ĐỘC HOẠT (Kỳ 3)

Tham khảo: Độc hoạt trị các loại trúng phong do thấp hàn, suyễn, khí nghịch, da ngứa, tay chân đau co thắt, phong độc lao tổn, răng đau (Dược Tính Bản Thảo) + Độc hoạt vị cay đắng, tính hơi ấm, so với Khương hoạt thì có tính hòa hoãn hơn. Hễ do phong vào kinh túc Thiếu âm Thận, lan vào bên trong không ra, gây thành đau đầu, thì Độc hoạt giỏi đuổi phong mà trị bệnh được, hai chân bị thấp tà không đi giầy guốc được, không dùng Độc hoạt thì không khỏi. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỘC HOẠT (Kỳ 3) ĐỘC HOẠT (Kỳ 3) Tham khảo: + Độc hoạt trị các loại trúng phong do thấp hàn, suyễn, khí nghịch, da ngứa,tay chân đau co thắt, phong độc lao tổn, răng đau (Dược Tính Bản Thảo) + Độc hoạt vị cay đắng, tính hơi ấm, so với Khương hoạt thì có tính hòahoãn hơn. Hễ do phong vào kinh túc Thiếu âm Thận, lan vào bên trong không ra,gây thành đau đầu, thì Độc hoạt giỏi đuổi phong mà trị bệnh được, hai chân bịthấp tà không đi giầy guốc được, không dùng Độc hoạt thì không khỏi. Răng đaudo phong độc, chóng mặt xoay xẩm, không dùng Độc hoạt thì chẳng công nồi, đólà do gió không lay động, không có gió lại lay động nên gọi là Độc dao (diêu)thảo, vì cái sở thắng của nó mà ức chế vậy. Lại có phong ắt phải có tbấp, do đó,Khương hoạt trị thủy thấp du phong, mà Độc hoạt thì trị thủy thấp phục phong.Khí của Khương hoạt thì thanh, có tác dụng hành khí, phát biểu, tán tà khí ở phầnvinh vệ. Khí của Độc hoạt thì trọc, có tác dụng hành huyết mà ôn dưỡng khí ởphần vinh vệ. Khương hoạt có công phát biểu, Độc hoạt có lực hộ giúp phần biểu.Khương hoạt hành ở thượng tiêu mà điềøu lý ở phần trên, thì chứng du phong đầuthống và chứng phong thấp đau khớp đều trị được; Độc hoạt hành khí ở hạ tiêumà cũng điều lý phần dưới thì chứng phục phong đầu thống, hai chân thấp tê đềutrị được. Khương hoạt, Độc hoạt tuy yếu trị phong, mà mỗi thứ có riêng biệt,không thể không xét kỹ (Bản Thảo Cầu Chân). + Độc hoạt khí thơm mà trọc, vị đắng mà trầm, có tác dụng tuyên thôngđược dương khí từ đỉnh đầu đến chân, để tán phục phong của kinh Thận: Hễ cổgáy khó chịu, mông đùi đau nhức, hai chân tê yếu, không cử động được, nếukhông có Độc hoạt thì khó có hiệu quả. Lấy khí thơm thấu tâm của nó, dùng làmthuốc dẫn vào kinh Tâm. Trị đau mắt đỏ bởi c ành nhánh của nó gặp gió không diđộng, nên trị được phong, mà phong thì thắng thấp, chuyên về sơ thông thấp khí.Nếu lưng, thắt lưng mỏi nặng, tay chân co thắt, cơ bắp vàng từng khối thì Độchoạt là thuốc tốt. Lại giúp cho huyết d ược, hoạt huyết thư cân thật là thần diệu(Giả Cửu Như). + Độc hoạt khí vị mãnh liệt, thơm tho tràn đầy nên tuyên thông được báchmạch, điều hòa kinh lạc, thông gân cốt mà lợi các khớp. Hễ cơ nhục, các khớp têbởi hàn thấp tà, không dùng loại khí vị mănh liệt này, thì không thể nhập thẳngđến giữa kinh mạch khớp xương, vì vậy Độc hoạt là thuốc trị các chứng nặng vềphong tê mềm yếu ắt không thể thiếu được. Chỉ có ngày xưa, vị Khương hoạt, Độchoạt chưa hề phân biệt, do đó cổ thư dùng Độc hoạt thông trị các chứng trong ngoài, trên dưới, hễcác chứng đầu mặt tay chân mình mẩy, đều thuộc phạm vi điều trị của Độc hoạt.Từ sau đời Tống thì Khương hoạt được tách ra một vị riêng, mà khí thơm tho thậtnồng nàn thì thấu đạt lên trên, cùng với Khương hoạt đã chiếm tận ưu thế của nó.Khí vị của Độc hoạt nóng, đặc hơn, chuyên trị các chứng đau co thắt vùng lưng vàchân gối. Tuy ngày xưa còn chưa nói rõ nhưng Vương Hải Tàng có nói Khươnghoạt thì khí mănh liệt, Độc hoạt thì khí nhẹ hơn . Trương Thạch Ngoan cũng nói làtrong cái thăng của nó có giáng, điều ẩn nhiên là có sự khác biệt về trên dưới.Theo ‘Di Nghiệp Sự Châu Thị Gia Pháp’ thì từ lâu Độc hoạt luôn được dùng để trịphần dưới, hễ từ thắt lưng đến phía dưới vùng bụng dưới đều dùng Độc hoạt,chẳng những trị đươc chứng nhức mỏi thuộc phong hàn khí thấp tê, dù cho làchứng lở loét, phát nơi âm phận thì chưa vỡ sẽ dễ tiêu, đã vỡ rồi dễ gom miệng.Công tích rõ ràng, th ực đáng tin cậy, đây là ý sâu mà ngườỉ xưa chưa từng nói rõ(Hãy xem kỹ điều Khương hoạt nói sau đây). Lại rằng, Khương hoạt, Độc hoạtđều là chất thuộc loại cay ấm, chủ trị phong tà là nói phong hàn t ừ bên ngoài, nênsở chủ điều này là các chứng hàn thấp. Ngày xưa luôn lấy Khương họat trị thươnghàn bệnh ở biểu, đồng thời trị cả biểu tà bất chính trong tứ thời, vốn là nói về hàntà. Nếu như phía Nam sông Trường Giang, địa khí ấm áp, ít khí phong hàn, từ lâungười xưa vẫn nói phương Nam không có bệnh thương hàn thực sự, mà ngoại cảmbốn mùa đều là bệnh ôn nhiệt, dù có biểu tà, cũng không thích hợp dùng loại câycó vị tán, tính ấm, có tác dụng thăng như Khương hoạt. Thí dụ như các bài ‘KinhPhòng Bại Độc Tán’, Cửu Vị Khương Hoạt Thang, Sài Cát Giải Cơ Thang, cácsách xưa đều gọi là thuốc thần của bệnh cảm mạo tứ thời, mà khu Giang Triếtkhông dùng bất cứ thang nào, cũng vì bệnh tình và bệnh chứng vậy. Lại nữa, thuốccó vị cay, tính ấm, không nên dùng ở vùng Đông Nam lại chẳng chỉ bỏi bệnh tứthời, dù là thuốc tốt vốn trị chứng phong hàn thấp tà như Khương hoạt, Độc hoạtmà con người ở vùng này, âm huyết vốn bạc nhược, dù cho là đúng chứng, cũngmột nửa bời huyết hư mà có, quảø thực phong hàn. thì cũng là huyết hư sinhphong, khí hư sinh hàn, khác xa với chứng tặc phong đại hàn của bệnh phong têvùng Tây Bắc. Mà một vi thuốc vi cay, tính ấm, cương ...