Điều Trị Nội Khoa - Bài 37: BỆNH PHONG THẤP VÀ VIÊM ĐA KHỚP DO PHONG THẤP

Biểu hiện lâm sàng của bệnh này lấy viêm khớp do phong thấp làm thường thấy, cũng có thể dẫn tới viêm tâm tạng do phong thấp. Chủ yếu thuộc về phạm trù "tý chứng", "lịch tiết phong" ở Đông y. Nếu thấy viêm tâm tạng, thì lại có gắn với "tâm quý". Nguyên nhân đưa tới bệnh đó là chính khí không khoẻ, ngoại cảm phong hàn thấp nhiệt (hoặc do phong hàn uất mà hoá nhiệt), tà phạm kinh mạch, quan tiết, vận hành khí huyết trở ngại, bất thông tắc thống; Bệnh dài ngày thường thường đàm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều Trị Nội Khoa - Bài 37: BỆNH PHONG THẤP VÀ VIÊM ĐA KHỚP DO PHONG THẤP Điều Trị Nội Khoa - Bài 37: BỆNH PHONG THẤP VÀ VIÊM ĐA KHỚP DO PHONG THẤPBiểu hiện lâm sàng của bệnh này lấy viêm khớp do phong thấp làm thường thấy, cũng cóthể dẫn tới viêm tâm tạng do phong thấp. Chủ yếu thuộc về phạm trù tý chứng, lịchtiết phong ở Đông y. Nếu thấy viêm tâm tạng, thì lại có gắn với tâm quý. Nguyên nhânđưa tới bệnh đó là chính khí không khoẻ, ngoại cảm phong hàn thấp nhiệt (hoặc do phonghàn uất mà hoá nhiệt), tà phạm kinh mạch, quan tiết, vận hành khí huyết trở ngại, bấtthông tắc thống; Bệnh dài ngày thường thường đàm ứ hỗ kết, can thận khí huyết đều hại,hư thực thác tạp. Ngoài đó ra, do ở viêm đa khớp do phong thấp, thấy chứng trạng biểuhiện có chỗ giống nhau với viêm khớp do phong thấp, cho nên ở trên trị liệu ta có thểtham khảo ứng dụng.ĐIỂM CẦN KIỂM TRA ĐỂ CHẨN ĐOÁN1. Trước khi phát bệnh có viêm amiđan hoặc đã qua viêm hầu họng là nhiễm trùng đườnghô hấp trên, phần lớn là khớp to, hiện rõ phát nhiều cơn đau, đau đớn di động, hoặc cốđịnh không dời.2. Khi phong thấp cấp tính hoạt động, cục bộ khớp sưng, nóng, đỏ, đau, hoạt động trởngại, hoặc vòm khớp có tích dịch, lại kèm có phát sốt, nhiều mồ hôi, hoặc mũi ra máu cácmức độ khác nhau. Da trên thân mình hoặc tứ chi có thể xuất hiện ban hồng hình vòngtròn, ở cạnh duỗi của khớp hoặc chung quanh khớp có thể sờ thấy kết nhỏ dưới da to nhỏnhư hạt đậu vàng, mấy tuần sau có thể mất đi dần dần.3. Nếu khi có chứng trạng thể chứng là tâm hoảng, thở gấp, tiếng tim thấp, nhịp timnhanh, nhịp tim không đều, tim to ra, vùng mỏm tim có tiếng gió thổi tâm thu dạng tạpâm, đưa ra rõ ràng có viêm tâm tạng do phong thấp (tức nội mạc tim, cơ tim, màng ngoàitim phát sinh viêm tính tổn hại), nghiêm trọng thì có thể dẫn tới suy tim. Viêm nội mạctim có thể phát triển thành bệnh van tim do phong thấp mạn tính.4. Thời gian phong thấp hoạt động, tổng số bạch cầu và hạt tế bào trung tính trong huyếtdịch có thể tăng cao, tỷ lệ hồng cầu lắng xuống tăng nhanh 1 giờ đồng hồ có thể đạt tới20-100 ly mét, liên cầu khuẩn tố O chống tan huyết trong huyết thanh đo thấy tăng caođến trên 500 đơn vị.5. Viêm đa khớp do phong thấp thường phát ở khớp nhỏ, thường là tính đối xứng. Bệnhtrình lặp lại kéo dài, thường xâm phạm khớp ngón tay cổ tay, ngón chân, khuỷu tay, đầugối, cùng chậu, cột sống, thời kỳ cuối thường dẫn tới khớp phát triển khác thường dạngthoi, cứng đơ và trở ngại công năng. Chiếu X quang kiểm tra có thể thấy chất xươngloãng và phá hoại.PHƯƠNG PHÁP CHỮA1. Biện chứng thí trịBệnh này mới phát thường thuộc thực chứng, trị thì phải trừ bỏ ngoại tà, sơ thông kinhlạc. Căn cứ vào sự thiên thắng của tà bị, chọn dùng phép khử phong tán hàn, trừ thấpthanh nhiệt. Nếu bệnh lâu dài đàm ứ hỗ kết, thì cần hoá đàm hành ứ, can thận khí huyếttổn thương, phải phối hợp loại thuốc bổ ích, cùng điều trị tiêu bản. Tới khi chuyển vàotạng phủ, tạng tâm bị tổn, có thể tham khảo bài tim thổn thức theo đó mà chữa.a. Chứng phong hàn thấp:Khớp đốt hoặc cơ bắp đau buốt, ngày mưa và tối trời nặng thêm, làm cơn lặp lại nhiềulần, khi nặng khi nhẹ. Nếu đau đớn hiện rõ tính di động, dính líu tới nhiều cái khớp đốt làphong thắng: Đau đớn dữ dội, dau có nơi chỗ, hoạt động bị hạn chế, cục bộ sợ lạnh, đượcnóng thì duỗi ra là hàn thắng: Nơi đau không dời, cục bộ khớp sưng tràn, màu da khônghồng là thấp thắng; rêu lưỡi trắng hoặc trắng nhẫy, mạch huyền khẩn. Chứng này thườngthấy ở thời gian mạn tính hoạt động, viêm khớp do phong thấp hoặc giai đoạn tương đốiổn định.Cách chữa: Khử phong tán hàn trừ thấpBài thuốc ví dụ: Quyên tý thang gia giảm.Khương hoạt, Độc hoạt, Quế chi, Phòng phong, Chế Xuyên ô, Xuyên khung, mỗi thứ 1,5đồng cân, Tần cửu, Uy linh tiên, mỗi thứ 3 đồng cân, Tang chi 1 lạng.Gia giảm:+ Phong thắng, thêm chừng Hải phong đằng 3 đồng cân, Hy thiêm thảo 3 đồng cân.Chích toàn yết 1,5 đồng cân.+ Hàn thắng, thêm chừng Chê Thảo Ô 1 đồng cân, Tế tân 7 phân, Ma hoàng 1,5 đồngcân.+ Thấp thắng thêm chừng Thương truật 3 đồng cân, Sinh ý dĩ nhân 4 đồng cân, Ngũ giabì 3 đồng cân.b. Chứng Phong thấp nhiệt:Thế bệnh rất gấp, cục bộ khớp sưng nóng, đỏ, đau, sờ thì càng đau nhiều, ngày nhẹ đêmnặng, co duỗi không dễ, quá lắm thì không thể hoạt động, có kèm phát sốt nhiều mồ hôi,sợ gió, miệng khát, vật vã, rêu lưỡi vàng mỏng hoặc vàng nhẫy, chất lưỡi hơi hồng, mạchsác. Bệnh này thường thấy ở thời gian hoạt động cấp tính của bệnh phong thấp.Cách chữa: Thanh nhiệt khử phong hoá thấp.Bài thuốc ví dụ: Quế chi Bạch hổ thang gia giảm.Quế chi 1,5 đồng cân, Thạch cao 1 lạng,Tri mẫu 3 đồng cân, Phòng kỷ 3 đồng cân,Nhẫn đông đằng 5 đồng cân, Cam thảo 1 đồng cân,Quảng Địa long 2 đồng cân, Vãn tàm 4 đồng cân (bao lại).Gia giảm:+ Thấp nhiệt hạ chú, khớp ở chi dưới sưng đỏ, đau đớn, nước tiểu vàng, thêm chừng SaoThương truật 3 đồng cân, Hoàn ...