Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 1

Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 1. Giống và công tác chọn giống. Giống có tính chất tiền đề trong chăn nuôi nói chung cũng như trong chăn nuôi dê nói riêng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 1 Chương 1 GI NG VÀ CÔNG TÁC GI NG DÊ Gi ng có tính ch t ti n ñ trong chăn nuôi nói chung cũng như trong chăn nuôi dê nóiriêng. Nh ng ki n th c chung v gi ng dê và nh ng vi c c n làm ñ không ng ng nâng caoch t lư ng gi ng dê là là n i dung chính c a chương này. Trư c h t nh ng thông tin cơ b nv ngu n g c và m t s ñ c thù sinh h c c a dê s ñư c ñ c p. Các gi ng dê ñ a phương vàgíông ngo i nh p ñư c nuôi ph bi n nư c ta cũng s ñư c gi i thi u. Ti p theo là nh ngn i dung cơ b n v ch n l c và nhân gi ng dê. Ph n cu i c a chương nói v m t s bi npháp theo dõi và qu n lý ñàn dê.I. NGU N G C VÀ ð C THÙ SINH H C C A DÊ1.1. Ngu n g c và phân lo i c a dê a Ngu n g c dê nhà ðã có trên 350 gi ng dê ñư c ghi nh n và cũng ñã có nhi u nghiên c u khác nhau vngu n g c c a dê nhà. Tuy còn nhi u ý ki n khác nhau v v n ñ này song các nhà khoa h cñ u th ng nh t cho r ng dê là m t trong nh ng loài v t ñư c con ngư i thu n hoá s m nh t,sau ñ y m i ñ n chó (Zeuner, 1963). Gi ng như các v t nuôi khác sau khi thu n hóa, ñ u tiêndê ñư c nuôi ñ l y th t, sau ñó ñư c nuôi ñ l y s a. Ngu n g c c a dê nhà là dê r ng. Dê r ng (Capra aegagrus) trên th gi i ñư c chialàm ba nhóm: + Nhóm 1 là dê Bezoar (C.a aegagrus) có s ng hình xo n (xem hình 1-1), phân b tnhiên vùng Tây Á + Nhóm 2 là dê Ibex (C.a Ibex), phân b t nhiên vùng Tây Á, ñông châu Phi và châuÂu + Nhóm 3 là dê Markhor (C.a Falconeri) thư ng có s ng qu n v phía sau (xem hình 1-1), phân b Afghanistan và vùng Kashimir-Karakorum. a- Bezoar b: Markhor Hình 1-1: Ki u s ng c a dê r ng Khó xác ñ nh ñư c th t chính xác th i gian và ñ a ñi m l n ñ u tiên con ngư i thu nhóa dê r ng. Nhi u tài li u cho r ng nơi thu n hóa các gi ng dê ñ u tiên là vùng núi Tây Ávào thiên niên k th 7-9 trư c Công nguyên (Th c t ngày nay còn cho th y nhi u loài dênguyên th y v i s lư ng l n thung lũng ñ u ngu n sông n và nh ng dãy núi n m phíañông con sông này). Có tài li u cho r ng khu v c nuôi dê c nh t là các nư c Trung ðông,sau ñó ñ n n ð và Ai C p, ti p ñ n là các nư c phương Tây và châu Á, châu Phi. Khu v cnuôi dê m i nh t là ðông Nam Á. b. Phân lo i dê nhà Dê là gia súc nhai l i nh (cùng v i c u) thu c: + loài dê (Capra), + h ph dê c u (Capra rovanae), + h s ng r ng (Bovidae), + b ph nhai l i (Ruminantia), + b gu c ch n (Artiodactyta), + l p có vú (Mammalian).1.2. M t s t p tính ñ c trưng c a dê a. T p tính ăn u ng Dê là gia súc nhai l i có kh năng g mc như trâu bò nhưng nó thích ăn lá cây, hoavà các cây lùm b i (xem hình 1-2), cây h ñ uthân g h t dài. Dê r t phàm ăn, nhưng luônluôn tìm th c ăn m i. Dê là con v t thích ho tñ ng nhanh nh n, chúng di chuy n r t nhanhkhi ăn xung quanh cây và b t lá búp ph nngon nh t r i nhanh chóng chuy n sang câyvà b i khác. Dê thích ăn ñ cao 0,2-1,2m.Chúng có th ñ ng b ng 2 chân r t lâu ñ b tlá, th m chí còn trèo lên cây ñ ch n ph nngon ñ ăn. Môi và lư i dê r t linh ho t ñ vơngo m th c ăn và ch n lo i th c ăn nào nó ưathích nh t. Dê khó ăn th c ăn ñ sát m t ñ t, Hình 1-2: T p tính ăn ng n lá cây c a dêthư ng ph i quỳ chân trư c xu ng ñ ăn. Dê là con v t có kh năng ch u khát r t gi i. Devendra (1967) cho bi t dê n ng 18-20kg thì m t ngày c n u ng 680 ml nư c mùa hè và 454 ml nư c vào mùa xuân. Dê là lo i gia súc r t s ch s , không ăn các th c ăn th a, b n hay lên men th i r a;th c ăn rơi vãi dê thư ng b không ăn l i b. T p tính ng ngh Dê thích n m nh ng nơi cao ráo thoáng mát, thích ng ngh trên nh ng mô ñ t ho ctrên nh ng t ng ñá ph ng và cao. Dê ng nhi u l n trong ngày, nhi u lúc trong khi ng v nnhai l i. c. T p tính ñàn Dê thư ng s ng t p trung thành t ng ñàn. M i con có m t v trí xã h i nh t ñ nh trongñàn. Do v y, nh ng con m i nh p ñàn thư ng ph i th s c ñ xác ñ nh v trí xã h i c a nó.Ch i nhau là hình th c th s c r t ph bi n trong ñàn dê. Con “ñ a v xã h i” th p ph iph c tùng và trong sinh ho t ph i như ng con “ñ a v xã h i” cao. Trong ñàn dê thư ng cócon dê ñ u ñàn d n ñ u trên bãi chăn, ñàn dê di chuy n g m c theo con ñ u ñàn. Khitrong ñàn dê r t yên tâm, còn khi b tách kh i ñàn dê t ra s hãi. Khi m dê thư ng v n ctheo ñàn cho ñ n khi ki t s c ngã qu xu ng m i ch u. Kh u giác và thính giác c a dê r t phát tri n nên dê r t nh y c m v i ti ng ñ ng dùnh như khi có ti ng chân ngư i ñi ñ n g n chu ng chúng phát hi n ñư c ngay và lao xaokêu khe kh như thông báo cho nhau bi t. Dê ñ c và dê cái ñ u có tuy n hôi hình lư i li mn m g c c a s ng. Tuy n hôi ti t ra mùi riêng bi t ñ dê nh n bi t nhau. Ð i v i dê ñây làmùi h p d n vì th dê nuôi trong ñàn thư ng c ñ u vào nhau. d. Tính hi u ñ ng và khéo leo trèo Dê ...