Đổi mới hoạt động thư viện và công tác ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông: Phần 2

Tài liệu Đổi mới hoạt động thư viện và công tác ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông đã phần nào phác họa một bức tranh hiện thực về hoạt động thông tin - thư viện nói chung và chuyên về khoa học xã hội ở Việt Nam nói riêng; đồng thời cũng gợi ra một số nội dung đang được ngành Thư viện quan tâm. Mời các bạn cùng tham khảo phần 2 của tài liệu được chia sẻ dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đổi mới hoạt động thư viện và công tác ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông: Phần 2Phần IIMỘT SỐ HOẠT ĐỘNG cụ THỂCHIA SẺ TÀI NGUYÊN THÔNG TINPHI TẬP TRUNG HOÁ Ở VIỆN HÀN LẮM■■KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM■■■1. Chia sẻ thông tin trong một hệ thống?Trong bài viết của Nguyễn Lê Phương Hoài (1), sau khitrình bày những mặt đạt được và những hạn chế của hoạt độngchia sẻ thông tin giữa các thư viện trực thuộc Viện KHXH ViệtNam(2), tác giả đã nêu ra một số giải pháp nâng cao chất lượnghoạt động này.Bài viết mở đầu bằng việc nói đến “Hệ thống thư việnthuộc Viện KHXH Việt Nam”, cũng như người đứng đầu cơquan ngang Bộ này trước đây đã dùng cách diễn đạt này tại buổigặp đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin thư viện trong toànViện KHXH Việt Nam ngày 23/7/2003, khi ông chỉ rõ Hệ thốngthông tin cần được hiện đại hoá ngang tầm khu vực, mà muốnvậy phải có cơ chế liên kết nhà nghiên cứu tham gia hoạt độngthông tin thư viện, liên kết thư viện các viện với Viện Thông tinKHXH, liên kết hệ thống của cơ quan ta với đất nước.(l> Nguyễn Lê Phương Hoài (2011), Một số vấn đề về chia sẻ thông tin giữa cácthư viện thuộc Viện KHXH Việt Nam. Tạp chí Thông tin KHXH, số 9, tr. 41 - 45.(2) Viện KHXH, Ưỷ ban KHXH Việt Nam, Trung tâm KHXH và Nhân văn Quốcgia, Viện KHXH Việt Nam là những tên gọi trước đây của Viện Hàn lâm KHXHViệt Nam hiện nay. Trong sách này, chúng tôi luôn giữ nguyên tên gọi ờ từngthời kỳ để tôn trọng lịch sử và dễ theo dõi.119Trong bài phát biểu tại Lễ kỷ niệm 55 năm thành lập ViệnKHXH Việt Nam và đón nhận Huân chương Sao Vàng, ông cònkhẳng định Viện KHXH Việt Nam hiện có một “Hệ thống thôngtin - tư liệu - thư viện tương đối hiện đại”, dù hệ thống này còn“chậm được hiện đại hoá”, đang cần “nỗ lực phấn đấu với phươngchâm đổi mới, đột phá, sáng tạo, chất lượng và hiệu quả” (1).Trang điện tử của Viện KHXH Việt Nam cũng chính thứccho biết: “Hệ thống các thư viện của Viện KHXH Việt Namhiện nay gồm 30 thư viện thuộc 30 viện nghiên cứu chuyênngành và 02 thư viện thuộc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam vàTạp chí KHXH Việt Namỗ Viện Thông tin KHXH là cơ quanđứng đầu hệ thống thư việnềHệ thống thư viện của Viện KHXH Việt Nam là nhữngcơ sở phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học của Viện KHXHViệt Nam và nhiều yêu cầu khác của xã hội về KHXH và NV”(2).Tuy nhiên, theo Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên(1994), hệ thống được định nghĩa là “Tập họp nhiều yếu tố, đơnvị cùng loại hoặc cùng chức năng, có quan hệ hoặc liên hệ vớinhau chặt chẽ, làm thành một thể thống nhất” (tr. 418), mà tínhtừ thống nhất nghĩa là “có sự phù hợp, nhất trí với nhau, khôngmâu thuẫn nhau” (tr. 921).Đối chiếu với định nghĩa này, có thể hiểu ràng tính hệthống ở đây còn rất lỏng lẻo, bởi ngược dòng lịch sử, ta biết ràngĐiều 1 Quyết định số 54/KHXH-QĐ ngày 24/3/1976 của Chủnhiệm ủ y ban KHXH Việt Nam đã qui định: “Viện Thông tinn) Thư viện khoa học x ã hội, H .,N x b KHXH, 2011, tr. 318.(2> http://www.vass.gov.vn/thongtin_tulieu/120KHXH là cơ quan khoa học phụ trách công tác thư viện, tư liệuvà thông tin của ủ y ban KHXH” với nhiệm vụ 6 là: “Cùng vớithủ trưởng các Viện và Ban nghiên cứu khoa học xây dựng hệthống thư viện, tư liệu và thông tin KHXH trong toàn ủ y ban,chỉ đạo về nghiệp vụ đối với hệ thống đó”ế Nhưng tiếc thay, hệthống này dường như không tồn tại trong thực chất - dù cũnghay được nói đến (cả trong văn bản).Do đó, “việc chưa có một quy chế chung thống nhất, mớichỉ dựa trên sự thỏa thuận giữa các thư viện với nhau”, và đúnghơn thì đó chỉ là “sự thỏa thuận hợp tác giữa các cán bộ thưviện” (tr. 43) mang tính cách cá nhân trong các hoạt động nghiệpvụ - không chỉ cho việc chia sẻ thông tin mà tác giả bài viết trênnói đến - là lẽ đương nhiên.Như thế, trong bài viết của mình, Nguyễn Lê Phương Hoàichưa chỉ ra được thực chất của tình hình là do tình trạng phi tậptrung hóa đã diễn ra từ lâu ở cơ quan khoa học ngang Bộ này.Đó chính là điều chúng ta có thể nhận ra như phân tích dưới đây.2. Tình trạng phi tập trung hoá hoạt động thông tin - thưviện ở Viện Hàn lâm KHXH Việt NamLà trung tâm lớn nhất về KHXH của nước ta, nhưng ởViện KHXH Việt Nam trước đây (theo Danh bạ điện thoại. HàNội, 4-2006), tên Phòng Thư viện được dùng ở phần lớn cácViện nghiên cứu chuyên ngành/vùng, mà Trưởng phòng là ngườiquản lý, tuy về cơ bản, không hẳn do công việc khác nhau.Riêng ở Viện Kinh tế Việt Nam, người quản lý Phòng Thư việnđược gọi là Giám đốc. Tên Phòng Tư liệu - Thư viện được dùngở Viện Văn học và Viện Khảo cổ học, là những đơn vị có121 ...