Điều trị đau dây thần kinh tọa bằng phẫu thuật: không có hiệu quả

Tuần qua, một nghiên cứu vừa công bố làm ngẩn ngơ giới phẫu thuật chấn thương chỉnh hình: bệnh nhân đau dây thần kinh tọa có lẽ không cần đến phẫu thuật! Một số nhà giải phẫu cảm thấy “thất vọng” trước kết quả nghiên cứu, bởi vì trước khi tiến hành, ai cũng kì vọng nghiên cứu sẽ chứng minh rằng hiệu quả của điều trị bằng phẫu thuật. Thế nhưng kết quả nghiên cứu cho thấy bất luận bệnh nhân được điều trị hay không, ai cũng cảm thấy tốt hơn. Không ai đoán được kết quả này...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều trị đau dây thần kinh tọa bằng phẫu thuật: không có hiệu quả Điều trị đau dây thần kinh tọa bằng phẫu thuật: không có hiệu quả Tuần qua, một nghiên cứu vừa công bố làm ngẩn ngơ giớiphẫu thuật chấn thương chỉnh hình: bệnh nhân đau dây thầnkinh tọa có lẽ không cần đến phẫu thuật! Một số nhà giải phẫucảm thấy “thất vọng” trước kết quả nghiên cứu, bởi vì trước khitiến hành, ai cũng kì vọng nghiên cứu sẽ chứng minh rằng hiệuquả của điều trị bằng phẫu thuật. Thế nhưng kết quả nghiêncứu cho thấy bất luận bệnh nhân được điều trị hay không, aicũng cảm thấy tốt hơn. Không ai đoán được kết quả này nếukhông tiến hành nghiên cứu. Đó cũng là cái “đẹp” của khoahọc vậy! Nghiên cứu này một lần nữa cho thấy tất cả những“niềm tin” đều trở nên hài hước trước dữ kiện khoa học. Chứng đau dây thần kinh tọa (sciatica) có cơ chế khá đơngiản: ruột của đĩa liên sống bị thoái hóa. Đĩa này nhô ra ở mộtbên, làm ép rê thần kinh sống thắt lưng dưới, hay thần kinh đốtsống cùng trên. Hệ quả là bệnh nhân cảm thấy đau dọc theo mặtsau và mặt ngoài đùi, chân và bàn chân, thường do thoái hóaruột đĩa liên sống. Bệnh có thể bộc phát bất thình lình, làm choviệc cử động nâng, hay xoắn trở nên vụng về. Lưng bị cứng vàđau, chân cũng bị cứng và tê. Nằm nghỉ có thể giảm đau lưng,nhưng nếu tình trạng đau và tê dai dẳng vẫn tiếp tục, bệnh nhânthường được điều trị bằng phẫu thuật. Một câu hỏi đặt ra: ở các bệnh nhân đau dây thần kinh tọa,phẫu thuật có thật sự cải tiến tình trạng đau? Một nghiên cứu lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên (randomizedcontrolled clinical trial) được tiến hành ở Mĩ để trả lời câu hỏitrên, và kết quả làm cho chúng ta phải ngẩn ngơ. Kết quảnghiên cứu còn làm cho chúng ta phải xét lại cách điều trị chứngđau tọa thần kinh. Các nhà nghiên cứu Mĩ chọn một nhóm bệnh nhân gồm 472người, tuổi trung bình khoảng 41-43. Họ ngẫu nhiên chia bệnhnhân thành hai nhóm: nhóm 1 gồm 232 bệnh nhân được điều trịbằng phẫu thuật (lumbar diskectomy), và nhóm 2 gồm 240 bệnhnhân không được điều trị mà chỉ theo dõi và chờ (còn gọi lànhóm “đối chứng”). Cả hai nhóm bệnh bệnh nhân được theo dõitrong vòng 2 năm. Trong thời gian đó, các nhà nghiên cứu thuthập các chỉ tiêu lâm sàng như độ đau đớn cơ thể (bodily pain),cử động cơ thể (physical function), và chỉ số đau thần kinh tọa(sciatica index).Chỉ số Tháng thứ 3 Tháng thứ 12 Tháng thứ 24lâm sàng Điều trị Đối Điều trị Đối Điều trị Đối chứng chứng chứngSF-36 30.5 27.6 39.7 36.9 40.3 37.1bodily (1.9) (1.8) (1.8) (1.8) (1.9) (1.9)painSF-36 27.7 24.9 36.4 35.2 35.9 35.9physical (1.9) (1.9) (1.9) (1.9) (2.0) (1.9)functionSciatica -9.0 -6.8 -10.3 -8.7 -10.1 -8.5index (0.46) (0.45) (0.46) (0.45) (0.48) (0.47)Chú thích: Các số ngoài ngoặc là số trung bình; các số trongngoặc có nghĩa là sai số chuẩn (standard error). Mức độ khácbiệt giữa hai nhóm điều trị và đối chứng đều không có ý nghĩathống kê (statistical non-significance). Khi chỉ số đau đớn cơthể (bodily pain) và cử động cơ thể (physical function) tăng cónghĩa là bệnh nhân cảm thấy tốt hơn (ít đau hơn và khả năng cửđộng cơ thể tốt hơn). Khi chỉ số đau thần kinh tọa ở số âm cónghĩa là tìn trạng đau thần kinh tọa thuyên giảm. Nguồn:Weinstein JN, et al. Surgical vs nonoperative treatment forlumbar spine disk herniation: the Spine Patient OutcomesResearch Trial (SPORT) – a randomized trial. JAMA 2006;296:2441-2450. Một số biến chứng sau phẫu thuật được ghi nhận: khoảng4% trong nhóm điều trị phải tái giải phẫu trong vòng 1 năm và5% tái giải phẫu trong vòng 2 năm, 4% trường hợp bệnh nhânphẫu thuật bị rách màng cứng (dural tear), và 2% bị nhiễm trùngở vết mổ. Đây là một nghiên cứu lâm sàng “táo bạo” để thử nghiệmmột giả thiết mà nhiều người vẫn xem là sự thật. Đã từ lâu, giớiy khoa vẫn tin rằng phẫu thuật là một thuật điều trị chuẩn chocác bệnh nhân đau dây thần kinh tọa. Không điều trị cũng cónghĩa là mâu thuẫn với y đức. Bệnh nhân thường được bác sĩkhuyến cáo rằng nếu hoãn giải phẫu có thể dẫn đến tình trạngdây thần kinh bị tổn hại vĩnh viễn, chân bị yếu đi, thậm chí mấtkhả năng đi tiêu tiểu. Do đó, ý tưởng về một nghiên cứu màtrong đó bệnh nhân chỉ cho chờ, không điều trị, là một ý tưởngtáo bạo. Đây là một trong những nghiên cứu lâm sàng đối chứngngẫu nhiên rất hiếm hoi trong lĩnh vực phẫu thuật. Nói chung,giới phẫu thuật thường quá tự tin và thích nghĩ rằng phươngpháp điều trị mà họ quen thuộc hay có kinh nghiệm là tối ưu,không có gì phải chất vấn hay bàn luận thêm. Có một câuchuyện vui về nghiên cứu và phẫu thuật. Hôm đó, một giáo sưphẫu thuật danh tiếng được mời đến thuyết trình về phươngpháp điều trị do chính ông phát triển. Ông giáo sư oai nghi, bệvệ trên bục giảng, thao thao bất tuyệt về phương pháp của ông, ...