Điều trị nội khoa - ĐIỀU TRỊ CƠ HEN

Mục tiêu: 1. Nêu được các yếu tố thúc đẩy cơn hen. 2. Mô tả được các tính chất của cơn hen nhẹ, trung bình, nặng và rất nặng. 3. Nêu được các yếu tố nguy cơ tử vong do hen. 4. Nêu được các nguyên tắc điều trị cắt cơn hen. 5. Nêu được các điều trị cắt cơn hen. Các cơn hen là những đợt cấp hay bán cấp của gia tăng sự khó thở, ho, khò khè, nặng ngực. Các cơn hen đặc trưng bởi giảm lưu lượng khí thì thở ra được phản ánh qua...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều trị nội khoa - ĐIỀU TRỊ CƠ HEN 101 ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN ( Management of Asthma Exacerbations ) Muïc tieâu: 1. Neâu ñöôïc caùc yeáu toá thuùc ñaåy côn hen. 2. Moâ taû ñöôïc caùc tính chaát cuûa côn hen nheï, trung bình, naëng vaø raát naëng. 3. Neâu ñöôïc caùc yeáu toá nguy cô töû vong do hen. 4. Neâu ñöôïc caùc nguyeân taéc ñieàu trò caét côn hen. 5. Neâu ñöôïc caùc ñieàu trò caét côn hen. Caùc côn hen laø nhöõng ñôït caáp hay baùn caáp cuûa gia taêng söï khoù thôû, ho, khoø kheø, naëng ngöïc. Caùc côn hen ñaëc tröng bôûi giaûm löu löôïng khí thì thôû ra ñöôïc phaûn aùnh qua giaûm FEV1 hay PEF. Caùc chæ soá naøy ñaùng tin caäy hôn caùc trieäu chöùng laâm saøng trong ñaùnh giaù möùc ñoä naëng cuûa côn hen. Tuy nhieân, caùc trieäu chöùng laâm saøng nhaïy hôn trong ñaùnh giaù khôûi phaùt cuûa côn hen. Möùc ñoä traàm troïng cuûa côn hen coù theå thay ñoåi töø nheï ñeán doïa töû vong. Dieãn bieán xaáu cuûa côn hen thöôøng töø vaøi giôø ñeán vaøi ngaøy nhöng cuõng coù theå chæ trong vaøi phuùt. Caùc yeáu toá thuùc ñaåy côn hen:  Nhieãm truøng ñöôøng hoâ haáp treân.  Tieáp xuùc vôùi caùc dò öùng nguyeân trong moâi tröôøng hay ngheà nghieäp.  Thuoác Aspirin vaø caùc thuoác khaùng vieâm non-steroid.  Gaéng söùc, stress… I-ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ NAËNG CUÛA CÔN HEN: ( Baûng I ) Phaân ñoä naëng cuûa côn hen döïa vaøo: 1. Caùc trieäu chöùng cô naêng. 2. Caùc trieäu chöùng thöïc theå. 3. Caùc ñaùnh giaù caän laâm saøng chöùc naêng hoâ haáp. Löu yù: khoâng nhaát thieát taát caû caùc chæ soá ñaùnh giaù cuûa moät möùc ñoä naëng hieän dieän 102 ñoàng thôøi treân moät beänh nhaân. II-CAÙC YEÁU TOÁ NGUY CÔ TÖÛ VONG DO HEN: 1. Tieàn caên coù caùc côn hen naëng. 2. Tieàn caên coù laàn ñaët noäi khí quaûn ñieàu trò hen. 3. Tieàn caên coù côn hen phaûi nhaäp khoa saên soùc tích cöïc ñieàu trò ( ICU ). 4. Coù ít nhaát 2 laàn phaûi nhaäp vieän ñieàu trò hen trong naêm tröôùc ñoù. 5. Coù ít nhaát 3 laàn caáp cöùu côn hen trong naêm tröôùc ñoù. 6. Nhaäp vieän hay caáp cöùu hen trong thaùng tröôùc. 7. Caàn duøng > 2 loï thuoác hít giaõn pheá quaûn nhoùm 2-KTGC / thaùng. 8. Coù caùc beänh naëng ñi keøm. 9. Coù caùc beänh taâm thaàn hay caùc vaán ñeà taâm lyù. 10. Tình traïng kinh teá thaáp. III-ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN TAÏI NHAØ: ( Höôùng daãn beänh nhaân töï ñaùnh giaù vaø ñieàu trò ) Muïc ñích cuûa ñieàu trò côn hen taïi nhaø laø ñieàu trò sôùm, traùnh ñeå côn hen chuyeån thaønh naëng. Beänh nhaân hen caàn ñöôïc höôùng daãn:  Caùc trieäu chöùng cuûa côn hen: khoù thôû, ho, khoø kheø, naëng ngöïc.  Töï theo doõi Löu löôïng ñænh.  Phöông phaùp töï ñieàu trò vaø theo doõi.  Caùc daáu hieäu caàn phaûi ñi khaùm beänh. Taát caû caùc côn hen, khoâng keå möùc ñoä naëng, neân duøng thuoác 2-KTGC 2 – 4 puffs x 3 laàn moãi 20 phuùt HOAËC 1 laàn xoâng khí dung. Ñieàu trò tieáp theo seõ tuøy thuoäc vaøo ñaùp öùng vôùi ñieàu trò ban ñaàu. Do söï hoài phuïc cuûa côn hen xaåy ra daàn daàn neân caàn tieáp tuïc ñieàu trò cho ñeán khi caùc trieäu chöùng vaø PEF oån ñònh. 103 Beänh nhaân neân ñi khaùm beänh ngay neáu: 1. Coù caùc trieäu chöùng cuûa côn hen naëng. 2. Khoâng coù caûi thieän nhanh. 3. Caùc trieäu chöùng naëng theâm. 4. Caàn duøng thuoác giaõn pheá quaûn lieàu cao. ( Sô ñoà ñieàu trò côn hen taïi nhaø ) IV-ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN TAÏI BEÄNH VIEÄN: A-ÑAÙNH GIAÙ LAÂM SAØNG CÔN HEN: 1-Ñaùnh giaù ñoä naëng côn Hen ( Baûng I ). Löu yù:  Ran pheá quaûn khoâng ñaùng tin caäy trong ñaùnh giaù möùc ñoä taéc ngheõn ñöôøng daãn khí. Taéc ngheõn ñöôøng daãn khí naëng coù theå khoâng nghe ñöôïc ran.  PaCO2 bình thöôøng laø daáu hieäu taéc ngheõn naëng ñöôøng daãn khí vaø coù nguy cô suy hoâ haáp. 2-Tìm caùc yeáu toá nguy cô töû vong do hen. 3-Chaån ñoaùn phaân bieät caùc nguyeân nhaân khaùc cuûa taéc ngheõn ñöôøng hoâ haáp. 4-Tìm caùc beänh khaùc coù aûnh höôûng ñeán hen: Vieâm muõi, vieâm muõi dò öùng, vieâm xoang. 5-Tìm caùc bieán chöùng cuûa hen: vieâm phoåi, traøn khí maøng phoåi, traøn khí trung thaát. 6-Theo doõi ñieàu trò: Caàn theo doõi vaø ñaùnh giaù caùc trieäu chöùng trong thôøi gian ñieàu trò. Neân theo doõi PEF hay FEV1 tröôùc vaø 15 – 20 phuùt trong nhöõng laàn ñieàu trò thuoác giaõn pheá quaûn trong côn hen caáp. Neáu coù caûi thieän laâm saøng thì PEF hay FEV1 ño ít nhaát 1 laàn / ngaøy cho ñeán khi coù caûi thieän. Neáu PEF hay FEV1 < 30% giaù trò döï ñoaùn vaø caûi thieän < 10% sau ñieàu trò thuoác giaõn pheá quaûn hay caùc giaù trò giao ñoäng nhieàu trong ngaøy gôïi yù khaû naêng beänh dieãn tieán naëng. 104 B-MUÏC ÑÍCH ÑIEÀU TRÒ CÔN HEN: 1-Giaûm ca ...