Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong khu bảo tồn biển Vịnh Nha Trang

Vịnh Nha Trang có tính đa dạng sinh học khá cao, là nơi tập trung nhiều tiềm năng cho phát triển kinh tế cảng và giao thông biển; nuôi trồng và đánh bắt thủy sản; du lịch và kinh tế đảo. Hiện nay, mặt nước trong vịnh Nha Trang, đặc biệt trong vùng nhạy cảm bị khai thác quá mức, cùng với hàng loạt vấn đề bất cập về thể chế, cơ chế và khả năng tổ chức quản lý, giám sát; đầu tư cho bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản... đang là những vấn đề đặt ra cấp thiết trong công tác quản lý vịnh hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong khu bảo tồn biển Vịnh Nha Trang Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 1/2016 KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHAI THÁC VÀ BẢO VỆ NGUỒN LỢI THỦY SẢN TRONG KHU BẢO TỒN BIỂN VỊNH NHA TRANG SOLUTIONS FOR EFFECTIVE EXPLOITATION MANAGEMENT AND MARINE RESOURCES PROTECTION WITHIN NHA TRANG BAY MARINE PROTECTED AREA Đàm Hải Vân1, Nguyễn Đức Sĩ2 Ngày nhận bài: 02/6/2015; Ngày phản biện thông qua: 26/8/2015; Ngày duyệt đăng: 15/3/2016 TÓM TẮT Vịnh Nha Trang có tính đa dạng sinh học khá cao, là nơi tập trung nhiều tiềm năng cho phát triển kinh tế cảng và giao thông biển; nuôi trồng và đánh bắt thủy sản; du lịch và kinh tế đảo. Hiện nay, mặt nước trong vịnh Nha Trang, đặc biệt trong vùng nhạy cảm bị khai thác quá mức, cùng với hàng loạt vấn đề bất cập về thể chế, cơ chế và khả năng tổ chức quản lý, giám sát; đầu tư cho bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản... đang là những vấn đề đặt ra cấp thiết trong công tác quản lý vịnh hiện nay. Từ những khảo sát thực tế, tác giả đưa ra một số nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang, bao gồm: Nhóm giải pháp về quản lý khai thác thủy sản, nuôi trồng và các dịch vụ giải trí; Nhóm giải pháp đối với những hoạt động tạo thu nhập, nâng cao đời sống cộng đồng; Nhóm giải pháp nâng cao năng lực quản lý đối với các cơ quan hữu quan và nâng cao nhận thức của cộng đồng Từ khóa: quản lý; nguồn lợi thủy sản; vịnh Nha Trang ABSTRACT Nha Trang Bay where is highly biodiversityand, is a potential source of economic development of the harbor and navigation services; aquaculture and fisheries; tourism and recreational activities. However the sensitive areas within the Nha Trang Bay have been overexploited. There are also lots of shortcomings related to institutions, mechanisms and capacities in management, supervision, and investment to protect and develop the marine resources.Those are the urgent issues raised in the management of Nha Trang Bay. Based on the field survey, the author suggests some solutions to improve the efficiency of exploitation and protection of fishery resources within the Nha Trang Bay MPA. There are three solutions: solution related to management of fishing, farming and recreational services; solution related to income generating activities and enhance community life; solution related to improvement of the management capacity for the relevant authorities and raise of community awareness. Keywords: management; fishery resources; Nha Trang Bay 1 2 Đàm Hải Vân: Cao học Khai thác thủy sản 2011 – Trường Đại học Nha Trang TS. Nguyễn Đức Sĩ: Viện Khoa học và Công nghệ khai thác thủy sản - Trường Đại học Nha Trang 152 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản I. ĐẶT VẤN ĐỀ Vịnh Nha Trang có diện tích 249,65 km2; trong đó diện tích mặt biển là 211,85 km2 và diện tích các đảo nằm trong vịnh là 37,8 km2, có hệ thống sinh thái rất đa dạng, là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật biển. Các nhà khoa học đã phát hiện được trên 26 loài cá có giá trị thương mại, trên 200 loài cá sống ở tầng đáy, 30 loài cá sống nổi ven bờ, 33 loài cá sống ở cửa sông và 176 loài cá sống ở các rạn san hô. Nhưng quan trọng hơn cả là phát hiện được trên 350 loài san hô sống trong ranh giới Khu bảo tồn biển. Sự đa dạng của san hô tạo rạn ít nhiều tương tự nhau với mức độ giàu có trung bình dao động: 85 - 87 loài và độ phong phú: 122 -127 trong đó các điểm có giá trị cao nhất là Đ Hòn Tre, Bãi Sạn, Hòn Nọc, Hòn Vung, TN Hòn Mun, Hòn Rơm, Hòn Cau và Bãi Bàng. Cá rạn san hô:Tổng mức độ giàu của loài tại từng điểm khảo sát đạt giá trị trung bình là 61 loài, dao động từ 33 – 83 loài. Các điểm có mức độ giàu (> 60 loài) và phong phú (>100 điểm) cao nhất bao gồm Hòn Rơm, Hòn Một, TN Hòn Mun, Đ Hòn Tre, Đầm Báy, Hòn Cau , N Hòn Tằm và Bãi Sạn Động vật không xương sống kích thước lớn. Đối với động vật không Số 1/2016 xương sống kích thước lớn, sự đa dạng giữa các điểm rạn có giá trị độ giàu có loài dao động từ 16 - 45 loài và độ phong phú từ 25 - 77 điểm. Thành phố Nha Trang có 3.128 tàu thuyền đánh bắt thủy sản, trong đó khai thác trong vịnh Nha Trang trên 2.000 chiếc, số còn lại đánh bắt các ngư trường ngoài tỉnh. Các ngành nghề đánh bắt trong Vịnh Nha Trang gồm nghề lưới rê, nghề câu, nghề lưới vây rút chì, mành trũ, lưới cước, lưới quét… Trong đó, loại tàu có công suất nhỏ hơn 20cv chiếm khoảng trên 35%. Lực lượng này thường xuyên khai thác và khai thác quá mức ở vùng ven bờ, và đây là nguyên nhân làm suy giảm nguồn lợi thủy sản vùng ven bờ vịnh Nha Trang. Có những sự suy giảm về mức độ giàu có loài của cá ở từng điểm từ năm 2002 đến 2007, với giá trị trung bình của độ giàu loài từ 64 loài trong năm 2002 đến 39 loài năm 2007. Có sự suy giảm có ý nghĩa về mức độ giàu có loài (P < 0.001), Có sự suy giảm chung về độ đa dạng loài và độ phong phú của san hô tạo rạn ở từng điểm khảo sát gữa năm 2002 và 2007, với tổng giá trị suy giảm dao động lần lượt từ 95 cho đến 85 loài cho thấy một sự suy giảm nhẹ về tổng mức độ phong phú trung bình giữa năm 2002 và 2007. Hình 1. Sư thay đổi độ phong phú (species abundance) của tổng các nhóm loài tại từng điểm rạn khảo sát trong KBTB vịnh Nha Trang, 2002 – 2007 Hình 2. Biến thiên mật độ trung bình (con/100m2) cá rạn san hô tại từng điểm giám sát từ năm 2002 - 2007 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 153 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Ngoài ra, Vịnh Nha Trang có nhiều đơn vị, cá nhân tổ chức các dịch vụ du lịch trên vịnh với trên 200 tàu thuyền du lịch cả canô làm dịch vụ đưa đón khách du lịch đi tham quan trên các tuyến đảo và nhiều dịch vụ nhà hàng, khách sạn trên các đảo và ven bờ bên trong và xung quanh Vịnh Nha Trang. Các dịch vụ du lịch này rất phong phú, nhiều loại hình dịch vụ vui chơi như: du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch khám phá, du l ...