Đình Kim Liên tỏa bóng

Đình Kim Liên-một trong bốn Tứ trấn Thăng Long-Hà Nội mãi mãi là nơi thờ phụng thần Cao Sơn Đại Vương linh kính, mãi mãi tỏa bóng trong ta… Trong hàng loạt các địa danh, di tích đặc trưng cho Thăng Long-Hà Nội, không thể không kể đến Tứ Trần của kinh thành. Thăng Long xưa được cấu tạo trong ranh giới địa lý bốn mặt xác định là bốn trấn. Đó là: Phía Bắc có Trấn Vũ, Nam: Kim Liên, Đông: Bạch Mã và Tây: Linh Lang. Đình Kim Liên-di tích Văn hóa lịch sử-kiến trúc thuộc lang Kim...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đình Kim Liên tỏa bóng Đình Kim Liên tỏa bóngĐình Kim Liên-một trong bốn Tứ trấn Thăng Long-Hà Nội mãi mãi là nơi thờphụng thần Cao Sơn Đại Vương linh kính, mãi mãi tỏa bóng trong ta…Trong hàng loạt các địa danh, di tích đặc trưng cho Thăng Long-Hà Nội, không thểkhông kể đến Tứ Trần của kinh thành. Thăng Long xưa được cấu tạo trong ranh giới địalý bốn mặt xác định là bốn trấn. Đó là: Phía Bắc có Trấn Vũ, Nam: Kim Liên, Đông:Bạch Mã và Tây: Linh Lang.Đình Kim Liên-di tích Văn hóa lịch sử-kiến trúc thuộc lang Kim Liên, phường PhươngLiên, quận Đống Đa ngày nay. Đình Kim Liên được lập nên để thờ thần Cao Sơn. Năm1510, niên hiệu Hồng Thuận thứ III, ngôi đình được xây cất, trước có tên gọi: “Cao SơnĐại Vương Từ”, nghĩa là đền thờ Cao Sơn Đại Vương. Do đình đặt tại làng Kim Liên vàchính do người dân làng Kim Liên có công tạo dựng, gìn giữ nên sau này ta thường gọi làđình Kim Liên.Đình Kim Liên nằm trên một gò đồi cao. Mặt tiền của đình quay về hướng Nam. Đìnhgồm có phía trước là Phương đình, tiếp đến là đền thờ Thần. Hậu cung thờ Cao Sơn ĐạiVương và hai vị Nữ thần cùng phối hưởng trong ban thờ. Phương đình có kiến trúckhông cầu kỳ. Mái Phương đình lợp bằng ngói mũi, đỉnh nóc phía hai hồi là hai con sư tửđá được gắn vững chãi có hướng chầu vào nhau. Hậu cung và Đại bái diện tích khoảng50m2 cũng kết cấu vì kèo gỗ, chạm trổ, trên là mái lợp ngói. Long ngai thờ Thành hoàngCao Sơn Đại Vương được chạm khắc tinh sảo, sơn son thiếp vàng sáng đẹp lộng lẫy.Ngai bệ hình vuông chế theo kiểu “chân quỳ, dạ cá”. Hoa dây được chạm thủng, đườngnét uốn lượn uyển chuyển. Thâm cung trang nghiêm, ánh sáng hắt từ các ô cửa, vòm máivừa đủ cho ta cảm giác mờ ảo linh thiêng…Tương truyền, Cao Sơn Đại Vương là con trai Lạc Long Quân và bà Âu Cơ. Ông đã theocha lên núi Tản Viên (Sơn Tây) lập nghiệp. Đến thời Lê Trung Hưng, Thần Cao Sơn cócông tích lớn ngầm giúp Lê Tương Dực dẹp nhiễu nhương. Tháng 11 năm Kỷ Mão(1509) Lê Tươn Dực lánh nạn vào Tây Đô Thanh Hóa dấy binh khởi nghĩa, khôi phục sựnghiệp Vua Cao Tổ, cứu vớt ức triệu dân lành (Văn bia đình Kim Liên ghi). Được bàTrương Lạc Diện-vợ vua Lê Thánh Tông giúp đỡ nên ba vị đại thần: Nguyễn Bá Lân,Nguyễn Hồng Dụ, Nguyễn Văn Lữ dốc lòng thờ vua, tiêu diệt kẻ hung bạo.Ba vị đại thần này một lần đến Phụng Hóa (thuộc Nho Quan, Ninh Bình hiện nay) trongrừng sâu âm u, họ đã gặp ngôi đền cổ có đại tự đề: “Cao Sơn Đại Vương”. Linh cảm thếnào cả ba cùng khấn cầu xin thần giúp đỡ. Quả nhiên, sự ứng nghiệm cùng với tài ba xuấtchúng của mình, mười ngày sau họ đã nhấn chìm được một cuộc bạo loạn. Vua Lê TươngDực biết được sự việc, ông đền ơn bằng cách thức cho xây lại đền thờ khang trang hơn.Và tấm bia “Cao Sơn Đại Vương-Thần Từ Bi Minh” là được chuyển từ Phụng Hóa vềdựng tại đình Kim Liên hiện nay, với ước nguyện mong thần Cao Sơn-vị Thần thiêngliêng-góp sức bảo vệ phía Nam kinh thành Thăng Long.Trước đây, đình Kim Liên có diện tích rộng khoảng ba mẫu Bắc bộ, Đồng Lầm là tên gọicủa hồ Ba mẫu ngày xưa thuộc quần thể làng Kim Liên. Đồng Lầm có nghề nhuộm vảinâu non và nghề ướp sen nổi tiếng Kinh kỳ. Ca dao Việt Nam đã có câu: “Đồng Lầm cóvải nâu non/ Có hồ cá rộng, có con sông dài”Đình mang uy danh của thần Cao Sơn nên lễ hội rất náo nhiệt, lễ hội chính vào ngày 16tháng 3 âm lịch hàng năm (ngày sinh của Thần), sau giỗ tổ Hùng Vương. Ngoài lễ chínhcòn các lễ Sóc Vọng hàng tháng, lễ Kỳ Anh và lễ hóa ngày 12 tháng 8. Các nơi rước kiệuvề Kim Liên là Phương Liệt, Đình Đại (Bạch Mai).Hội làng Kim Liên có nhiều trò chơi truyền thống như: Chọi chim, thi nấu ăn trên truyền,thả vịt, đi bập bênh trên cầu… Lễ thi nấu ăn chỉ chọn các cô gái đẹp có tài, có đức mớiđược dự thi. Lễ vật cúng tiến cũng thể hiện tài chế biến, sự khéo léo của người HàNội xưa. Cỗ bày bảy tầng do những người có tuổi cùng “giáp”, trong làng làm như: xôigấc, giò chả, bánh cốm, bánh xu xê, gà luộc cả con… được xếp thành hình các tích cổ củaViệt Nam và Trung Quốc như: Phật Bà Quan Âm, Quan Công Trương Phi…Đình Kim Liên cũng không tránh khỏi những luân trầm của thời gian. Trong hai cuộcchiến chống Pháp, chống Mỹ của dân tộc, đình đã bị tàn phá nghiêm trọng. Một số đồ thờcúng bị hư hại, mất mát, thất lạc. Từ khi được Nhà nước xếp hạng di tích Văn hóa lịchsử-kiến trúc, đình Kim Liên mới được chú ý tu bổ. Bước đầu là bằng tiền công đức. Năm1999, Ban quản lý đình đã cho sửa sang cổng phụ phía ngoài và xây dựng hai dãy nhàcấp 4 hai bên để làm nơi tiếp khách, nơi ở cho những người trông coi, kho tàng, tuy chưakhang trang nhưng đã gọn gàng sạch sẽ.Ban quản lý từ cho biết: Sau những văn bản lập trình duyệt về quy hoạch, trùng tu, tôntạo đã được Bộ văn hóa-Thông tin phê duyệt tổng thể. Việc thực hiện dự án từng bướcđược khởi động. Với số lượng vốn đầu tư 900 triệu đồng, dịp đó chỉ đủ để công ty sửachữa, tôn tạo của Bộ văn hóa-Thông tin làm được phần vỏ của hạng mục nhà Hậu cungvà Đại bái. Các hạng mục khác theo kế hoạch sẽ thực hiện tiếp. Việc sửa chữa chỉnh chu,sắm sang thêm nội thất trong nhà Hậu cung và Đại bái của đình tiếp tục được thực hiện.Đình Kim LiênDẫu vậy, vẫn còn những hạng mục xuống cấp lớn. Diện tích đình bị lấn chiếm đã thu hẹpchỉ còn 1/3 ngày trước. Truyền thuyết và lịch sử coi hai cái ao phía tả, hữu đình là haimắt Rồng thì nhà dân đã lấn chiếm cả. Trước cửa, trước có một cái ao rộng khoảng400m2-gọi là miệng Rồng, thì đã biến thành hè phố bê tông. Duy chỉ có phía tả cửa đìnhcòn một giếng đường kính khoảng 30m xưa gọi là giếng Ngọc đã được xây tường baoxung quanh nhưng rác rưởi, nước thải rất ô nhiễm.Phía đông đình bên cây si gốc to chục người ôm không xuể, rễ si tỏa bóng xuống nửaphần văn bia đã đen tôn kính: “Cao Sơn Đại Vương-Thần Từ Bi Minh”. Thế nhưng nhândân cũng đã lấn chiếm gần sát, để làm nhà hoặc dựng quán kinh doanh đủ thứ…Nhắc lại những nắng mưa thời gian xa gần trên để thấy nhìn nhận di sản vô giá ngày càngđược trân trọng, gìn giữ. Trách nhiệm này được đặt lên vai tất ...