo dục học, đã được phản ánhtrong các giáo trình giáo dục học dịch của Liên Xô, Cộng hòa dân chủ Đức và các giáo trìnhdo các tác giả Việt Nam biên soạn.Trong tình hình đối mới hiện nay, đặc biệt từ khi Liên Xô và các nước xã hội chủnghĩa Đông Âu sụp đổ, với chính sách mở cửa của Đảng và Nhà nước, Việt Nam đang hòanhập vào thế giới, đòi hỏi phải có sự xem xét lại nhiều vấn đề lý luận của khoa học giáo dục,trong đó có hệ thống khái niệm, phạm trù.Thực tế cho thấy nhiều khái niệm, phạm trù của giáo dục học đang được quan niệm,hiểu rất khác nhau dẫn đến những khó khăn không chỉ trong nghiên cứu khoa học giáo dụcmà cả trong công tác chỉ đạo thực tiễn giáo dục.Từ những điều trình bày ở trên cho thấy việc nghiên cứu nhận thức lại một số kháiniệm, phạm trù của khoa học giáo dục, trước hết là của giáo dục học là rất có ý nghĩa về lýluận và thực tiễn. Việc đó rất cần thiết trong lúc này. Chính vì vậy mà trong hệ thống đề tàicấp Bộ của Viện KHGD có đề tài này.Nhận thức lại một số khái niệm, phạm trù của giáo dục học.Đề tài được triển khai trong 2 năm (1994 - 1995). Với phương pháp nghiên cứu lýthuyết qua các tài liệu sách báo và phương pháp chuyên gia (qua việc tổ chức Seminar với sựtham gia của một số cán bộ khoa học thuộc từng chuyên ngành của GDH), chúng tôi chỉ mớitập trung vào bàn luận một số khái niệm, phạm trù có vấn đề nhất.Dưới đây xin giới thiệu các ý kiến xung quanh một số khái niệm được thảo luận trongcác Seminar với tinh thần nhận thức lại.GÓP PHẦN NHẬN THỨC LẠI MỘT SỐKHÁI NIỆM - PHẠM TRÙ TRONG LĨNH VỰCGIÁO DỤC HỌC NGHỀ NGHIỆPPTS Trần Khánh ĐứcViện Nghiên cứu phát triến giáo dụcCùng với quá trình phát triển của thực tiễn và lý luận giáo dục học nói chung và giáodục học nghề nghiệp nói riêng, hàng loạt các thuật ngữ - khái niệm trong lĩnh vực này đã pháttriển trên cơ sở các khái niệm - thuật ngữ đã có (mở rộng ngoại diện và phong phú thêm nộihàm) hoặc xuất hiện một số thuật ngữ - khái niệm mới. Hệ thống các thuật ngữ - khái niệmkhông chỉ phản ánh trình độ phát triển và nội dung khoa học của các hoạt động thực tiễn củahệ thống giáo dục và nhà trường từ tổ chức, quản lý chỉ đạo cho đến khía cạnh của quá trìnhdạy học trong và ngoài nhà trường (mục tiêu - nội dung - phương pháp v.v.). Thực tế hiệnnay cho thấy nhiều thuật ngữ khái niệm khác nhau (về ngoại diên và nội hàm) trong các vănkiện quản lý giáo dục, sách báo và tài liệu khoa học v.v. gây khó khăn cho quá trình pháttriển của chính bản thân các ngành khoa học giáo dục và quá trình vận dụng tổ chức và quảnlý các hoạt động giáo dục trong thực tiễn. Do đó việc tiến hành nghiên cứu trao đối nhằmnhận thức lại một số khái niệm - phạm trù trong lĩnh vực giáo dục học nghề nghiệp là mộtviệc làm cần thiết và cấp bách.I. Khái niệm nghề và các thuật ngữ liên quanKhái niệm cơ bản thường dùng nhất trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và do đó cótần xuất xuất hiện trên các tài liệu khoa học, văn bản quản lý chỉ đạo nhiều nhất là khái niệmnghề và các khái niệm dẫn xuất của nó (thứ cấp) như DẠY NGHỀ; ĐÀO TẠO NGHỀ,NGHỀ PHỔ THÔNG v.v... về thuật ngữ NGHỀ trong tiếng Việt được tương đương với từ....trong tiếng Nga và từ Occupation trong tiếng Anh. Theo từ điển đối chiếu Anh - Nga về giáodục của UNESCO thì khái niệm nghề được hiểu như là một công việc bất kỳ tạo ra phươngtiện để tồn tại và phát triển). Từ điển tiếng Việt (1994) định nghĩa khái niệm nghề như sau:Nghề là một công việc chuyên làm theo sự phân công lao động xã hội.8Như vậy, khái niệm NGHỀ gắn với mỗi công việc chuyên biệt cụ thể của mỗi cánhân (hay một nhóm người) theo sự phân công lao động xã hội ở từng giai đoạn phát triển cụthể của đời sống xã hội và là phương tiện kiếm sống để cho mỗi cá nhân (hoặc nhóm người)tồn tại và phát triển.Nghiên cứu lịch sử phát triển của lao động trong các giai đoạn phát triển của xã hộiloài người cho thấy ý nghĩa quan trọng của bước chuyến từ lao động giản đơn chủ yếu dựavào năng lực di truyền tự nhiên trong xã hội cộng đồng sơ khai chưa hình thành quá trìnhPHÂN CÔNG LAO ĐỘNG sang các loại hình lao động chuyên biệt cần có sự huấn luyện(hoặc luyện tập) nhất định để sử dụng CÔNG CỤ LAO ĐỘNG chuyên dùng cho một côngviệc nào đó (săn bắn hoặc hái lượm) có ý nghĩa hết sức quan trọng. Từ những loại hình laođộng nghề nghiệp giản đơn trong xã hội cộng sản nguyên thủy chuyển qua các nền văn minhNÔNG NGHIỆP, CÔNG NGHIỆP và TIN HỌC ngày nay thế giớ ...