G. W. G. Hegel - HIỆN TƯỢNG HỌC TINH THẦN [Phần 4]: TỰ-Ý THỨC_3

[Vậy là] có một Tự-ý thức hiện hữu cho một Tự-ý thức. Chỉ như thế và chỉ khi ấy, Tự-ý thức mới là Tự-ý thức trong thực tế; bởi chỉ bằng cách này,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
G. W. G. Hegel - HIỆN TƯỢNG HỌC TINH THẦN [Phần 4]: TỰ-Ý THỨC_3 G. W. G. Hegel - HIỆN TƯỢNG HỌC TINH THẦN [Phần 4]: TỰ-Ý THỨC § 177[Vậy là] có một Tự-ý thức hiện hữu cho một Tự-ý thức. Chỉ như thế vàchỉ khi ấy, Tự-ý thức mới là Tự-ý thức trong thực tế; bởi chỉ bằng cáchnày, sự thống nhất của chính nó trong cái tồn-tại-khác của nó mới trởthành minh nhiên cho nó. “Cái Tôi” – là đối tượng của Khái niệm về cáiTôi – trong thực tế không phải là “đối tượng”. Nhưng, đối tượng của sựham muốn chỉ độc lập tự chủ bởi nó là cái bản thể phổ biến không thểnào tiêu hủy được, là cái bản chất trôi chảy ngang bằng với chínhmình(316). Khi một Tự-ý thức là đối tượng, thì đối tượng vừa là “cáiTôi” vừa là “đối tượng”.Với điều này, đã hiện diện ở đây cho ta Khái niệm về TINH THẦN (derBegriff des GEISTES). Những gì tiếp tục diễn ra cho Ý thức sẽ là kinhnghiệm về việc: TINH THẦN là gì ?; tức về cái Bản thể tuyệt đối này, đólà sự Thống nhất của những Tự-ý thức độc lập khác nhau, được hưởngsự tự do và độc lập hoàn hảo ở trong sự đối lập giữa chúng với nhau:cái TÔI là cái CHÚNG TA và cái CHÚNG TA là cái TÔI(317). Chỉ ở trongTự-ý thức – như là trong Khái niệm về TINH THẦN – mà ý thức lần đầutiên mới có được BƯỢC NGOẶT, đó là, ý thức rời bỏ cái vỏ ngoài(Schein) đầy màu sắc sặc sỡ của cái Bên này cảm tính [cái “Ở đây” và“Bây giờ” của xác tín cảm tính và tri giác] vượt qua bóng đêm trốngrỗng của cái Bên kia siêu-cảm tính [của giác tính] để thẳng bước tiếnvào ánh sáng ban ngày rạng rỡ TINH THẦN của Hiện Tại.(còn nữa)Nguồn: Georg Wilhelm Friedrich Hegel. 2006. Hiện tượng học tinh thần(Phänomenologie des Geistes). Bùi Văn Nam Sơn dịch và chú giải. HàNội: Nxb. Văn học. Bản điện tử của dịch giả Bùi Văn Nam Sơn. Bản đăngtrên triethoc.edu.vn có sự cho phép của dịch giả.(301)“Tự-ý thức” (Selbstbewußtsein) là biết về chính mình, hay đúnghơn, biết về cái mình biết. (Xem: Chú giải dẫn nhập: 6.1.1). Trần ĐứcThảo (“Hạt nhân duy lý trong triết học Hegel”, Tập san Đại học (Vănkhoa), số 6-7, 1956: 18-36) dịch là “ý thức bản ngã”.(302)Đối với ý thức (chưa phải là Tự-ý thức), đối tượng là một cái kháctuyệt đối. Còn Tự-ý thức là biết về cái mình biết (Tôi biết về tôi), thì tuycó sự phân biệt nhưng cái Tôi sau cũng là cái Tôi, không phải là cái khác.(Xem: Chú giải dẫn nhập: 6.1.1).(303)“Tôi là Tôi” (“Ich bin Ich”): Trong sách này, Hegel dùng hình thức“Tôi là Tôi” hay “Tôi = Tôi” thường để chỉ “Nguyên lý” đầu tiên trong“Học thuyết khoa học” của Fichte. Xem: Fichte: “Grundlage derWissenschaftslehre” (Cơ sở của Học thuyết khoa học), 8, §1, Nguyên lýthứ 1.Ngụ ý phê phán Fichte, Hegel cho rằng: Tự-ý thức là chân lý của ý thức,là sự quay trở lại của ý thức vào trong chính mình từ cái tồn tại-khác,nên nó là một tiến trình vận động. Nhưng, nếu Tự-ý thức chỉ là sự lặpthừa của Tôi = Tôi, nếu cái tồn tại-khác bị thủ tiêu trực tiếp, tức thủ tiêucả ý thức trong chính mình, Tự-ý thức không còn là sự vận động, khôngcòn là Tự-ý thức. Do đó, cái tồn tại-khác (thế giới cảm tính và tri giác)được bảo lưu (yếu tố thứ nhất), đồng thời bị phủ định và Tự-ý thức làsự vận động trở về với chính mình thông qua sự phủ định này (yếu tốthứ hai). Hegel sẽ gọi Tự-ý thức là sự Ham muốn, vì đối tượng của sựham muốn (“Hiện tượng” = thế giới cảm tính) vừa tồn tại (được bảolưu) vừa bị phủ định (để thỏa mãn sự ham muốn).(304)Cho ta, đối tượng đã trở thành Sự sống. Sự sống không chỉ là mộtquy định của đối tượng mà còn là điều kiện sinh tồn, là môi trường pháttriển của Tự-ý thức. Điều Tự-ý thức ham muốn là cái gì sống thực và sựđối lập mới ở cấp độ này là giữa Sự sống và Tự-ý thức. Tự-ý thức là sựthật của Sự sống: Sự sống là nhất thể, là cái toàn bộ cho Tự-ý thức;nhưng Sự sống – với tư cách là nhất thể, là điều kiện cho Tự-ý thức –chưa biết chính mình là nhất thể. Vì thế, ý thức sẽ trải qua kinh nghiệmvề sự độc lập tự chủ của đối tượng của nó, tức của Sự sống. (Xem: Chúgiải dẫn nhập: 6.1.3).(305)Xem thêm: Hegel: “Khoa học Lô-gíc”, Phần II: Lô-gíc học chủ quan(Học thuyết về Khái niệm), Chương 3: Ý niệm, Tiết 1: “Sự sống”. Xemthêm: chú thích 6.(306)Sự sống được xác định ở đây như là tính vô tận (Unendlichkeit)đã nói ở Chương trước (chú thích 290). Nó vừa là sự tự tồn, là nguồnsuối cho những yếu tố độc lập, vừa là sự vận động vượt bỏ những sựphân biệt này vì chúng luôn ra đời mỗi khi bị mất đi: do đó, nó vừa là sựkhông yên nghỉ của Thời gian, vừa – xét như tính toàn thể – lại có “hìnhthái vững chắc của không gian”. Quan niệm về Sự sống như là tính vôtận hòa giải thuyết nhất nguyên và thuyết đa nguyên. Bây giờ, nhữngbước đi đầu tiên có tính bản năng của sự Ham muốn là một sự xung độtgiữa tính độc lập tự chủ của Sự sống phổ biến này với tính độc lập tựchủ của Tự-ý thức. (Xem: Chú giải: 6.1.3).(307)Văn tối nhưng ý rõ: ta có thể đi từ Sự sống xét như cái toàn bộ(natura naturans) rồi đi đến ...