Điều Trị Nội Khoa - Bài 16: LAO PHỔI

Lao phổi Đông y học gọi là “phế lao, là do chính khí bất túc, do “lao trùng” xâm nhập phế tạng gây ra. Diễn biến bệnh lý đó bắt đầu là phế âm khuy hao, kế là phát triển thành âm hư hỏa vượng, hoặc khí âm lưỡng hư, bệnh tới tỳ, thận. Trước đây nhân dân lao động đời sống nghèo khổ, điều kiện vệ sinh lao động cực xấu, bởi thế tỷ lệ phát hiện lao phổi và tỷ lệ tử vong rất cao. Ngày nay đời sống nhân dân và điều kiện vệ sinh lao...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều Trị Nội Khoa - Bài 16: LAO PHỔI Điều Trị Nội Khoa - Bài 16: LAO PHỔILao phổi Đông y học gọi là “phế lao, là do chính khí bất túc, do “lao trùng” xâm nhậpphế tạng gây ra. Diễn biến bệnh lý đó bắt đầu là phế âm khuy hao, kế là phát triển thànhâm hư hỏa vượng, hoặc khí âm lưỡng hư, bệnh tới tỳ, thận. Trước đây nhân dân lao độngđời sống nghèo khổ, điều kiện vệ sinh lao động cực xấu, bởi thế tỷ lệ phát hiện lao phổivà t ỷ lệ tử vong rất cao. Ngày nay đời sống nhân dân và điều kiện vệ sinh lao động phầnlớn được cải thiện, triển khai rộng khắp công tác phòng lao tỷ lệ phát bệnh và t ỷ lệ tửvong đã giảm rõ rệt. Gần đây, nhất là các nước công nghiệp hiện đại, đời sống rất cao,nhưng bệnh lao kháng thuốc xuất hiện trở lại nhiều, tỷ lệ tử vong cao, tổ chức y tế thếgiới đang khuyến cáo loài người phải coi trọng là một loại bệnh nguy hiểm.ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN1. Chứng trạng chủ yếu là: Ho hắng, văng ra máu ngực đau, sốt về chiều, ra mồ hôi trộm,gầy còm, mệt mỏi.2. Vọng chẩn vùng phổi có thể thấy vùng trên vỏ lồng ngực biến hình hoặc lõm thấp.Nghe chẩn có thể thấy tiếng thở hít vùng phổi giảm thấp hoặc có thể nghe thấy tiếng ranẩm.3. Có điều kiện thì tiến hành chiếu hoặc chụp X quang hoá nghiệm dịch đờm t ìm trùnglao. ở trẻ em lại có thể làm thực nghiệm phản ứng trùng lao, để giúp cùng chẩn đoán xácminh ở thời gian lao phổi hoạt động, tỷ lệ hồng cầu chìm xuống có thể đã tăng cao.4. Nếu bệnh lâu ngày xuất hiện ngực buồn bằn, hụt hơi, sau khi hoạt động thì thở suyễn,tim hoảng hốt, chú ý phái kèm tràn khí, màng phổi và bệnh tim có nguồn gốc từ phế.5. Nếu đột nhiên xuất hiện đau ngực dữ dội, thở gấp, thậm chí phát sinh choáng ngất, rõràng đưa ra khả năng phát kèm tự phát tính tràn khí lồng ngực.PHƯƠNG PHÁP CHỮA1. Biện chứng thí trị.Tạng khí có bệnh biến của bệnh này chủ yếu là phế, trọng điểm chủ yếu của bệnh lý ởvào âm hư, chữa thì phải lấy phù chính kháng lao, bổ phế dưỡng âm là nguyên tắc. Căncứ biểu hiện khác nhau của lâm sàng, có thể phân biệt thấy chứng của 3 tạng phế và tỳ,thận, nắm vững chủ thứ của âm hư, khí hư tiến hành xử lý.a. Phế âm bất túc:Lao khan đờm ít, chất đờm dính mà sắc trắng, hoặc bất ngờ có kèm sợi máu hoặc sốt nhẹvề chiều, ngực buồn bằn đau âm ỉ, mệt mỏi không có sức, ăn ít, miệng khô, rêu lưỡimỏng, ven đầu nhọn lưỡi màu hồng, mạch tế sác.Cách chữa Tư âm nhuận phế.Bài thuốc ví dụ Nguyệt hoa hoàn gia giảm.Sa sâm, Mạch đông, Thiên đông, Ngọc trúc, mỗi thứ 3 đồng cân, Bách bộ 4 đồng cân,Bách hợp 3 đồng cân, Bạch cập 3 đồng cân.b. Âm hư hỏa vượng:Ho sặc sụa, thở gấp, ít đờm mà bổi bọt, hoặc nhổ ra đờm vàng, tiếng nói khàn câm, có khiho nhổ ra máu tươi, sốt về chiều, lòng bàn tay bàn chân nóng, có mồ hôi trộm, ngực đau,tâm phiền mất ngủ, gây mòn rõ rệt, đàn ông thì di tinh, đàn bà thì kinh nguyệt không đều,chất lưỡi đỏ tía, mạch sác.Cách chữa Tư âm thanh nhiệt.Bài thuốc ví dụ Bách hợp cố kim thang gia giảm.Sa sâm, Mạch đông, Bách hợp, Bạch cập, mỗi thứ 3 đồng cân, Bách bộ 4 đồng cân, Sinhđịa 4 đồng cân, Huyền sâm 3 đồng cân, Hoàng cầm 3 đồng cân, Bạch mao Hạ khô thảo 5đồng cân.c. Khí âm lưỡng hư:Ho hắng, hụt hơi, đờm nhổ ra mỏng trắng hoặc kèm lượng ít huyết dịch, cốt chưng sốt vềchiều, sợ gió, tự ra mồ hôi, bụng chướng ăn ít, phân lỏng, sắc mặt trắng nhợt hoặc có phùthũng, chất lưỡi sáng như lột mà ít tân, mạch tế sác, không có sức.Cách chữa ích khí dưỡng âm.Bài thuốc ví dụ Bổ phế thang gia giảm. .Đảng sâm, Bạch truật, Hoàng kỳ, Sơn dược, mỗi thứ 3 đồng cân, Ngũ vị tử 1 đồng cân,Đông trùng hạ thảo, Mạch đông, Ngọc trúc, mỗi thứ 3 đồng cân, Chích bách bộ 3 đồngcân.d. Gia giảm:Ngoài ra, ở cùng lúc biện chứng thí trị, lại phải nhằm vào bệnh này có ho hắng, lạc huyết,sốt về chiều, mồ hôi trộm là chứng chủ yếu tiến hành phối ngũ gia giảm:Ho hắng rất nhiều, gia Cam hạnh nhân 3 đồng cân, bột Xuyên Bỗi mẫu 1,5 đồng cânnuốt; ho mà văng ra đờm đặc vàng lượng nhiều, thì thêm chừng Tri mẫu 3 đông cân, Ngưtinh thảo 1 lạng, Hải cáp phấn 5 đồng cân bọc lại sắc.+ Khi cơn ho ra máu, gia Tiên hạc thảo 3 đông cân, Ngẫu tiết 3 đồng cân; có hình ảnhcủa hoả thì thêm chừng Sơn chi 3 đồng cân, Đan bì 3 đồng cân, Thiến thảo thán 3 đồngcân; xuất huyết lượng nhiều thì uống riêng bột Sâm Tam thất, mồi lần 5 phân, một ngày 2lần.+ Sốt về chiều, thêm chừng Thanh cao 4 đồng cân, Địa cốt bì 3 đồng cân, Công lao diệp3 đồng cân; sốt nhiều lắm thì dùng chừng Ngân sài hồ 1,5 đồng cân, Hồ hoàng liên 1,5đồng cân, Miết giáp 5 đồng cân+ Mồ hôi trộm, gia chừng Phù tiểu mạch 5 đồng cân, Biết đào can (cành đàokhô) 2 đồngcân, Đoạn long cốt 5 đồng cân, Đoạn mẫu lệ 8 đông cân.2. Phương lẻ.a. Dương đảm (mật Dê), sấy khô nghiền bột, dồn vào túi dẻo, mỗi lần uống 1 viên, 1ngày 3 lần uống. Dùng ở lao phổi ngấm ẩm.b. Công lao diệp, Luật thảo, mỗi thứ một lạng, sắc với nước, mỗi ngày 1 tễ. Trị lao sốt vềchiều.c. Bạch mao Hạ khô ...