Giáo dục kỹ năng sống mầm non: GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ

Kỹ năng sống (KNS) là gì? Và tại sao phải giáo dục kỹ năng sống (GDKNS)? Như chúng ta đã biết, khoảng cách giữa nhận thức và hành động luôn khá lớn. Cha mẹ, thầy cô giáo biết là không nên đánh trẻ nhưng vẫn đánh. Trẻ nào cũng biết ma tuý là nguy hiểm nhưng không ít trẻ vẫn sa vào vì vấn đề nhân cách và vì sức ép của bạn bè.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo dục kỹ năng sống mầm non: GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺKỹ năng sống (KNS) là gì? Và tại sao phải giáo dục kỹ năng sống(GDKNS)?Như chúng ta đã biết, khoảng cách giữa nhận thức và hành động luônkhá lớn. Cha mẹ, thầy cô giáo biết là không nên đánh trẻ nhưng vẫnđánh. Trẻ nào cũng biết ma tuý là nguy hiểm nhưng không ít trẻ vẫn savào vì vấn đề nhân cách và vì sức ép của bạn bè.Ngày xưa trong giáo dục truyền thông, trẻ chỉ việc nghe lời cha mẹ.Những gì học ở gia đình và xã hội lại giống nhau. Một hành vi sai tráithường bị xã hội đồng loạt lên án, nên ít ai dám hành động tiêu cực.Ngày nay thì khác, những gì học trong gia đình và tác động của xã hộirất khác nhau qua bạn bè, tuyền thông đại chúng, phim ảnh ... trongnhiều trường hợp, trẻ phải tự ứng phó một mình. Có khi cha mẹ có đó,nhưng theo không kịp những biến động xã hội ngày càng dồn dập. Vớisự bùng nổ thông tin, trẻ tiếp cận với đủ thứ loại tác động, tốt có, xấu có.Một số không nhỏ phải rời bỏ gia đình, hoặc phải bươn chải kiếm sống,thậm chí gánh vác trách nhiệm của người lớn. Do ngày càng có nhiềuviệc phải quyết định một mình nên trẻ không chỉ cần được biết thế nàolà điều hay lẽ phải mà còn phải có khả năng hành động theo nhận thức.Trước tình hình này, vào đầu thập kỷ 90 các tổ chức của Liên Hiệp Quốcnhư WHO (tổ chức Y tế thế giới), UNICEF (Quỹ cứu trợ nhi đồng),UNESCO (tổ chức giáo dục văn hóa và khoa học) và các nhà giáo dụcthế giới đã cùng tìm cách giáo dục đề tạo cho trẻ năng lực tâm lý xã hội,nhằm ứng phó với những yêu cầu và thách thức của cuộc sống hàngngày. Đó là GDKNS nhằm giúp trẻ biến nhận thức thành hành động,nghĩa là trẻ không chỉ hiểu biết mà còn phải làm được điều mình hiểu.Cách dạy cũ theo kiểm rao giảng suông, dạy vẹt học vẹt không đạt đượcsự thay đổi hành vi này.Trong cách giáo dục mới, trẻ được giúp đỡ để biết mình là ai, mìnhmuốn gì, có mục đích gì trong cuộc sống, biết dung hòa giữa cái tôi vàcái chúng ta và có những chọn lựa và quyết định đúng trước những biếncố do cuộc sống đưa đến. Để có năng lực tâm lý xã hội này, trẻ được dạycác kỹ năng như: ý thức về bản thân, thấu cảm với người khác, suy nghĩsáng tạo và có phán đoán, truyền thông và giao tiếp có hiệu quả, giảiquyết vấn đề, lấy quyết định, ứng phó với cảm xúc và stress v.v.. các kỹnăng này có thể được dạy riêng, nhưng thường thì được lồng ghép tronggiáo dục sức khoẻ nói chung và sức khoẻ sinh sản, phòng chống HIV,ma túy, bảo vệ môi trường, trật tự an toàn giao thông chống bạo lực,hướng nghiệp...Phương pháp giáo dục là đặt trẻ trước những tình huống khó giải quyết(ví dụ như bị nhóm bạn rủ hút ma tuý, hay một bạn gái trước sức ép củabạn trai để quan hệ tình dục...) để trẻ giải quyết theo nhóm thông quathảo luận, trò chơi, sắm vai, vẽ tranh hay hành động cụ thể. Qua đó, trẻhọc bằng hành và tự quyết định với sự góp ý của nhóm bạn. Tác độngcủa nhóm bạn rất mạnh mẽ theo hướng tích cực hay tiêu cực. Nếu sức épcủa nhóm bạn xấu có thể khiến trẻ chấp nhận làm chuyện sai trái, thìgiáo dục viên cũng có thể biến sức ép này thành tích cực để giúp cá nhâncó những quyết định lành mạnh.Tuy nhiên, GDKNS không dễ chút nào, vì nó nằm ngoài cách suy nghĩvà thói quen của ta từ trước đến nay. Việc đầu tiên là tin vào khả năngcủa trẻ để suy nghĩ và có hành động đúng. Ở tuổi vị thành niên, trẻ đãbiết suy nghĩ có trách nhiệm, biết muốn điều tốt cho mình và cho ngườikhác, biết tự định hướng cho tương lai. Người lớn không nên áp đặt ýkiến của mình mà cần khơi dậy tiềm năng trẻ, hỗ trợ sự phát triển tiềmnăng này bằng thái độ thông cảm và tôn trọng. Lòng tự tin của trẻ sẽ lớnrất nhanh nếu người lớn nhìn chúng bằng con mắt mới và sáng tạo, đồngthời với thái độ kiên nhẫn.Do đó, GDKNS chỉ thành công với nhà giáo dục kiểu mới khác vớingười thầy mệnh lệnh, bao cấp, suy nghĩ và hành động thay cho trẻ. Trẻphải chủ động mới biến được nhận thức thành hành động. Nhà giáo dụcnày không chỉ phải rành tâm lý lứa tuổi, mà còn phải có kiến thức và kỹnăng về nhóm để biết vận dụng tâm lý nhóm vào công tác giáo dục. Sinhhoạt nhóm rất quan trọng trong việc giúp trẻ nên chủ động để tự quyết.GDKNS cũng không thể thành công nếu xã hội, nhất là gia đình, khôngđổi cách nhìn đứa trẻ, xem nó như: con nít, chẳng biết gì, giáo dụctheo kiểu nhục mạ, hạ thấp vv... Nền tảng của GDKNS là ý thức về giátrị bản thân nơi trẻ... mà đây là một điều mà xã hội ta chưa quen lắm.Trước khi thực hiện GDKNS, thiết nghĩ nhiều người lớn có liên quanphải được đào tạo lại.Thạc sĩ PTCĐ Nguyễn Thị Oanh ...