Giáo sư Đào Duy Anh – Người trọn đời vì khoa học

Bài viết đề cập đến một số nét chính về cuộc đời của Đào Duy Anh một nhà hoạt động cách mạng, một người làm báo và là một nhà khoa học danh tiếng của đất nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo sư Đào Duy Anh – Người trọn đời vì khoa họcCh©n dung c¸c nhµ KHXH&NV Gi¸o S− §µo Duy Anh - ng−êi trän ®êi v× Khoa häc Lª Thµnh ý Gi¸o s− §µo Duy Anh lµ ng−êi næi tiÕng víi côm c«ng tr×nh khoa häc - v¨n ho¸ - lÞch sö ViÖt Nam, ®−îc tÆng Gi¶i th−ëng Hå ChÝ Minh vÒ khoa häc x· héi - nh©n v¨n n¨m 2000; tuy nhiªn, sù nghiÖp b¸o chÝ vµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña «ng th× d−êng nh− l¹i Ýt ng−êi ®−îc biÕt. Bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn mét sè nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi cña «ng - mét nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, mét ng−êi lµm b¸o vµ lµ mét nhµ khoa häc danh tiÕng cña ®Êt n−íc.. i¸o s− §µo Duy Anh sinh tr−ëng t¸c cña c¸c «ng Phan §¨ng L−u vµ Ng«G trong mét gia ®×nh trÝ thøc nhá ë §øc DiÔn, «ng thµnh lËp Nhµ xuÊt b¶nlµng Khóc Thuû, huyÖn Thanh Oai, Hµ Quan h¶i tïng th− vµ gi÷ c−¬ng vÞ TængT©y. Cha «ng tõng lµm ®Ò l¹i ë huyÖn BÝ th− §¶ng T©n ViÖt. ¤ng ®· cïng c¸cN«ng Cèng (Thanh Ho¸) nh−ng sím qua ®ång chÝ trong Tæng bé tæ chøc nhiÒu ho¹t®êi, ®Ó l¹i ng−êi vî trÎ tÇn t¶o bu«n b¸n ®éng c¸ch m¹ng... Theo nhiÒu ng−êi kÓ l¹i®Ó nu«i 7 ng−êi con. Ngµy nhá, «ng häc th× Quan h¶i tïng th− ®· ®−îc lÊy tõ c©uch÷ H¸n; xong tiÓu häc, «ng vµo HuÕ häc Quan h¶i nan vi thuû cña M¹nh Tö víitr−êng Quèc häc, sau ®ã ®i d¹y häc ë hµm nghÜa xem biÓn th× biÕt viÖc lµm ra§ång Híi ®Ó kiÕm tiÒn nu«i c¸c em ¨n n−íc lµ rÊt khã. ¤ng chØ mong lµ, ®−îchäc vµ tõ ®©y, b¾t ®Çu cuéc ®êi tù lËp t¹o lµm mét con chim nhá g¾p tõng hßn sáinªn sù nghiÖp cña m×nh. gãp phÇn vµo lÊp ®Çy biÓn häc mªnh Mïa ®«ng n¨m 1925, «ng gÆp cô m«ng, v« bê, nªn lÊy biÖt hiÖu lµ VÖPhan Béi Ch©u t¹i thÞ trÊn §ång Híi, Th¹ch.cuéc gÆp tuy ng¾n ngñi nh−ng ®· thøc Dùa trªn nh÷ng s¸ch b¸o vÒ v¨n ho¸tØnh «ng ®i t×m ®−êng cøu n−íc. ¤ng ®−îc vµ triÕt häc ph−¬ng §«ng cña Trung Quèc;cô Huúnh Thóc Kh¸ng giao träng tr¸ch ABC vÒ chñ nghÜa céng s¶n, s¸ch cñathµnh lËp tê b¸o TiÕng D©n, mét tê b¸o Lenin, Stalin,... s¸ch, b¸o do nh÷ng ng−êilín tiÕn bé ®Çu tiªn ra ®êi ë HuÕ n¨m Céng s¶n Ph¸p göi sang, «ng cïng céng sù1927. B¸o TiÕng D©n do «ng lµm chñ bót biªn so¹n vµ cho xuÊt b¶n hµng lo¹t s¸ch®· “thÐt TiÕng D©n gi÷a kinh thµnh HuÕ” vÒ lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ, lÞch sö nh©ntrong suèt 16 n¨m liÒn, ®Õn 1943 th× bÞ lo¹i, d©n téc, v¨n ho¸ §«ng-T©y... Víi c«ng®×nh b¶n. Còng thêi gian nµy, víi sù céng viÖc nµy, «ng ®· b¾t ®Çu b−íc vµo sù34 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12, 2006nghiÖp nghiªn cøu vµ sau nµy cèng hiÕn c¸ch lµm nµy, «ng ®· cã mét tñ s¸ch gåmträn c¶ cuéc ®êi cho khoa häc. nhiÒu thÓ lo¹i tõ nghiªn cøu v¨n häc, kinh Håi ký cña bµ TrÇn ThÞ Nh− M©n cã tÕ, chÝnh trÞ vµ c¶ khoa häc x· héi... TñkÓ l¹i r»ng, th¸ng 7 n¨m 1929, do Tó §µn, s¸ch gia ®×nh dµy c«ng x©y dùng lµ lÏ sèngmét c¸n bé cña Thanh niªn Qu¶ng TrÞ chØ cña ®êi «ng, nh−ng còng lµ nçi lo l¾ng, phÊp pháng tr«ng chê mçi khi ph¶i dêi ®i®iÓm, «ng vµ mét sè ®¶ng viªn T©n ViÖt n¬i kh¸c.C¸ch m¹ng §¶ng bÞ b¾t. Th¸ng 6 n¨m1930, «ng ®−îc tha víi 3 n¨m tï ¸n treo vµ Nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 1930, «ngbÞ qu¶n thóc t¹i nhµ. Ra tï, «ng quyÕt th−êng cïng ®ång nghiÖp, b¹n h÷u vµ®Þnh th«i kh«ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®Ó tËp nhiÒu nhµ khoa häc ®i du lÞch, nghiªn cøu,trung vµo nghiªn cøu khoa häc. Nh©n ®äc kh¶o s¸t ë nhiÒu vïng ®Êt n−íc. Mïa hÌl¹i nh÷ng s¸ch cña Nhµ xuÊt b¶n Quan n¨m 1942, cïng NguyÔn ThiÖu L©u, méth¶i tïng th−, thÊy phÇn lín tõ H¸n-ViÖt nhµ ®Þa lý næi tiÕng, «ng ®· ®¹p xe tõ NhavÒ khoa häc, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®Òu ph¶i Trang ®Õn §µ L¹t ®Ó nghiªn cøu nhiÒu ®Þacã nh÷ng trang gi¶i thÝch, «ng thÊy cã thÓ ®iÓm däc ®−êng. Sau chuyÕn ®i, bÖnh viªmtËp hîp l¹i ®Ó x©y dùng thµnh mét cuèn tõ phæi cña «ng t¸i ph¸t thµnh lao, biÕt bÖnh®iÓn. Tõ ý t−ëng nµy, «ng ®· dån hÕt t©m t×nh nguy hiÓm, song «ng vÉn kh«ng thÓtrÝ vµo t×m tßi, biªn tËp. Víi sù hç trî kiªn rêi bá ®−îc viÖc nghiªn cøu ®ang lµm.tr×, kh«ng mÖt mái cña ng−êi vî tÇn t¶o, N»m trªn gi−êng bÖnh, «ng vÉn kh«nggi÷a n¨m 1931, quyÓn th−îng vµ quyÓn h¹ ngõng ®äc s¸ch vµ chÝnh trong thêi giancña bé tõ ®iÓn H¸n-ViÖt ra ®êi. §©y lµ nµy, «ng ®· cã nh÷ng ph¸t hiÖn quanc«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn b»ng trÝ träng vÒ vÊn ®Ò nguån gèc d©n téc, ®Ó khëituÖ vµ c«ng søc cña ®«i vî chång trÎ, khi ®Çu c«ng tr×nh nghiªn cøu lÞch sö ®Þa lý,cßn ë tuæi ...