EPS và những điều cần làm rõ

Tầm quan trọng của EPS để giúp chúng ta hiểu rõ về phương pháp đầu tư trong thị trường chứng khoán.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
EPS và những điều cần làm rõ EPS và những điều cần làm rõTác giả: Trần Xuân Nam, Maastricht MBAEPS là một trong những chỉ tiêu được sử dụng thường xuyên nhất đối với các nhà đầu tư,và cũng ảnh hưởng lớn đối với giá cổ phiếu công ty. Tuy nhiên chuẩn mực kế toán ViệtNam và các hướng dẫn về nó vẫn còn chưa đầy đủ cũng như việc triển khai thực hiện nócòn có nhiều vấn đề, mà kết quả là các nhà đầu tư nhận được các báo cáo tài chính màEPS không chính xác và không đầy đủ. Tác giả Trần Xuân Nam đã giành cho ĐTCK bàiviết này nhằm phân tích những bất cập đó, giúp bạn đọc, các nhà làm chuẩn mực kế toánViệt Nam có cái nhìn chính xác và đầy đủ hơn về EPS.1. Tầm quan trọng của EPS:EPS là một trong những chỉ tiêu được trích dẫn thường xuyên nhất trong phân tích tàichính vì chỉ số Giá Trên Thu nhập (Price/Earning-P/E) được sử dụng rộng rãi như mộttiêu chuẩn so sánh cho các quyết định đầu tư. Do vậy việc tính toán và trình bày EPS cóthể có ảnh hưởng quan trọng đến giá cổ phiếu của công ty và do vậy thị trường cổ phiếurất nhạy cảm với EPS. Giá thị trường có thể giảm khi EPS có xu hướng giảm và ngượclại. EPS còn được dùng như một công cụ để đánh giá việc thực hiện (performance) củaban điều hành công ty. Tiền thưởng của HĐQT, ban điều hành có thể trên cơ sở sự tăngtrưởng EPS. Bởi vậy nó tạo một sức ép rất lớn đối với ban điều hành công ty trong việctăng trưởng EPS. Ban điều hành cũng có thể cố tình tạo nên một kết quả EPS có lợi hơncho mình và công ty. Khi nghiên cứu về EPS, chúng ta cần lưu ý mục tiêu chính của EPSlà để đánh giá kết quả thực hiện của một công ty và nó đặc biệt quan trọng để 1) so sánhkết quả của một công ty qua các kỳ khác nhau và 2) so sánh việc thực hiện của vốn chủsở hữu của một công ty với nó của một công ty khác.2. Cách tính EPS cơ bản:2.1. Công thức tính EPS cơ bản: Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS 30 và chuẩnmực kế toán quốc tế IAS 33, EPS cơ bản được tính theo công thức sau:EPS cơ bản = [Tổng lãi/(lỗ) thuần thuộc các cổ đông phổ thông] / [Số bình quân giaquyền cổ phiếu phổ thông lưu hành trong kỳ]a) Tử số: Theo thông tư số 21/2006/TT-BTC hướng dẫn chuẩn mực VAS 30, tổng số lãithuần phân bổ cho các cổ đông phổ thông là lãi (lỗ) thuần sau thuế thu nhập doanh nghiệptrừ đi các số điều chỉnh giảm là cổ tức của cổ phiếu ưu đãi và cộng thêm các khỏan điềuchỉnh tăng liên quan đến khoản chênh lệch mua cổ phiếu ưu đãi.- Quỹ không thuộc cổ đông: Thông tư không đề cập đến việc phải điều chỉnh giảm cáckhoản lãi nhưng không dành cho cổ đông phổ thông như quỹ khen thưởng khách hàng,quỹ thưởng cho Hội Đồng Quản Trị, và đặc biệt là Quỹ Khen Thưởng Phúc Lợi dành chonhân viên. Những khoản này theo chuẩn mực kế toán quốc tế nó được ghi nhận là cáckhoản chi phí để trừ ra khỏi lãi dành cho cổ đông. Các khoản này có lẽ ai cũng biết (trừnhững người làm chế độ?) là nó không thuộc về cổ đông. Thông thường sau một nămhoạt động có lãi, các công ty thường dành khoảng 5-15% thậm chí 20% tổng số lãi thuầnsau thuế để chi cho nhân viên dưới hình thức chia cho Quỹ khen thưởng, phúc lợi. Ví dụcông ty chứng khoán SSI có lãi thuần sau thuế năm 2007 là 860 tỷđồng, theo quyết địnhcủa đại hội đồng cổ đông, công ty trích 20% tổng lãi thuần sau thuế (=172 tỷ) dành choquỹ khen thưởng, phúc lợi cho nhân viên. Điều này đồng nghĩa với việc lãi dành cho cổđông để tính EPS thực chất chỉ còn lại là 688 tỷ (=860 -172) thay vì 860 tỷ.- Quỹ Dự Phòng Tài Chính: Luật công ty trước đây bắt buộc công ty phải trích lập dựphòng tài chính, tuy vậy luật công ty mới không còn bắt buộc nữa. Quỹ dự phòng tàichính nếu có là một quỹ thuộc sở hữu của cổ đông phổ thông. Quỹ này được lập ra nhằmbảo vệ quyền lợi của các chủ nợ và những người có quan hệ làm ăn với công ty. Nó ngănchặn việc chia cổ tức quá mức. Khi công ty khó khăn tài chính, việc chia hết toàn bộ sốlãi chưa phân phối (lưu giữ) lũy kế có được, có thể ảnh hưởng đến khả năng trả nợ chocác chủ nợ. Sẽ là một sai lầm cơ bản nếu ai đó cho rằng quỹ này không thuộc các cổ đôngvà đề nghị điều chỉnh giảm quỹ này ra khỏi lãi khi tính EPS (như trong 2 bài liên tiếp trênbáo Đầu tư Chứng Khoán số 73, 74 ngày 18 và 20/6 của hai tác giả Khoa Tài ChínhDoanh Nghiệp, Trường Đại Học Kinh Tế TP. HCM.)b) Mẫu số: Số bình quân gia quyền của các cổ phiếu phổ thông lưu hành trong kỳ, lưu ý:2.2. Trường hợp gộp, chia tách và thưởng cổ phiếu: Thông tư 21 hướng dẫn chuẩn mựckế toán VAS 30 của Việt Nam đã đề cập khá rõ ràng là trong những trường hợp như vậykhông có bất cứ một sự tăng, giảm về dòng tiền, hay tài sản và nguồn vốn đối với côngty. Bởi vậy trong những sự kiện đó thì cổ phiếu gộp, chia tách, thưởng mặc dù phát sinhbất cứ thời điểm nào trong kỳ cũng phải được tính vào ngày đầu tiên của năm báo cáo.Và cũng sẽ điều chỉnh tương ứng cho số cổ phiếu của những năm trước để có tính so sánhgiữa các năm. Mặc dù thông tư 21 không đề cập đến việc chia cổ tức bằng cổ phiếu(stock dividend), nhưng bản chất của v ...