Đề xuất một số hình dạng, kết cấu kè bờ sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Bài viết trên cơ sở các vấn đề nêu trên với kinh nghiệm thực tế của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam và của bản thân đã nghiên cứu nhiều các loại hình, kết cấu kè bảo vệ bờ sông kênh rạch trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh cũng như khu vực phía Nam trong báo cáo này mong muốn sẽ tổng hợp và đề xuất một số loại hình kè bảo vệ bờ sông kênh rạch phù hợp cho Tp. Hồ Chí Minh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề xuất một số hình dạng, kết cấu kè bờ sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ HÌNH DẠNG, KẾT CẤU KÈ BỜ SÔNG, KÊNH, RẠCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PGS. TS. Nguyễn Phú Quỳnh Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong lịch sử đô thị thế giới, rất nhiều đô thị được hình thành và phát triển bên cạnh những dòng sông. Dòng sông vừa là tiếp cận giao thông, vận tải, vừa là nguồn nước, hay phương tiện giải tỏa nước thải đô thị, hoặc là yếu tố phòng thủ cho thành phố. Nhiều đô thị lớn trên thế giới nổi tiếng được gắn với một dòng sông. Paris nổi tiếng với sông Seine, sông Thames và tháp BigBen gắn liền với lịch sử của London, Leningrad có sông Neva…Sự phát triển của đô thị theo mong muốn chính là khả năng thỏa mãn nhu cầu cảnh quan, phục vụ nghỉ ngơi giải trí và tạo những không gian mở cho cư dân đô thị luôn là những dòng sông và dải đất hai bên bờ sông với cảnh quan được xây dựng là những bờ kè, công viên, mảng xanh, quần thể kiến trúc… Thành phố Hồ Chí Minh có vị trí địa lý nằng trong vùng hạ du sông Đồng Nai- Sài Gòn là vùng giao thoa giữa đất liền và biển nên có một mạng lưới sông ngòi kênh rạch dày đặc, đặc sắc và phong phú, trong đó nổi bật là sông Sài Gòn, các tuyến kênh đi trong lòng thành phố như kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè; tuyến kênh Tàu Hũ - Bến Nghé, tuyến kênh Đôi - Tẻ, tuyến kênh Tân Hóa - Lò Gốm… Mặt nước và dải đất ven sông là tài nguyên quý giá, nhưng quỹ đất vàng ven sông tại TP.HCM lâu nay dường như bị bỏ hoang phí, không khai thác hoặc khai thác bất hợp lý. Ở nhiều nơi bị các tổ chức, cá nhân lấn chiếm ra tận lòng sông. Để khai thác bền vững được dải đất ven sông hiệu quả thì công trình kè bảo vệ bờ sông là một hạng mục quan trọng là ranh giới giữa nước và đất, kè có tác dụng ổn định bảo vệ bờ, đồng thời là cảnh quan hay nền cho các cảnh quan khác ven sông. Hiện nay, dọc các bờ sông kênh rạch có rất nhiều loại hình kè bảo vệ được xây dựng, đa dạng về hình dạng, kết cấu, vật liệu xây dựng tuy nhiên do chưa có một quy định hay quy hoạch chung do đó nhiều khu vực cảnh quan không gian ven sông bị phá vỡ và nhiều công trình kè mất an toàn vì không phù hợp với điều kiện tự nhiên địa hình, địa chất, thủy văn. Trên cơ sở các vấn đề nêu trên với kinh nghiệm thực tế của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam và của bản thân đã nghiên cứu nhiều các loại hình, kết cấu kè bảo vệ bờ sông kênh rạch trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh cũng như khu vực phía Nam trong báo cáo này mong muốn sẽ tổng hợp và đề xuất một số loại hình kè bảo vệ bờ sông kênh rạch phù hợp cho Tp. Hồ Chí Minh. 196 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 2. TỔNG QUAN VỀ CÁC CÔNG TRÌNH KÈ BẢO VỆ BỜ TRONG ĐÔ THỊ 2.1. Ví dụ 01 thành phố ở Châu Âu (Saint Petersburg - Nga) Thành phố Saint-Peterburg là trung tâm thương mại, tài chính và công nghiệp của Nga, được xây dựng từ đầu thế kỷ 18, là thành phố lớn thứ 2 của Nga sau Moscow, xếp thứ nhất về ngành du lịch. Petersburg nằm ven biển biển vịnh Phần Lan, thuộc đồng bằng châu thổ sông Neva, nơi có địa hinh thấp trũng với mạng lưới kênh rạch chằng chịt (khá giống Tp.HCM). Toàn bộ hệ thống kênh rạch trong nội thành được kè bảo vệ với cùng một hình dạng kết cấu, đó là kè đứng được xây bằng đá (xem hình); phía ngoại thành là kết cấu kè nghiêng, trong đó phần từ chân kè đến mép nước max được xây đá, phía trên (phần không giáp nước lát mái trồng cỏ). Hình 1: Một số hình ảnh kè bảo vệ bờ sông Tp. Saint Petersburg - Nga 197 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 2.2. Ví dụ 01 thành phố ở Châu Á (Singapore) Singapore nổi tiếng là thành phố xanh, sạch, diện tích cây xanh tính theo đầu người khoảng 30 m2 (Tp.HCM khoảng 1m2), được mệnh danh là đô thị quy hoạch tỉ mỉ nhất thế giới. Hệ thống kè bảo vệ bờ sông được xây dựng khá đa dạng, với dạng kè đứng, kè nghiêng đan xen nhau theo từng khối kiến trúc biệt lập đi kèm. Các kè đứng, thường kết hợp với hệ thống đèn, lan can trang trí khá cầu kỳ và thường kết hợp với cảnh quan du lịch, kết cấu là các tường bê tông. Hệ thống kè nghiêng thường được xây bằng đá, sau thời gian cỏ dại lan trên bề mặt. Hình 2: Một số hình ảnh kè đứng sông Maria – Singapore Hình 3: Một số hình ảnh kè mái nghiêng sông Maria – Singapore 198 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để h ...