Đề tài THAM NHŨNG TRONG ĐẦU TƯ CÔNG: LIỆU CÓ GIẢI PHÁP ĐỂ KHẮC PHỤC

Nhân dịp công bố bảng xếp hạng tham nhũng (IPC) 2004, ông Peter Eigen, chủ tịch Tổ chức Minh bạch quốc tế (TI), tuyên bố với báo giới "Tham nhũng trong các dự án công ở mức độ cao là một trở ngại lớn đối với phát triển bền vững, gây thất thoát lớn về ngân sách mà các quốc gia phát triển lẫn các quốc gia đang phát triển đang rất cần cho giáo dục, chăm sóc y tế và giảm nghèo". Theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế, tham nhũng là hành vi của người lạm dụng chức...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài "THAM NHŨNG TRONG ĐẦU TƯ CÔNG: LIỆU CÓ GIẢI PHÁP ĐỂ KHẮC PHỤC " THAM NHŨNG TRONG ĐẦU TƯ CÔNG: LIỆU CÓ GIẢI PHÁP ĐỂ KHẮC PHỤC? PGS.TS. Sử Đình Thành và TS Bùi Thị Mai HoàiNhân dịp công bố bảng xếp hạng tham nhũng (IPC) 2004, ông Peter Eigen, chủ tịch Tổ chức Minhbạch quốc tế (TI), tuyên bố với báo giới Tham nhũng trong các dự án công ở mức độ cao là mộttrở ngại lớn đối với phát triển bền vững, gây thất thoát lớn về ngân sách mà các quốc gia phát triểnlẫn các quốc gia đang phát triển đang rất cần cho giáo dục, chăm sóc y tế và giảm nghèo. Theo Tổchức Minh bạch Quốc tế, tham nhũng là hành vi của người lạm dụng chức vụ, quyền hạn, hoặc cố ýlàm trái pháp luật để phục vụ cho lợi ích cá nhân. Có thể khái quát hóa công thức tham nhũng trongkhu vực công như sau: Tham nhũng = Độc quyền (+) Tùy tiện (-) Trách nhiệm giải trình (–) Minhbạch. Trong bài viết này chúng tôi tập trung vào phân tích mối quan hệ giữa đầu tư công và thamnhũng; từ đó chỉ ra rằng việc gia tăng quy mô chi đầu tư công với đầu tư tràn lan, dàn trải đi đôi làtham nhũng cao… Và để khắc phục tình trạng tham nhũng trong đầu tư công, chúng tôi cho rằngChính phủ cần hoàn thiện chính sách đầu tư công hướng đến minh bạch, trách nhiệm và hiệu quảhơn.1. Dẫn nhậpTham nhũng, tiêu cực trong năm qua diễn ra nghiêm trọng ở hầu hết các ngành, lĩnh vực kinh tếtrọng điểm, nhất là trong thực hiện các dự án đầu tư, xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng đất, như vụ:Đề án Tin học hóa các hoạt động hành chính (đề án 112), Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ, vụPMU18 vụ Bùi Tiến Dũng, vụ khu Đồng, Quán Nam (Hải Phòng), vụ vi phạm trong đền bù giảiphóng mặt bằng cầu Thanh Trì (Hà Nội)... Theo đánh giá của Quốc hội, so với vốn đầu tư xây dựngcơ bản của năm 2004 là 58.125 tỉ đồng, thì số tham nhũng bằng 10,91%, nếu so với vốn đầu tư xâydựng cơ bản của năm 2005 là 66.800 tỉ đồng thì đã là 9,5% và nếu so với số đầu tư xây dựng cơ bảnnăm 2006 là 81.145 tỉ đồng thì bằng 7,8%. Theo báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội con số thấtthoát do tham nhũng gần 8.000 tỉ đồng, nếu đối chiếu với bội chi ngân sách năm 2007 là 13.500 tỉđồng thì con số này chiếm hơn một nửa; hơn hai lần phần thu viện trợ không hoàn lại (3.000 tỉđồng) và khoảng 5% thu nội địa của dự trù năm 2007. Không đáng ngạc nhiên khi mà Tổ chứcMinh bạch Quốc tế (Transparency International: TI) công bố danh sách chỉ số đánh giá tham nhũng(Corruption Perception Index: CPI) năm 2006: Việt Nam xếp thứ 111 so với 163 quốc gia; năm2007: Việt Nam xếp 123/173 - nằm trong vùng “báo động đỏ” trên bản đồ tham nhũng của thế giới.2. Mối liên hệ giữa đầu tư công và tham nhũng - Lý thuyết ủng hộ đầu tư côngSau cuộc chiến tranh thế giới thứ 2, trong các tác phNm khoa học của mình, một số nhà kinh tế nổitiếng như Harrod, Domar, Rostow… đều cho rằng các quốc gia cần gia tăng vốn đầu tư để thúc đNytăng trưởng kinh tế, và chỉ ra mối quan hệ cơ học (tỷ lệ tư bản và đầu ra) giữa chi đầu tư và tăngtrưởng. N ghĩa là, các nhà kinh tế này có quan điểm thiên về ủng hộ mạnh mẽ, khuyến nghị chínhphủ nên gia tăng chi đầu tư trong ngân sách. Khi đánh giá sự phân bổ nguồn lực của ngân sách chochi đầu tư và chi thường xuyên, họ có khuynh hướng chỉ trích các quốc gia để tỷ phần chi tiêuthường xuyên gia tăng nhanh hơn chi đầu tư. N ói cách khác, họ tán thưởng những quốc gia mà ở đócó tỷ phần chi cho đầu tư trong tổng chi tiêu chính phủ tăng lên.N ói chung, khuynh hướng trên được thể hiện trong nguyên tắc vàng mà các nhà kinh tế chủ trươngủng hộ chính phủ các nước nên thực hiện. N guyên tắc này đề cao chính sách vay nợ của chính phủ. 1Vay nợ là cần thiết, miễn là vay nợ dành để đầu tư. Theo họ, rất là hợp lý nếu như vay nợ để đầu tưbệnh viện hơn là vay nợ để thuê mướn bác sỹ, y tá và mua thuốc men… N guyên tắc này tiếp tụcđược viện dẫn như là một chính sách tốt, mặc dù thực tế đã cho thấy, các khoản chi thường xuyênnhư chi hoạt động, bảo dưỡng để duy trì cho cơ sở hạ tầng hoạt động tốt hoặc chi góp phần tăngthêm tích lũy nguồn nhân lực để thúc đNy kinh tế bền vững có hiệu quả hơn là chi tiêu vốn đầu tư. - Tính phức tạp của các dự án đầu tư công và tham nhũngỨng dụng lý thuyết đầu tư vào thực tiễn biểu hiện qua là chính phủ các nền kinh tế đang phát triểnđNy mạnh các chương trình chi đầu tư công trên cở sở gia tăng bội chi và vay nợ. Để hiểu đượctham nhũng xảy ra trong mối quan hệ với các dự án đầu tư công, chúng ta khảo sát một số khía cạnhphức tạp của dự án công mà nó có thể dẫn đến tham nhũng.Chi đầu tư thường trải qua một quy trình phê chuNn rất phức tạp và Nn chứa nhiều yếu tố tùy tiện;N hững quyết định liên quan đến đầu tư công thường phải trải qua nhiều khâu trong lựa chọn chínhsách: (i) kết cấu chung của ngân sách; (ii) quy mô tổng chi đầu ...