Giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý, sử dụng và bảo vệ chỉ dẫn địa lý 'Tân Cương' cho sản phẩm chè tại tỉnh Thái Nguyên

Bài viết phân tích những điểm còn thiếu vắng trong chính sách phát triển CDĐL “Chè Tân Cương” tại tỉnh Thái Nguyên, qua đó đề xuất một số giải pháp để khai thác, phát huy hiệu quả tài sản trí tuệ quý báu này. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý, sử dụng và bảo vệ chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” cho sản phẩm chè tại tỉnh Thái Nguyên 27. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ CHỈ DẪN ĐỊA LÝ “TÂN CƢƠNG” CHO SẢN PHẨM CHÈ TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN RECOMMENDATIONS TO EFFECTIVELY MANAGEMENT, USE AND PROTECTION OF GEOGRAPHICAL INDICATION REGISTRATION “TAN CUONG” FOR TEA IN THAI NGUYEN PROVINCE Nguyễn Thị Quỳnh Trang1 Nguyễn Tuấn Dũng2 TÓM TẮT: Năm 2007, Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học & Công nghệ (KH&CN) đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý (CDĐL) “Tân Cƣơng” cho sản phẩm chè đƣợc trồng, chế biến và đóng gói tại một số vùng địa lý thuộc thành phố Thái Nguyên. Đây là sự khẳng định đối với danh tiếng và chất lƣợng vùng chè Tân Cƣơng, đồng thời là điều kiện thuận lợi để nâng cao lợi thế cạnh tranh của sản phẩm trên thị trƣờng. Tuy nhiên, qua gần 15 năm đƣợc chứng nhận CDĐL, thực tiễn cho thấy quá trình quản lý, sử dụng, bảo vệ CDĐL “Chè Tân Cƣơng” chƣa đạt đƣợc nhƣ kỳ vọng do sau khi đƣợc bảo hộ thì CDĐL thì chính quyền địa phƣơng còn nhiều lúng túng trong quản lý nhà nƣớc về CDĐL. Vì vậy, bài viết phân tích những điểm còn thiếu vắng trong chính sách phát triển CDĐL “Chè Tân Cƣơng” tại tỉnh Thái Nguyên, qua đó đề xuất một số giải pháp để khai thác, phát huy hiệu quả tài sản trí tuệ quý báu này. Từ khoá: Quản lý, sử dụng và bảo vệ Chỉ dẫn địa lý; Chè Tân Cƣơng ABSTRACT: In 2007, the National Office of Intellectual Property, Ministry of Science and Technology issued the Certificate of Geographical Indication Registration Tan Cuong for tea products grown, processed and packed in a number of geographical regions in Thai Nguyen city. This is an affirmation of the reputation and quality of the Tan Cuong tea region, as well as a favorable condition to improve the competitiveness of products in the market. However, after nearly 15 years of being certified as a GI, current practice shows that the management, use and protection of the GI Tan Cuong Tea has not been as expected because after being protected, the GI has not yet had a plan for scientific 1 ThS., Trƣờng Đại học Khoa học Thái Nguyên; Email: trangntq@tnus.edu.vn 2 ThS., Viện Nghiên cứu Thanh niên. 351 exploitation. Therefore, the article analyzes the missing points in the policy of developing GIs Tan Cuong Tea in Thai Nguyen province, thereby proposing some recommendations to promote effectively this intellectual property. Keywords: Management, use and protection of Geographical Indication, Tân Cương Tea 1. Đặt vấn đề Hiện nay, tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với CDĐL “Tân Cƣơng” còn phổ biến trên thị trƣờng, việc dán nhãn hàng hóa đối với sản phẩm mang CDĐL “Tân Cƣơng” rất lộn xộn, không khó để tìm kiếm những sản phẩm đƣợc ghi nhãn “Tân Cƣơng” có nguồn gốc từ các cơ sở kinh doanh bên ngoài tỉnh Thái Nguyên đƣợc công khai bày bán tại các siêu thị, cửa hàng. Điều này không những gây khó khăn cho quá trình kiểm soát và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, mà còn dễ gây nhầm lẫn cho khách hàng, ảnh hƣởng đến chất lƣợng, hình ảnh, uy tín của CDĐL chè Tân Cƣơng trên thị trƣờng. Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng này là do: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý CDĐL “Tân Cƣơng” chƣa đƣợc xây dựng đầy đủ; Các quy định về sử dụng CDĐL “Tân cƣơng”, ví dụ nhƣ kỹ thuật sản xuất đối với sản phẩm mang CDĐL “Tân Cƣơng” còn thiếu vắng; Các chế tài nhằm bảo vệ CDĐL “Tân Cƣơng” còn thiếu sức răn đe; Việc thanh kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính đối với các chủ thể xâm hại CDĐL “Tân Cƣơng” còn lỏng lẻo, chƣa thƣờng xuyên, sâu sát,… Vì vậy, việc nghiên cứu giải pháp tăng cƣờng hiệu quả quản lý, sử dụng và bảo vệ CDĐL chè “Tân Cƣơng” là hết sức cần thiết và cấp bách, nhằm tiếp tục nâng cao giá trị sản xuất chè và khẳng định vị thế là đặc sản, sản phẩm chủ lực, thế mạnh của thành phố Thái Nguyên. 2. Khái quát về chỉ dẫn địa lý “Ch Tân Cƣơng” 2.1. Khái niệm chỉ dẫn địa lý Hiệp định về các khía cạnh thƣơng mại của quyền sở hữu trí tuệ (Hiệp định TRIPs) năm 1994 chính thức sử dụng khái niệm “chỉ dẫn địa lý” trên cơ sở hai thuật ngữ “chỉ dẫn nguồn gốc” và “tên gọi xuất xứ hàng hóa” đƣợc đề cập trong Công ƣớc Paris năm 1883 và Thỏa ƣớc Madrid năm 1891. Theo Hiệp định này, CDĐL đƣợc hiểu là “những chỉ dẫn về hàng 352 hóa bắt nguồn từ lãnh thổ của một thành viên hoặc từ khu vực hay địa phƣơng thuộc lãnh thổ đó, có chất lƣợng, uy tín hoặc đặc tính nhất định chủ yếu do xuất xứ địa lý quyết định”3. Nhƣ vậy, CDĐL là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phƣơng, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể. Khu vực địa lý mang CDĐL có ranh giới đƣợc xác định một cách chính xác bằng từ ngữ và bản đồ. Danh tiếng của sản phẩm mang CDĐL do điều kiện địa lý (bao gồm yếu tố tự nhiên: khí hậu, thuỷ văn, địa chất, địa hình, hệ sinh thái,… và yếu tố con ngƣời: kĩ năng, kĩ xảo của ngƣời sản xuất, quy trình truyền thống của địa phƣơng) quyết định, đƣợc xác định bằng mức độ tín nhiệm của ngƣời tiêu dùng đối với sản phẩm. Chất lƣợng, đặc tính của sản phẩm mang CDĐL đƣợc xác định bằng một hoặc một số chỉ tiêu định tính, định lƣợng hoặc cảm quan về vật lý, hóa học, vi sinh và các chỉ tiêu đó phải có khả năng kiểm tra đƣợc bằng phƣơng tiện kỹ thuật hoặc chuyên gia với phƣơng pháp kiểm tra phù hợp. Ở Việt Nam, lần đầu tiên CDĐL đƣợc quy định trong Nghị định số 54/2000/NĐ-CP ngày 03/10/2000 của Chính phủ và đƣợc bảo hộ đồng thời với tên gọi xuất xứ hàng hóa. Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 đã đƣợc sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2009 và năm 2019 (Luật SHTT) thống nhất sử dụng thuật ngữ ...