Định hướng xây dựng triết lí giáo dục trong giáo dục đại học để phát triển bền vững

Bài viết Định hướng xây dựng triết lí giáo dục trong giáo dục đại học để phát triển bền vững góp phần hoàn thiện lí luận về tiến trình phát triển giáo dục đại học theo hướng bền vững; về xây dựng và thực hiện triết lí giáo dục (TLGD) - điều kiện thiết yếu trong giáo dục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Định hướng xây dựng triết lí giáo dục trong giáo dục đại học để phát triển bền vững ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG TRIẾT LÍ GIÁO DỤC TRONG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG Lê Thị Hoa1 Tóm tắt: Bài báo viết bằng phương pháp kết hợp giữa các loại hình nghiên cứu cơ bản: nghiên cứu lí thuyết, nghiên cứu thực tế, tìm hiểu xã hội, qua sự phân tích - tổng hợp, khái quát hóa - trừu tượng hóa, ... Theo đó, bài viết cố gắng tuân theo sự chỉ định của quy luật tự do tư tưởng và định hướng nhân văn trong hoạt động giáo dục, cũng như việc tuân thủ quy luật lịch sử - lô gic trong tiến trình tư tưởng. Bài báo góp phần hoàn thiện lí luận về tiến trình phát triển giáo dục đại học theo hướng bền vững; về xây dựng và thực hiện triết li giáo dục (TLGD) - điều kiện thiết yếu trong giáo dục. Đồng thời, bài viết phần nào phản ánh được mối quan hệ, nội dung và xu hướng vận động trong quá trình phát triển giáo dục đại học; khẳng định tác dụng của TLGD tạo ra lực đẩy và lực kéo nền giáo dục đại học tới mục tiêu cao cả. Từ đó, đề xuất giải pháp phát triển bộ máy quản lí giáo dục. Từ khóa: Đại học, giáo dục, quản lí giáo dục, triết lí giáo dục. 1. Mở đầu Sự nghiệp giáo dục đại học Việt Nam qua nhiều bước thăng trầm trong lịch sử và đã có được nhiều thành tích. Nhưng nhìn chung, các thành quả đó chưa tương xứng với công sức đã đầu tư, chưa đáp ứng được kì vọng của cả dân tộc trong hiện tại và tương lai. Yếu tố nào chi phối thực trạng ấy và hướng giải quyết vấn đề ấy đã trở thành nhiệm vụ được đặt như một tất yếu thời đại. Điều sâu sắc được ẩn giấu trong đó là triết lí giáo dục. TLGD ngày nay nhằm giải đáp các vấn đề: “Giáo dục là gì? Giáo dục cho ai? Giáo dục như thế nào?” trong tổng thể hoàn thiện các mặt đời sống xã hội… Từ đó định hướng đổi mới, phát triển nền giáo dục đại học bền vững. Lịch sử giáo dục đã từng có TLGD tùy thuộc vào thời đại. Đó là điều kiện cho sự thành công trong giáo dục và sự tiến bộ xã hội. Mặt khác, TLGD chủ quan sẽ gây tác hại không nhỏ cho nền giáo dục, cho xã hội. Thực tế và lí luận đều đi tới thống nhất: TLGD như một trong các hành lang có tính quy phạm xã hội định hướng cho hoạt động giáo dục - đào tạo đạt tới mục tiêu giáo dục. Phương pháp nghiên cứu: tác giả dùng phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, phương pháp xây dựng mô hình, phương pháp sử dụng số liệu… và một số phương pháp kết hợp để hoàn thiện bài viết. 2. Nội dung 2.1. Kết quả nghiên cứu 2.1.1. Tìm hiểu về triết lí giáo dục, triết lí giáo dục Việt Nam 1. Tiến sĩ, Đại học Kinh tế Quốc dân 24 LÊ THỊ HOA Trong cuộc sống hoạt động con người đều có mục tiêu nhất định. Trong quá trình thực hiện các mục tiêu ấy, con người dần hình thành nên các triết lí tương ứng. Đó là những lí lẽ phù hợp nhất, hiệu quả nhất và dễ biện minh nhất cho chuỗi hành vi cá nhân. Thông thường, triết lí được hiểu là hệ thống lí luận triết học, phản ánh quan niệm của con người về những vấn đề nhân sinh, xã hội, được cụ thể hoá bằng những tư tưởng, đường lối, phương pháp và hành động thực tiễn. Ở đó, đã phản ánh nhiều nội dung từ trải nghiệm trong cuộc sống nhằm ứng phó tối ưu với một thực tiễn và một thực tiễn có thể nảy sinh nhiều triết lí. Sự nghiệp giáo dục với tất cả tính chất, nhiệm vụ và mục tiêu trong bối cảnh xã hội phát triển với nhiều biến động bất ngờ thì việc đi tìm hệ thống TLGD phản ánh đúng chiến lược phát triển giáo dục trong thời kì mới là mối quan tâm hàng đầu của cả dân tộc, của các nhà khoa học và quản lí giáo dục. Điều đó, có thể mô phỏng theo mô hình dưới đây. Hình 1. Vai trò của TLGD trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo [Nguồn: Tác giả tự xây dựng dựa trên sự nghiên cứu hoàn toàn độc lập và mới] TLGD nghiên cứu triết học của nền GD, với các vấn đề trung tâm là giáo dục, động lực giáo dục, các giá trị, các phạm vi và hợp pháp hoá giáo dục là một ngành học, quan hệ giữa hai mặt lí thuyết và thực hành trong giáo dục, TLGD được hình thành một cách tự phát hay tự giác từ hệ thống giáo dục xã hội. Xây dựng và thực thi TLGD đã trở thành nhiệm vụ của các bộ phận thực hiện chức năng quản lí giáo dục, từ cơ quan quyền lực cao nhất Chính phủ tới các cơ sở giáo dục, các trường học. Là một ngành của triết học giáo dục, TLGD đề xuất các vấn đề về bản chất, mục đích, ... giáo dục. Căn cứ vào TLGD, các chủ thể giáo dục tìm kiếm cơ sở triết học và sự thực hành giáo dục. Vấn đề cơ bản nhất của triết lí giáo dục liên quan đến mục tiêu giáo dục. TLGD là tập hợp đặc biệt của các niềm tin (xuất phát từ sự tìm kiếm những tri thức về cuộc sống và vũ trụ để dẫn dắt hành vi của con người) nhằm thúc đẩy một kiểu hình riêng biệt hay tầm nhìn trong giáo dục; về lí luận triết học giáo dục; về các quan điểm chủ trương, phương hướng giáo dục phù hợp với tình trạng kinh tế, chế độ chín ...