Địa danh học Việt Nam: Những vấn đề cần bàn

Địa danh học - một chuyên ngành của Ngôn ngữ học, nghiên cứu các tên gọi địa lí, giải thích sự cấu tạo, lịch sử xụất hiện của chúng và phân tích ý nghĩa ban đầu của các từ cấu tạo nên địa danh. Trong bài viết này sẽ trình bày một số vấn đề liên quan đến việc nghiên cứu lĩnh vực nói trên, mời bạn đọc tham khảo để nắm bắt các nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Địa danh học Việt Nam: Những vấn đề cần bànSố 4 (234)-2015 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG 1NGÔN NGỮ HỌC VÀ VIỆT NGỮ HỌC ĐỊA DANH HỌC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN BÀN VIETNAMESE TOPONYMY: FOR FURTHER DISCUSSIONS NGUYỄN CÔNG ĐỨC (PGS.TS; ĐH KHXH & NV, ĐHQG TP HCM) NGUYỄN VĂN LẬP (TS; Đại học Quy Nhơn) Abstract: Considering the saussurian concepts of one of the two language functions asabsolute universality, the Vietnamese toponymists believe that words as linguistic signs, areused to nominate things in a unified way, regardless of its forms. As result, they think thatnaming a place is a linguistic event, and the place name must be an object of the linguisticswhich is perceived and interpreted linguistically. That’s why the Vietnamese toponymy hasreached an impasse and consequently the studies on Vietnamese toponymy do not give theirtheoretical and practical values. They are not acceptable and belivebale ontologically. Inorder to get out of the impasse, the Vietnamese toponymists should stop taking the name of aplace not only as arbitrary linguistic sign for more practical and more credible studies in thefuture. Key words: toponymy; name. 1. “Địa danh học - một chuyên ngành của chỉ có thể được nghiên cứu trong một lĩnh vựcngôn ngữ học, nghiên cứu các tên gọi địa lí, giải duy nhất là ngôn ngữ học, mà nó còn là mộtthích sự cấu tạo, lịch sử xụất hiện của chúng và phức thể, trong đó quan trọng và mang tính bảnphân tích ý nghĩa ban đầu của các từ cấu tạo nên chất hơn nhiều, còn bao gồm cả những bình diệnđịa danh ” (A.V. Superanskaja) . Như vậy, nói văn hóa - xã hội - lịch sử nữa. Vì vậy, việc khảocụ thể hơn, địa danh học (typonymy) được coi sát địa danh không chỉ đơn giản là công việc thulà một chuyên ngành hẹp, cùng với nhân danh thập, thống kê, phân lọai và mô tả các dữ liệu chỉhọc (anthroponomastics) tạo lập nên ngành trên một số phương diện hình thức của bản thândanh học (onomastics) và được quan niệm, theo địa danh như: kết cấu (construction) của tên gọi,hướng trước nay, nó là / như một chuyên ngành sự diễn biến trong thời gian của một vài yếu tốcủa từ vựng học (lexicology). Vì vậy, việc cấu thành mặt hình thức âm thanh của tênnghiên cứu tên gọi, qua đó là cách thức gọi tên / gọi,…(việc giải thích địa danh theo lối từ nguyênđặt tên cũng như việc kiến trúc tên gọi đối với học dân gian “folk etymology” không có mấymột/các vùng/khu vực/địa vực nào đó của không giá trị trong nghiên cứu địa danh học, nên cũnggian địa lí, được coi là đương nhiên thuộc lĩnh không bàn ở đây), mà phức tạp và khó khăn hơnvực nghiên cứu của ngôn ngữ học. nhiều vì phải xem xét địa danh như một phức Tuy ngoại biểu của địa danh không khác gì thể, đa diện. Do những đặc trưng có tính bản thểvới những đơn vị hai mặt của ngôn ngữ thực luận của địa danh như vậy, mà cần thiết phảihiện chức năng định danh, song nó không đơn xem xét, phân tích và lí giải các sự kiện của đốigiản là một loại sự kiện chỉ thuần túy mang tượng nghiên cứu trong mối quan hệ với nhữngnhững đặc tính của kí hiệu ngôn ngữ như tất cả bình diện khác nhau có liên quan với nhau, nhưcác kí hiệu khác của ngôn ngữ. Và như vậy, địa vừa đề cập trên đây, thì mới có thể có nhữngdanh đương nhiên cũng không hẳn là đối tượng kiến giải tương thích với sự kiện khách quan và2 NGÔN NGỮ VÀ ĐỜI SỐNG Số 4 (234)-2015khả chấp. Chính những đặc tính bản thể luận của nghiên cứu đối tượng, cần/nên thay đổi hoặcđịa danh như vậy, mà hiệu lực của sự nhận thức, hiệu chỉnh “bộ máy” cũng như “cách thức” làmquan niệm, phân tích và giải thích đối với địa việc của địa danh học như đang hiện hữu mộtdanh trong một số công trình nghiên cứu đã cách tương thích với các thuộc tính bản thể vủacông bố trong nước lẫn nước ngoài trước nay, dù đối tượng nghiên cứu - địa danh.có được đánh giá là cơ bản của chuyên ngành Chính vì vậy, những yêu cầu đối với việcđịa danh học (theo lối quan niệm như trước nay), nghiên cứu địa danh, thoạt nhìn, hình như khôngthì cũng đã bộc lộ khá rõ những bất túc, những mấy phức tạp, vì nếu coi “địa danh” (bình diệnkhiếm khuyết mang tính cơ bản của nhận thức ngoại biểu cũng là kí hiệu) giống như mọi kíluận danh học nói chung, địa danh học nói riêng. hiệu khác thuộc hệ thống nội tại của ngôn ngữVì lẽ, địa danh đương nhiên là được kiến tạo nên và thực hiện một trong những chức năng của nóbằng các phương tiện/kí hiệu ngôn ngữ, song về - chức năng định danh/gọi tên, thì nói một cáchbản chất, nó lại k ...