FTA thế hệ mới – những tác động nổi bật

Bài viết này tập trung phân tích những nội dung liên quan đến Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như đặc điểm, nội dung hay những tác động hiện hữu của FTA. Phương pháp nghiên cứu là phân tích, tổng hợp tài liệu. Nội dung nghiên cứu của bài viết được cấu trúc như sau: Thứ nhất, trình bày đặc điểm của FTA thế hệ mới. Thứ hai phân tích về phạm vi và nội dung của FTA.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
FTA thế hệ mới – những tác động nổi bật Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng FTA THẾ HỆ MỚI – NHỮNG TÁC ĐỘNG NỔI BẬT ThS. Trần Thị Trang, ThS. Hoàng Thị Lan Phương Trường Đại học Công nghiệp Việt Trì TÓM TẮT Bài viết này tập trung phân tích những nội dung liên quan đến Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như đặc điểm, nội dung hay những tác động hiện hữu của FTA. Phương pháp nghiên cứu là phân tích, tổng hợp tài liệu. Nội dung nghiên cứu của bài viết được cấu trúc như sau: Thứ nhất, trình bày đặc điểm của FTA thế hệ mới. Thứ hai phân tích về phạm vi và nội dung của FTA. Thứ ba chỉ ra và đánh giá những tác động của FTA thế hệ mới. Trên cơ sở đó trong phần kết luận, bài viết chỉ ra một số khuyến nghị đối với doanh nghiệp, chính phủ của các quốc gia thành viên nhằm tận dụng những tác động tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực để tranh thủ ưu đãi thuế quan trong xuất nhập khẩu hàng hóa; tăng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng mới hình thành trong khu vực hay hoàn thiện thể chế cơ chế kinh tế. Từ khóa: FTA; FTA thế hệ mới; quy tắc xuất sứ; tác động của FTA thế hệ mới. 1. Đặt vấn đề Cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế toàn cầu năm 2008 tại Mỹ đã lan rộng ra khắp thế giới thông qua hai kênh chính là tài chính và ngoại thương bởi Mỹ là thị trường lớn nhất thế giới - thị trường mà hầu hết các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản hay Liên minh Châu Âu (EU), kể cả Việt Nam đều phải lệ thuộc vào sự tăng trưởng của nó. Do tình hình kinh tế khó khăn, tăng trưởng kinh tế chững lại, đầu tư trực tiếp (FDI) và ngoại thương toàn cầu giảm sút, thất nghiệp, nợ công gia tăng khiến các quốc gia có xu hướng quay lại chế độ bảo hộ nội địa bằng cách sử dụng các công cụ truyền thống như hàng rào thuế quan và phi thuế quan gây cản trở cho hàng hóa của các doanh nghiệp nước ngoài. Việc làm này làm giảm hiệu quả trong việc phân bổ các nguồn lực. Nếu WTO tăng cường vai trò của mình, tự do hóa thương mại sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ trở lại khi các quy định của WTO được xây dựng chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, để đạt được điều đó cần phải thông qua đàm phán đa phương giữa các quốc gia thành viên của WTO. Thực tế, các vòng đàm phám giữa các quốc gia thành viên của WTO không đạt được sự đồng thuận do sự bất đồng về chính sách thương mại trong các lĩnh vực (gần đây nhất là vòng đàm phán Doha – DDA - sự bất đồng về chính sách thương mại trong nông nghiệp giữa Mỹ và Ấn Độ). Để đối phó với sự bế tắc trong các vòng đàm phán của WTO, các quốc gia có xu hướng quay trở lại việc kí kết các Hiệp định thương mại tự do - FTA với xu hướng thúc đẩy thương mại tự do, hợp tác kinh tế và đầu tư. FTA dường như ưu việt hơn WTO do thời gian đàm phán ký kết ngắn, dễ đạt đồng thuận do ít nước tham gia, lĩnh vực FTA bao quát rộng hơn so với WTO. Trên cơ sở phân tích và tổng hợp tài liệu, chúng tôi có những luận bàn xung quanh các vấn đề như: quá trình phát triển của FTA thế hệ mới trong đó nhấn mạnh đến những đặc trưng của FTA thế hệ mới so với FTA truyền thống; nội dung của FTA và những tác động cơ bản của FTA đối với thương mại quốc tế, thị trường hàng hóa, dịch vụ đầu tư... 2. Phương pháp nghiên cứu Để nhìn nhận tổng quan về các nội dung liên quan đến Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, nhóm tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp tài liệu để khái quát đưa ra những đặc điểm, nội dung cũng như tác động của FTA thế hệ mới. Dữ liệu được thu thập từ các tài liệu báo, tạp chí, kỷ yếu hội nghị khoa học chuyên đề và một số luận văn luận án. Bài viết “Tìm hiểu khái niệm Hiệp định thương mại từ do” đăng trên tạp chí Cộng sản online đã tập trung phân tích nguyên nhân, lịch sử ra đời và phát triển mạnh mẽ của các hiệp đinh thương mại tự do FTA; những FTA Việt Nam đã tham gia và đang đàm phán ký kết. 8 Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Bài viết “Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới: cơ hội và thách thức đối với Việt Nam” của tác giả Lê Thị Thúy đăng trên tạp chí Khoa học Xã hội Việt Nam số 5 (114) – 2017 tập trung phân tích những cơ hội và thách thức của các Hiệp định thương mại tự do đối với Việt Nam. Các đánh giá tại diễn đàn khoa học: “Cơ hội và thách thức đối với nền kinh tế Việt Nam khi tham gia hiệp định thương mại thế hệ mới” do Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức năm 2017, đã có những đánh giá về cơ hội và thách thức đối với kinh tế Việt nam khi các Hiệp định thương mại tự do FTA thế hệ mới được ký kết và có hiệu lực. Cụ thể đó là cơ hội xuất khẩu; khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng mới hình thành trong khu vực; có điều kiện cơ cấu lại thị trường xuất nhập khẩu hay việc hoàn thiện thể chế cơ chế kinh tế… Tuy nhiên, các ý kiến tại diễn đàn cũng nhận định thách thức đối với Việt Nam xuất phát từ quy mô doanh nghiệp; năng lực sản xuất của doanh nghiệp khi quy tắc ROO trong các FTA thế hệ mới được áp dụng. Các nghiên cứu về FTA thế hệ mới đề cập đến các vấn đề như: sự phát triển các FTA, nguyên nhân sự gia tăng số lượng các FTA đạt được thỏa thuận trong thời gian gần đây; những khác biệt của FTA truyền thống và FTA thế hệ mới. Các nghiên cứu đã cung cấp thông tin khá toàn diện về các nội dung của FTA thế hệ mới. Tiếp thu các kết quả nghiên cứu đi trước, bài viết sẽ hệ thống hóa các vấn đề cụ thể về đặc điểm của FTA thế hệ mới; nội dung hay lĩnh vực của các cam kết trong FTA thế hệ mới, đặc biệt bài viết sẽ làm rõ tác động và những yếu tố ảnh hưởng đến những tác động của FTA thế hệ mới. 3. Nội dung nghiên cứu 3.1. Đặc điểm của FTA thế hệ mới Theo quan niệm truyền thống, hiệp định thương mại tự do (FTA) là một thỏa thuận giữa hai hay nhiều quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nhằm mục đích tự do hóa thương mại về một hoặc một số nhóm mặt hàng bằng việc cắt giảm thuế quan, có các quy định tạo thuận lợi cho t ...