Điều Trị Nội Khoa - Bài 24: VIÊM TÚI MẬT MẠN TÍNH

Căn cứ vào biểu hiện lâm sàng của bệnh này, nó thuộc về phạm vi hiếp thống và hoàng đản ở Đông y học. Thường bởi ham uống rượu ăn thức ăn cay, dầu mỡ hoặc tình chí ưu tư uất giận mà tới can đảm sơ tiết thất thường, tỳ vị vận hoá không khoẻ, khí trệ thấp uất chng nhiệt, biểu hiện chứng trạng viêm túi mật cấp tính; nếu thấp nhiệt ẩn náu lâu ngày không được làm mát sạch, can vị bất hoà, có thể đến bệnh lặp lại kéo dài không khỏi, làm thành...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều Trị Nội Khoa - Bài 24: VIÊM TÚI MẬT MẠN TÍNH Điều Trị Nội Khoa - Bài 24: VIÊM TÚI MẬT MẠN TÍNHCăn cứ vào biểu hiện lâm sàng của bệnh này, nó thuộc về phạm vi hiếp thống và hoàngđản ở Đông y học. Thường bởi ham uống rượu ăn thức ăn cay, dầu mỡ hoặc tình chí ưutư uất giận mà tới can đảm sơ tiết thất thường, tỳ vị vận hoá không khoẻ, khí trệ thấp uấtchng nhiệt, biểu hiện chứng trạng viêm túi mật cấp tính; nếu thấp nhiệt ẩn náu lâu ngàykhông được làm mát sạch, can vị bất hoà, có thể đến bệnh lặp lại kéo dài không khỏi, làmthành viêm túi mật mạn tính, hoặc có khi thấy phát làm cấp tính, lại thường có kèmchứng sỏi mật. Bài này chủ yếu giới thiệu trị chứng viêm túi mật mạn tính, gắn với chữaviêm túi mật cấp tính và phát làm cơn cấp tính của viêm túi mật mạn tính, thì xem rõ ởchứng cấp ở ổ bụng (cấp phúc chứng) ngoại khoa.ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN.1. Phía phải bụng trên hoặc giữa bụng trên luôn luôn buồn bằn trướng tức không hợp, cókhi đau độn giữ liền, hoặc kéo dẫn phía phải vai lưng trên, sau khi ăn đồ ăn dầu mỡ cóthể nặng thêm, cho tới hun nóng vùng dạ dày, ợ chua, quặn lung tung, ợ hơi nóng. Chứngtrạng khi phát cơn cấp tính giống như viêm túi mật cấp tính.2. Phía phải bụng trên có ấn đau nhè nhẹ. Ở khi túi mật tích dịch mạn tính có thể sờ thấytúi mật.3. Chụp X quang hoặc chiếu X quang kiểm tra có thể giúp cho chẩn đoán, lại có thể xácminh đúng hay không đúng bệnh sỏi mật tồn tại cùng một lúc.PHƯƠNG PHÁP CHỮA1. Biện chứng thí trị.Do đặc điểm bệnh lý của bệnh này là can vị khí trệ và thấp nhiệt nội uẩn,cho nên trị liệuphải lấy sơ can lý khí làm chính, giúp thêm là lấy thanh hoá nhiệt thấp.Bài thuốc ví dụ Sài hồ sơ can ẩm gia giảm.Sài hồ 1,5 đồng cân, Sao Hoàng cầm 3 đồng cân,Sao Bạch thược 3 đồng cân, Sao chỉ xác 2 đồng cân,Sao Diên hồ sách 3 đồng cân, Chế hương phụ 3 đồng cân,Xuyên luyện tử 3 đồng cân, Quảng Uất kim 3 đồng cân.Gia giảm:+ Thấp nặng, bụng dạ buồn bằn trướng căng, miệng dính, rêu lưỡi trắng trơn, gia Xuyênphác 1,5 đồng cân, Pháp Bán hạ 3 đồng cân.+ Sốt nặng, da dẻ phát vàng, miệng đắng mà khô, nước tiểu vàng hoặc có phát sốt, phânbí kết, rêu lưỡi vàng trơn, thêm chừng Nhân trần 5 đồng cân, Đại Hoàng 2 đồng cân,Long đảm thảo 1.5 đồng cân, Sơn chi 3 đồng cân.+ Can vị bất hoà, ợ chua, quặn bụng muốn mửa, ợ hơi nóng, gia Hoàng liên 1 đồng cân,Đạm Ngô thù 5 phân.+ Khí trệ huyết ứ, sườn phải đau nhói, chất lưỡi tím, gia Đào nhân 3 đồng cân, Hồng hoa1,5 đồng cân, Xích thược 3 đồng cân.+ Hợp gồm bệnh sỏi mật, gia Kim tiền thảo 5 đồng cân đến 1 lạng, bột Nguyên minhphấn 3 đồng cân đổ vào khi uống, Hổ trượng 1 lạng.+ Đau đớn làm dữ dội, dùng riêng Tô hợp hương hoàn 1 viên ngoáy tan ra uống.2. Phương lẻ.a. Kim tiền thảo 2 lạng, sắc uống ngày 1 tễ. Trị viêm túi mật và sỏi mật.b. Tiêu thạch tán :(1) Bột Uất kim 6 phân, bột Bạch phàn 1,6 phân,Bột Hoả tiêu 3,5 phân, bột Hoạt thạch 6 phân,Bột Cam thảo 1 phân. Trộn đều, uống xuống 1 lần.Một ngày uống 2-3 lần. Trị viêm túi mật mạn tính gộp với sỏi mật.(2) Bột Uất kim 2 phân, bột Ngư não thạch 1 phân,Bột Minh phàn 1 phân, bột Mang tiêu 1 phân.Trộn đều, uống xuống 1 lần. Một ngày 2-3 lần uống. Trị viêm túi mật mạn tính gộp vớichứng sỏi mật.3. chữa bằng châm cứu.a. Thể châm:Túc tam lý Hợp cốc, Đảm du, Thái xung.b. Nhĩ châm:Can, Nội phân bí, Giao cảm, Thần môn.BÀI THUỐC THAM KHẢO1. Tô hợp hương hoàn Xem ở bài Hôn mê gan.2. Sơ can hoàn Xem ở bài Viêm gan lây lan.Mỗi lần uống 1 ,5-2 đồng cân, một ngày uống 2 lần. Dùng ở can uất khí trệ, sườn phảithường có trướng đau.3. Đan chi tiêu dao hoàn:Sài hồ 1-3 đồng cân, Bạch thược 3 đồng cân, Cam thảo 1-1,5 đồng cân, gia Bạch truật,Phục linh, Đương quy, ổi khương, Bạc hà, Đại táo, Đan bì, Chi tử. Cách dùng và chứngdùng phù hợp như Sơ can hoàn4. Long đảm tả can hoàn:Long đảm thảo sao rượu , Sao Hoàng cầm, Hắc Sơn chi, Trạch tả, Mộc thông, Xa tiền tử,Đương quy, Sài hồ, Cam thảo, Sinh địa. Mỗi lần uống 1 ,5 đồng cân, một ngày 2 lầnuống. Dùng ở can đảm thấp nhiệt nội uẩn, đau sườn, vùng dạ dày hun nóng, miệng khôđắng, nước tiểu vàng, rêu lưỡi vàng trơn.5. Đương quy long hội hoàn:Đương quy, Long đảm thảo, Chi tử, Hoàng cầm, Hoàng bá, Hoàng liên, Đại hoàng,Thanh đại, Lô hội, Mộc hương, Xạ hương.Nghiền chung nhỏ mịn, rảy nước làm viên. Cách dùng và chứng dùng phù hợp như Longđảm tả can hoàn.THAM KHẢO BỆNH HỌC TÂY YTrong tài liệu Điều trị học của G.S. Đặng Văn Chung không có bài viêm túi mật mạntính, mà chỉ có bài Điều trị bệnh sỏi mật bằng nội khoa. Thấy nội dung này là một phầncủa bệnh viêm túi mật mạn tính, nên tôi trích giới thiệu để tham khảo:sỏi mật là một bệnhchỉ có phẫu thuật mới giải quyết được. Nhưng sỏi mật như sỏi thận chỉ là biểu hiện củamột bệnh toàn thể (bệnh sỏi).Phẫu thuật chỉ giải quyết một hiện tượng, thầy thuốc Nội khoa đảm nhiệm phần “bệnhsỏi, để sỏi khỏi tái phát. Cũng có trường ...