Đề xuất quy hoạch phát triển các vùng chuyên canh hàng hóa khu vực gò đồi Quảng Bình

Trong những năm gần đây, một số địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hoá và bước đầu đã mang lại những kết quả khả quan. Bên cạnh đó thì nhiều vùng chuyên canh sản xuất hàng hoá của tỉnh Quảng Bình đều hình thành một cách tự phát, manh mún và thiếu quy hoạch nên không khai thác hết tiềm năng thế mạnh của từng vùng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề xuất quy hoạch phát triển các vùng chuyên canh hàng hóa khu vực gò đồi Quảng Bình TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, tập 73, số 4, năm 2012 ĐỀ XUẤT QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÁC VÙNG CHUYÊN CANH HÀNG HÓA KHU VỰC GÒ ĐỒI QUẢNG BÌNH Hà Văn Hành1, Trương Đình Trọng1, Nguyễn Thanh Tính2 1 Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế 2 Công ty TNHH Nhà An, 14 Lê Hồng Phong, TP Huế Tóm tắt. Vùng gò đồi Quảng Bình với diện tích khoảng 190.721,44 ha, chiếm khoảng 35% diện tích của toàn tỉnh, là nơi có điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi cho phát triển một nền nông nghiệp toàn diện. Trong những năm gần đây, một số địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hoá và bước đầu đã mang lại những kết quả khả quan. Bên cạnh đó thì nhiều vùng chuyên canh sản xuất hàng hoá của tỉnh Quảng Bình đều hình thành một cách tự phát, manh mún và thiếu quy hoạch nên không khai thác hết tiềm năng thế mạnh của từng vùng. Căn cứ vào kết quả thành lập bản đồ đơn vị đất đai vùng gò đồi tỉnh Quảng Bình, kết quả đánh giá mức độ thích nghi cũng như hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất, chúng tôi đã đề xuất 04 loại hình chuyên canh sản xuất hàng hóa cho vùng này. 1. Mở đầu Trong nền kinh tế thị trường như hiện nay, sản xuất nông nghiệp muốn phát triển nhanh và bền vững thì không có sự lựa chọn nào tốt hơn là quy hoạch các vùng sản xuất hàng hoá tập trung. Thực tế cho thấy, để quy hoạch được vùng sản xuất hàng hoá cần phải quy tụ được hàng trăm hộ nông dân tham gia. Đây là việc làm khó thực hiện bởi không phải hộ nông dân nào cũng sẵn sàng tham gia khi mà họ chưa thấy rõ hiệu quả kinh tế. Dự án phát triển các vùng nguyên liệu mía đường Quảng Bình cách đây 15 năm (1997) không thành công là một ví dụ. Nhà máy đường này có công suất thiết kế là 1.500 tấn mía cây/ngày, nhưng do thiếu nguyên liệu nên chỉ hoạt động dưới 50% công suất và phải đóng cửa vào năm 2004, thua lỗ lên đến 136,6 tỷ đồng. Hiện nay, tỉnh Quảng Bình đã và đang kêu gọi các dự án đầu tư xây dựng Nhà máy chế biến nông - lâm sản như: Nhà máy chế biến tinh bột sắn xuất khẩu; Nhà máy chế biến cao su; Nhà máy chế biến gỗ; Nhà máy chế biến dứa xuất khẩu... Đây là một định hướng đúng đắn của tỉnh nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của các loại nông, lâm sản địa phương trên thị trường trong và ngoài nước. Trong những năm gần đây, một số địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất 57 hàng hoá và bước đầu đã mang lại những kết quả khả quan. Bên cạnh đó thì nhiều vùng chuyên canh sản xuất hàng hoá của tỉnh Quảng Bình đang hình thành một cách tự phát, manh mún và thiếu quy hoạch nên không khai thác hết tiềm năng thế mạnh của từng vùng. Vì vậy việc nghiên cứu, đề xuất quy hoạch các vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa là rất cần thiết cho sự phát triển ngành nông - lâm nghiệp của tỉnh. 2. Khái quát đặc điểm tự nhiên khu vực nghiên cứu 2.1. Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ nghiên cứu Quảng Bình nằm trong khu vực Bình Trị Thiên, nơi chuyển tiếp giữa hai miền khí hậu Bắc - Nam, lãnh thổ bao gồm phần đất liền và biển. Từ Nam lên Bắc kéo dài từ 16055’31’’ đến 1805’27’’ vĩ Bắc và từ Tây sang Đông kéo dài từ 105035’41’’ đến 1060 59’36’’ kinh Đông. Lãnh thổ Quảng Bình có sự phân hoá sâu sắc về địa hình, bao gồm đồng bằng, gò đồi và núi. Theo quan điểm của các nhà địa lý Việt Nam, ở lãnh thổ Bắc Trung Bộ vùng gò đồi được giới hạn trong phạm vi có độ cao tuyệt đối từ 10 - 300m. Tuy nhiên, 02 huyện Minh Hoá và Tuyên Hoá có diện tích vùng gò đồi nhỏ và phân hoá manh mún. Do đó, không gian nghiên cứu được giới hạn trong vùng gò đồi trên lãnh thổ của 4 huyện (Lệ Thuỷ, Quảng Ninh, Bố Trạch, Quảng Trạch) và thành phố Đồng Hới thuộc tỉnh Quảng Bình. 2.2. Đặc điểm địa chất Theo các kết quả nghiên cứu địa chất cho thấy, trong phạm vi lãnh thổ tỉnh Quảng Bình nói chung và lãnh thổ vùng gò đồi tỉnh Quảng Bình nói riêng có các thành tạo địa chất đa dạng và phong phú với tuổi từ Paleozoi hạ đến Đệ tứ. 2.3. Đặc điểm địa hình Gò đồi là khu vực chuyển đổi từ vùng núi xuống đồng bằng ven biển, trên cơ sở phân tích bản đồ địa hình, địa mạo tỉ lệ 1:50.000 cùng với sự tham khảo các nguồn tài liệu [4], [5], [6] thì vùng gò đồi được xác định bởi độ cao tuyệt đối từ 10 - 300m và có thể phân ra các kiểu: đồi cao, đồi trung bình và đồi thấp. 2.4. Đặc điểm khí hậu Tỉnh Quảng Bình nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng sâu sắc của chế độ hoàn lưu khí quyển nhiệt đới. Do vị trí địa lý và đặc điểm của địa hình, khí hậu có những nét đặc thù, diễn biến các yếu tố khí tượng khá phức tạp. Nằm hoàn toàn về phía sườn Đông của dãy Trường Sơn Bắc, nhưng lại bị kẹp giữa 2 đèo là Hải Vân và đèo Ngang nên lãnh thổ nghiên cứu có chế độ khí hậu mang tính chất chuyển tiếp giữa khí hậu miền Bắc và khí hậu miền Nam. 58 Bảng 1. Một số đặc trưng khí hậu tỉnh Quảng Bình Tháng Các đặc trưng Năm I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Nhiệt độ (0C) 18,6 19,4 22,0 24,9 27,8 28,9 29,0 28,3 26,8 24,7 21,9 20,9 24,4 Lượng mưa (mm) 71 48 44 46 102 96 90 150 502 668 356 149 2,322 Độ ẩm (%) 90 90 92 89 82 76 73 78 86 87 98 85 85 Lượng bốc hơi (mm) 62 56 56 72 136 180 197 192 80 24 80 70 1,278 (Nguồn: Trạm khí tượng - thủy văn tỉnh Quảng Bình). 2.5. Chế độ thuỷ văn Hệ thống sông ngòi của Quảng Bình nói chung và vùng gò đồi nói riêng có đặc điểm là chiều dài ngắn, dốc, nên tốc độ dòng chảy lớn, nhất là vào mùa mưa lũ. Vùng gò đồi Quảng Bình bao gồm các hệ thống sông chính là sông Gianh, sông Son, sông Long Đại, sông Kiến Giang. 2.6. Đặc điểm thổ nhưỡng Đất đai vùng gò đồi tỉnh Quảng Bình được thành tạo trên một địa hình phức tạp với nhiều loại đá mẹ khác nhau đã tạo ra lớp phủ thổ nhưỡng rất đa dạng bao gồm hơn 30 loại đất thuộc các nhóm đất: đất xám, đất đỏ, đất phù sa, đất mới biến đổi chua, đất tầng mỏng chua, đất mặn. 3. Thành lập bản đồ đơn vị đất đai tỉ lệ 1/50.000 ở lãnh thổ khu vực gò đồi tỉnh Quảng Bình 3.1. Lựa chọn và phân cấp chỉ tiêu xây dựng bản đồ ...