Doppler và hiệu ứng Doppler trong y học

Christian Andreas Doppler (thường gọi sai là Johann Christian) sinh tại Salzburg (Austria) ngày 29 tháng mười một 1803. Bài báo làm cho tên ông nổi tiếng, "Về ánh sáng màu của các vì sao kép và về những ngôi sao khác của bầu trời" ("On the coloured light of the double stars and certain other stars of the heavens"), được trình bày vào ngày 25 tháng năm 1842 và xuất bản vào năm sau (Doppler, 1843). Vào lúc đó, Doppler là giáo sư toán học và hình học ứng dụng (practical geometry) tại Viện kỹ thuật Praha; sau...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Doppler và hiệu ứng Doppler trong y học DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC Christian Andreas Doppler (năm 1836, lúc cưới vợ)Christian Andreas Doppler (thường gọi sai là Johann Christian) sinh tại Salzburg(Austria) ngày 29 tháng mười một 1803. Bài báo làm cho tên ông nổi tiếng, Vềánh sáng màu của các vì sao kép và về những ngôi sao khác của bầu trời(On the coloured light of the double stars and certain other stars of the heavens), đượctrình bày vào ngày 25 tháng năm 1842 và xuất bản vào năm sau (Doppler,1843). Vào lúc đó, Doppler là giáo sư toán học và hình học ứng dụng (practicalgeometry) tại Viện kỹ thuật Praha; sau đó ông đã giữ các nhiệm vụ tạiSchemnitz và Vienna, và qua đời ở Venice ngày 17 tháng 3 năm 1853. Một tưliệu đầy đủ của những sự kiện này có thể được tìm thấy trong một bài viết củaEden (1986).S ut m:D NGĐĂNGTH CSv:10CLC Page1 DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC Thậm chí hấp dẫn hơn bài báo của Doppler là một sự kiện cho rằng Doppler đãsai! Một người Anh, James Bradley, cha sở một thời gian của Bridstow, gầnRoss-on-Wye ở Monmouthshire, đã in một báo cáo trước đó lâu hơn, kết luậnrằng khi mắt di chuyển theo nhiều hướng khác nhau, vị trí biểu kiến của đốitượng sẽ khác nhau. (Bradley, 1729). Doppler đã sử dụng điều này như là khởiđiểm để giải thích về tác động của chuyển động tương đối giữa một nguồn ánhsáng trắng và quan sát viên — một sự lệch hướng tới màu xanh cho nguồn đếngần, và cho một nguồn rời xa (receding) hướng tới màu đỏ — nhưng rồi ông bỏqua sự kiện đã biết rõ là bức xạ từ các ngôi sao thấy được sẽ trải rộng trên mỗibên của quang phổ thành tử ngoại và hồng ngoại._______________S ut m:D NGĐĂNGTH CSv:10CLC Page2 DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC Bradley được biết nhiều do 2 phát kiến cơ bản trong thiên văn học (astronomy):sự lạc ánh sáng (aberration of light), và sự dao động trục quả đất (nutation of theEarth’s axis). Giả thuyết ánh sáng lạc giúp Bradley cải tiến chính xác đánh giá vềtốc độ ánh sáng có từ trước.ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC ( Từ Christian Doppler: the man behind theeffect, A. Roguin, British Journal of Radiology 75 (2002),615-619 © 2002 )Có rất nhiều ứng dụng hiệu ứng Doppler trong y học: cardiology,cerebrovascular circulation, peripheral vascular circulation, obstetrics và femalepelvis, urology, pediatrics, gastroenterology, oncology, ... trong khi nhiều khảosát về tác động sinh học đến nay cho thấy không có bằng chứng ngẫu nhiênnào là không an toàn khi phơi nhiễm với kỹ thuật.Xem đầy đủ trong Doppler Ultrasound in Medical DiagnosisS ut m:D NGĐĂNGTH CSv:10CLC Page3 DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC Luận văn Về ánh sáng màu của các vì sao kép và về những ngôi sao kháccủa bầu trời, trình ngày 25 tháng 5 năm 1842, lúc ông 39 tuổi.Nguyên lý Doppler trong y học đầu tiên được áp dụng để phát hiện chuyển độngtim và thời gian mở và đóng van tim. Satomura dùng các chùm siêu âm liên tụctruyền đến tim qua thành ngực. Từ cấu trúc tim hồi âm có một độ lệch tần số,hay Doppler shift; hướng và độ lớn dựa vào tốc độ và hướng của chuyển độngtim. Tần số và hồi âm tỉ lệ với thành phần của tốc độ đích theo đường của chùmsiêu âm. Ban đầu sóng liên tục đơn giản được dùng, và phải chờ để nhận ra kiểudòng chảy trong mạch hơn là xác định ngay trong mạch khi tạo hình và khảo sátngay dòng chảy.Năm 1964, Callagan và cs ứng dụng nguyên lý Doppler khảo sát dòng chảy máuthai nhi và nghiên cứu tuần hoàn thai chi tiết. Strandness và cs, từ đại họcWashington, dùng siêu âm liên tục khảo sát dòng chảy mạch máu ngoại biên.S ut m:D NGĐĂNGTH CSv:10CLC Page4 DOPPLER VÀ Pourcelot, . - - .S ut m:D NGĐĂNGTH CSv:10CLC Page5 DOPPLER VÀ HIỆU ỨNG DOPPLER TRONG Y HỌC Gần đây (2002), power Doppler giúp xác định các vùng tưới máu mô không lệthuộc vào tốc độ dòng chảy hay hướng.Pulse wave Doppler giúp xác định vị trí để đo tốc độ dòng chảy ở các van vàbuồng tim. Phương pháp này cho phép xác định vị trí âm thổi, đo kích thước lỗthông từ đường kính phụt (jet diameter) và đo dòng chảy và áp lực động mạchphổi. Nguyên lý Doppler giúp xác định ejection fraction của ti ...