Dệt vải lanh – nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Mông, Sơn La

Bên cạnh việc làm nương rẫy, người Mông (Sơn La) còn có một số nghề thủ công truyền thống đạt kỹ thuật cao, đặc sắc nhất trong số đó là nghề dùng sợi lanh để dệt vải.Theo lời kể của các cụ già thì nghề dệt vải lanh đã hình thành từ rất lâu và được truyền lại qua nhiều thế hệ. Bất cứ người phụ nữ Mông nào đến tuổi trưởng thành cũng phải biết xe lanh thành sợi để dệt vải phục vụ cho cuộc sống hàng ngày của gia đình. Người Mông rất ưa chuộng vải lanh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dệt vải lanh – nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Mông, Sơn LaDệt vải lanh – nét đẹptruyền thống của ngườiphụ nữ Mông, Sơn LaBên cạnh việc làm nương rẫy, người Mông (Sơn La) còn có một số nghề thủ côngtruyền thống đạt kỹ thuật cao, đặc sắc nhất trong số đó là nghề dùng sợi lanh để dệtvải.Theo lời kể của các cụ già thì nghề dệt vải lanh đã hình thành từ rất lâu và đượctruyền lại qua nhiều thế hệ. Bất cứ người phụ nữ Mông nào đến tuổi trưởng thànhcũng phải biết xe lanh thành sợi để dệt vải phục vụ cho cuộc sống hàng ngày củagia đình.Người Mông rất ưa chuộng vải lanh không chỉ bởi nó có độ bền hơn hẳn vải bông,mà vải lanh còn có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người Mông.Họ quan niệm rằng, sợi lanh là sợi chỉ dẫn đường cho linh hồn người chết về với tổtiên về đầu thai lại với con cháu. Việc dệt vải lanh còn thể hiện sự khéo tay, chămchỉ, đó là một trong những tiêu chí để đánh giá tài năng, đạo đức, phẩm chất vàcách làm ăn của chị em phụ nữ.Nguyên liệu làm nên một tấm vải lanh từ vỏ cấy lanh. Vỏ cây lanh được tước rathành từng sợi nhỏ và nối với nhau một cách khéo léo để không tạo thành mấu ởchỗ nối. Đây là việc làm đòi hỏi nghệ thuật nhẹ nhàng, kiên trì, nhẫn nại. Vì vậylúc nào phụ nữ Mông cũng đều tranh thủ tước và nối các sợi lanh kể cả lúc trênđường từ nhà lên nương và từ nương về nhà.Bước tiếp theo, người ta mắc các sợi lanh vào khung quay cho chúng xoắn lạithành từng cuộn. Sau đó đem cuộn sợi này luộc trong nước tro. Khi giặt sạch nướctro thì sợi lanh có màu trắng. Khi sợi đã chuẩn bị sợi xong, việc dệt vải sẽ được bắtđầu.Khung cửi để dệt rất đơn giản, chỉ có hai thanh gỗ tiết diện tích 12 cm x 12 cm, dài60 cm đặt cách xa nhau khoảng 50 cm. Giữa hai thanh gỗ đó có bốn thanh ngangnhỏ hơn ghép vào hai thanh đứng tạo thành khung cửi, con thoi để dệt khá to. Khidệt người ta buộc chúng dựa vào cột nhà, người dệt ngồi trên ghế đẩu.Khi dệt được vải rồi, người ta đem nhuộm chàm dùng để may quần áo cho namgiới và vải không nhuộm chàm để may váy cho phụ nữ Mông trắng. Với phụ nữMông hoa thì họ vẽ sáp ong lên vải trắng những đường hoa văn hình học theo ýmuốn sau đó mới đem nhuộm chàm. Sau khi nhuộm chàm xong họ thêu hoa, ghépvải hoa thành thành những hoa văn cầu kỳ. Mô típ hoa văn chủ yếu là những hìnhkỷ hà, hình chữ nhật, hình vuông, hình thoi, gam màu chủ yếu là xanh, đỏ, tím,vàng.Vải lanh sau khi được dệt dùng để may quần áo, làm khăn quấn đầu, xà cạp, làmchăn và cả bao đựng ngô thóc…Các công đoạn để hình thành lên một tấm vải lanh,từ lúc đập lanh, tước dập vỏ lanh, kéo sợi đến dệt lanh đều được làm bằng tay. Các cô gái Mông. Ảnh: InternetNgày nay nghề dệt vải lanh ít phát triển hơn bởi trong điều kiện khoa học kỹ thuậtcác loại bông vải sợi được sản xuất có giá rẻ hơn và phong phú về mẫu mã, kiểudáng nên việc sử dụng vải lanh giảm đi nhiều. Tuy nhiên, đa số phụ nữ Mông vẫndùng vải lanh để may váy, áo, xà cạp và mỗi người về với tổ tiên cần phải có mộtbộ quần lanh vì họ quan niệm nếu không có quần áo lạnh khi về trời tổ tiên sẽkhông nhận ra mình.Trồng lanh lấy sợi, dệt vải được coi là một nghề có những nét đẹp riêng trong đờisống của người phụ nữ dân tộc Mông ở Sơn La. Tấm vải với nét hoa văn độc đáo,được vẽ lên đó bởi đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ. Với họ, tấm vải lanh làmột vật thể thiêng liêng, mang đậm giá trị tinh thần to lớn.