Di tích Hành Cung Cổ Bi

Di tích Hành Cung Cổ Bi thuộc tổ dân phố Bình Minh, Thị trấn Trâu Quỳ (Gia Lâm – Hà Nội), cách trung tâm Hà Nội khoảng 14 km về phía Đông. Vùng đất này xưa kia thuộc phủ Thuận An, trấn kinh Bắc, vào thời Nguyễn thuộc xã Cổ Bi, tổng Đặng Xá, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Di tích Hành Cung Cổ Bi Di tích Hành Cung Cổ BiDi tích Hành Cung Cổ Bi thuộc tổ dân phố Bình Minh, Thị trấn Trâu Quỳ (GiaLâm – Hà Nội), cách trung tâm Hà Nội khoảng 14 km về phía Đông.Vùng đất này xưa kia thuộc phủ Thuận An, trấn kinh Bắc, vào thời Nguyễn thuộc xã CổBi, tổng Đặng Xá, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh. Sau năm 1945, Hành Cung Cổ Bithuộc xã Quang Trung, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh.Di tích Hành Cung Cổ Bi thuộc tổ dân phố Bình Minh, Thị trấn Trâu Quỳ (Gia Lâm – HàNội), cách trung tâm Hà Nội khoảng 14 km về phía Đông. Vùng đất này xưa kia thuộcphủ Thuận An, trấn kinh Bắc, vào thời Nguyễn thuộc xã Cổ Bi, tổng Đặng Xá, huyện GiaLâm, tỉnh Bắc Ninh. Sau năm 1945, hành cung Cổ Bi thuộc xã Quang Trung, huyện GiaLâm, tỉnh Bắc Ninh.Từ năm 1961 đổi thành xã Quang Trung I để phân biệt với xã Quang Trung II ở huyệnTừ Sơn chuyển về (nay là xã Yên Thường, Gia Lâm). Năm 1965, xã này đổi tên là TrâuQuỳ và từ ngày1/4/2005 xã Trâu Quỳ được đổi thành Thị trấn Trâu Quỳ, huyện Gia Lâm,ngoại thành Hà Nội.Ngược dòng lịch sử, Cổ Bi là một vùng đất cổ, nơi có nhiều dấu ấn lịch sử Sử cũvàtruyền thuyết dân gian cho biết vào năm 40 sau Công nguyên, đây là nơi hội quân,luyện tập võ nghệ của nghĩa quân Hai Bà Trưng trước khi tiến đánh Luy Lâu, thủ phủ củaphong kiến đô hộ nhà Hán. Hiện nay, dấu tích còn lưu ở đền thờ thần Đô Hồ – một vịtướng tài ba của Hai Bà Trưng.Đến thời Lý, Trần và Lê, Cổ Bi đã là một thắng địa, nổi tiếng ở phía Đông của Kinhthành Thăng Long. Sử sách đều xác nhận Cổ Bi xưa thuộc vùng Kinh Bắc, là vùng đấtvăn hoá lâu đời, nơi có phong cảnh hữu tình. Vào đầu thế kỷ XVIII, vùng đất này càngnổi tiếng vì liên quan mật thiết tới các chúa Trịnh, đặc biệt là Nhân vương Trịnh Cương.Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục: tháng 11 (1727) Trịnh Cương tự ý dựngphủ đệ mới ở Cổ Bi. Cổ Bi là một địa điểm nổi tiếng ở vùng Kinh Bắc, tiếp giáp với xãNhư Kinh, mà Như Kinh là quê hương Trương Thái phi, mẹ đẻ của Trịnh Cương, nênCương thường tuần du đến xã ấy. Vì mê hoặc thuyết phong thuỷ, Cương muốn dời phủđệ đến ở đất này, bầy tôi hắn lại nhiều người a dua phụ hoạ. Hắn bèn sai xây dựng phủ đệmới, công việc làm một tháng đã hoàn thành, đặt tên là phủ Kim Thành.Di tích Hành Cung Cổ BiNhư vậy, vào năm 1727, vì Cổ Bi là một thắng cảnh, hơn nữa lại ở gần với quê mẹ, nênTrịnh Cương muốn dời phủ đệ đến nơi này. Tuy nhiên, theo dõi những ghi chép của sửthành văn thì có lẽ còn còn vì không muốn đặt Phủ chúa ở Thăng Long cùng với vua Lênữa, muốn biến Cổ Bi thành trung tâm quyền lực của mình, với tư cách là người điềuhành quốc gia. Khi đó, Cổ Bi được coi như kinh đô với tên gọi Kim Thành (toà thànhvàng).Tiếp đó, vào năm Ất Hợi (1755), Trịnh Doanh lại cho dựng cung miếu ở Cổ Bi, bởi cũngcó ý muốn thiên đô đến nơi này.Tuy nhiên, trong quá trình tồn tại, cùng với hai lần dinh tạo thì Cổ Bi cũng có hai lần bịphá hoại, một là vào tháng 7 năm 1729 do “nước sông lên to, đê Cự Linh bị vỡ nước cuốnđi, đổ nát”, và một lần là do con Trịnh Cương là Trịnh Giang “gặp lúc Cương mất bèn nốingôi” và ra lệnh “đình chỉ việc xây dựng cung điện”.Theo truyền thuyết dân gian, cho đến giữa thế kỷ XVIII, Hành Cung Cổ Bi là một hệthống thành luỹ, cung điện nguy nga bề thế. Trên đồi Cổ Bi, đặt đại bản doanh chúaTrịnh, là một cung điện lớn, kiến trúc gỗ, hệ thống đường thành đi lên cung điện rộng rãi,hai bên có đặt các con thú lớn được tạo bằng đá xanh, ngồi chầu ở tư thế cân đối. Xungquanh Hành Cung Cổ Bi là hệ thống các hành dinh của các quan tuỳ tùng trong phủ chúaTrịnh. Bên trong thành Cổ Bi có rất nhiều cây cổ thụ, cành lá sum suê, càng tạo cho CổBi trở thành một quần thể kiến trúc tuyệt đẹp.Tuy nhiên, trong kháng chiến chống Pháp, Hành Cung Cổ Bi bị tàn phá nặng nề, lâu đàichính và hành dinh bao quanh đều bị đốt trụi, nay chỉ còn trơ nền cũ với hai hàng tượngvoi, sư tử và hổ đá có kích thước lớn, là những di vật đặc sắc của nghệ thuật điêu khắcthế kỷ XVIII.Những ghi chép của sử thành văn đã cho thấy một thời “vàng son, huy hoàng” của hànhcung Cổ Bi /phủ Kim Thành xưa, song qua thời gian, hiện nay qui mô của di tích còn lạiquá khiêm tốn.Trong chương trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, Hành Cung Cổ Bi đượccoi là trọng điểm nghiên cứu, khai quật khảo cổ học, nhằm từng bước tìm hiểu và khôiphục đầy đủ diện mạo vốn có của di tích.