Giáo trình Bệnh học nội khoa (Tập 2: Bệnh khớp - Nội tiết): Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1 giáo trình "Bệnh học nội khoa (Tập 2: Bệnh khớp - Nội tiết)", phần 2 giới thiệu tới người đọc các kiến thức về bệnh nội tiết và chuyển hóa bao gồm: Bướu tuyến giáp đơn thuần, bướu tuyến giáp thể nhân, bệnh viêm tuyến giáp, bệnh suy chức năng tuyến giáp,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Bệnh học nội khoa (Tập 2: Bệnh khớp - Nội tiết): Phần 2BÖnh viªm tuyÕn gi¸p Ykhoaonline.com (Thyroiditis) Viªm tuyÕn gi¸p lµ mét bÖnh hay gÆp trong l©m sµng. BiÓu hiÖn l©m sµng rÊt®a d¹ng vµ nhiÒu khi rÊt dÔ g©y nhÇm lÉn víi mét sè bÖnh lý kh¸c cña tuyÕn gi¸p. Viªm tuyÕn gi¸p x¶y ra do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Dùa vµo nguyªnnh©n vµ diÔn biÕn cña bÖnh, viªm tuyÕn gi¸p ®îc chia thµnh 3 nhãm: + Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh do vi khuÈn sinh mñ hoÆc nhiÔm khuÈn c¬ héi. + Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp tÝnh bao gåm viªm tuyÕn gi¸p tÕ bµo khæng lå vµviªm tuyÕn gi¸p kh«ng ®au (viªm tuyÕn gi¸p thÇm lÆng). + Viªm tuyÕn gi¸p m¹n tÝnh bao gåm viªm tuyÕn gi¸p tù miÔn dÞch(Hashimoto); viªm tuyÕn gi¸p teo (mydoxema kh«ng râ c¨n nguyªn); viªm tuyÕngi¸p x¬ ho¸ (Riedel). C¸c thÓ viªm kh¸c nhau sÏ cã biÓu hiÖn l©m sµng kh¸c nhau, tïy thuéc vµotõng giai ®o¹n cña bÖnh, chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p còng cã thÓ ë t×nh tr¹ng b×nhgi¸p, cêng gi¸p hoÆc suy gi¸p. Viªm tuyÕn gi¸p cã thÓ x¶y ra trªn mét tuyÕn gi¸p b×nh thêng hoÆc métbíu gi¸p cã tõ tríc. 1. Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh (acute thyroiditis). Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh lµ mét bÖnh t¬ng ®èi hiÕm gÆp, cã nguyªn nh©n®îc x¸c ®Þnh râ. 1.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh: + Do vi khuÈn hoÆc virut: bÖnh thêng x¶y ra sau cóm, viªm häng, th¬nghµn, quai bÞ, viªm xoang, nhiÔm khuÈn huyÕt, thÊp khíp cÊp, lao, giang mai... Viªm tuyÕn gi¸p cã thÓ x¶y ra ngay trong thêi gian nhiÔm khuÈn hoÆc saunhiÔm khuÈn nh lµ mét biÕn chøng. + NhiÔm ®éc iod, ch×, oxyt cacbon. + Sau chÊn th¬ng tuyÕn gi¸p. + Kh«ng râ nguyªn nh©n. 1.2. M« bÖnh häc: Sau khi vi khuÈn hoÆc virut x©m nhËp vµo tuyÕn gi¸p g©y ra qu¸ tr×nh viªmlan trµn trong nhu m« tuyÕn vµ tæ chøc liªn kÕt. TuyÕn gi¸p sng to, phï nÒ doc¸c hiÖn tîng xung huyÕt, x©m nhËp b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh vµo nhu m«tuyÕn gi¸p, nhiÒu n¬i lµm mñ, ho¹i tö. Viªm mñ g©y ph¸ hñy c¸c tæ chøc x¬, sîi, tæ chøc liªn kÕt, tho¸i ho¸ trong®a ®Õn gi¶m nhu m« vµ chøc n¨ng cña tuyÕn. 1.3. L©m sµng: + ë ®a sè c¸c trêng hîp qu¸ tr×nh viªm cã thÓ x¶y ra tõ tõ, song còng cãtrêng hîp x¶y ra cÊp tÝnh. + BÖnh c¶nh thêng lµ nhiÔm trïng: ®au vïng cæ, nuèt víng, khµn tiÕng, mÖtmái. NhiÖt ®é c¬ thÓ b×nh thêng hoÆc t¨ng nhÑ. Sau mét thêi gian cã thÓ xuÊthiÖn ín l¹nh, ®au ®Çu, ra må h«i, nhÞp tim nhanh, ®«i khi buån n«n vµ n«n. + TuyÕn gi¸p sng to, ®au khi nuèt, ho vµ sê ®au lan lªn tai, díi hµm, sau cæ.Da vïng tuyÕn gi¸p h¬i ®á, nãng. MÆt bÖnh nh©n ®á, h¬i phï, sng ®au c¸c h¹chb¹ch huyÕt vïng cæ. + §a sè c¸c trêng hîp chøc n¨ng tuyÕn gi¸p b×nh thêng, mét sè Ýt bÖnhnh©n cã thÓ cã cêng chøc n¨ng gi¸p (giai ®o¹n ®Çu). + BÖnh thêng kÐo dµi 3 - 6 tuÇn. BÖnh nÆng cã thÓ g©y ¸p xe ho¸ tuyÕn gi¸p. + XÐt nghiÖm cã b¹ch cÇu t¨ng cao, t¨ng b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh, tèc ®él¾ng m¸u t¨ng. Cã thÓ chäc hót tuyÕn gi¸p ®Ó chÈn ®o¸n tÕ bµo. + BiÕn chøng nguy hiÓm lµ vì mñ vµo thùc qu¶n, khÝ qu¶n, trung thÊt. + BÖnh cã thÓ kÕt thóc b»ng hiÖn tîng ph¸t triÓn tæ chøc x¬ trong tuyÕn gi¸pvµ cã thÓ g©y suy chøc n¨ng tuyÕn gi¸p. 1.4. §iÒu trÞ: §a sè c¸c trêng hîp viªm tuyÕn gi¸p cÊp x¶y ra sau viªm ®êng h« hÊp trªndo vi khuÈn, v× vËy ®Ó ®iÒu trÞ thêng dïng penixiline G víi liÒu cao cïng víimetronidazole 500mg/mçi 8 giê. NÕu bÖnh møc ®é nÆng cã thÓ dïng clindamycin liÒu cao tíi 300mg, ®ênguèng hoÆc tiªm tÜnh m¹ch, cø mçi 6h nh¾c l¹i mét lÇn. NÕu cã hiÖn tîng ®Ò kh¸ng cña vi khuÈn víi penixiline th× cã thÓ dïngcephalosporin nh cefotaxine. T¹i chç cã thÓ dïng: chêm nãng, chiÕu tia cùc tÝm. NÕu sau mét tuÇn dïng kh¸ng sinh tÝch cùc nhng chäc hót thÊy cã mñ th×cÇn ph¶i r¹ch th¸o mñ, dÉn lu vµ sau 6 - 8 tuÇn tiÕn hµnh c¾t bá thïy viªm.2. Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp (subacute thyroiditis). Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp hay gÆp 2 thÓ trong l©m sµng lµ viªm tuyÕn gi¸p tÕbµo khæng lå vµ viªm tuyÕn gi¸p thÇm lÆng. 2.1. Viªm tuyÕn gi¸p tÕ bµo khæng lå (giant cell thyroiditis): Danh ph¸p t¬ng tù: viªm tuyÕn gi¸p h¹t, viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp ®iÓn h×nh, viªmtuyÕn gi¸p gi¶ lao, viªm tuyÕn gi¸p de Quervaine, viªm tuyÕn gi¸p ®au. BÖnh gÆp víi tû lÖ 1/5 so víi bÖnh Basedow vµ 1/15 - 20 so víi viªm tuyÕngi¸p tù miÔn dÞch. Phô n÷ bÞ bÖnh nhiÒu h¬n so víi nam giíi tõ 3 - 6 lÇn. BÖnhthêng gÆp ë ®é tuæi tõ 20 - 50, rÊt hiÕm gÆp ë trÎ em vµ ngêi cao tuæi. BÖnhhay gÆp ë B¾c Mü, ch©u ¢u, Scandinavia, NhËt B¶n, c¸c vïng kh¸c trªn thÕ giíirÊt Ýt gÆp, ®Æc biÖt lµ vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi. 2.1.1. Nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ bÖnh sinh: Nguyªn nh©n bÖnh cha ®îc x¸c ®Þnh râ. NhiÒu ý kiÕn cho lµ do virut, x¶yra sau cóm, viªm häng, viªm tuyÕn mang tai. BÖnh x¶y ra ë ...