Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 10

Hình thái học bờ biển10.1 Mở đầu ở vùng ven biển, hải d ơng học, địa chất, sinh thái và hình thái đ ờng bờ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Có 3 quá trình chính ảnh h ởng tới hình dạng đ ờng bờ. Đó là các quá trình vật lý, hóa học và sinh học. Tr ớc hết là quá trình vật lý bao gồm các yếu tố triều, sóng, gió và dòng chảy ảnh h ởng một cách th ờng xuyên liên tục lên đ ờng bờ từ khi nó xuất hiện do các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 10 Ch ¬ng 10: H×nh th¸i häc bê biÓn10.1 Më ®Çuë vïng ven biÓn, h¶i d ¬ng häc, ®Þa chÊt, sinh th¸i vμ h×nh th¸i ® êng bê cã mèiquan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Cã 3 qu¸ tr×nh chÝnh ¶nh h ëng tíi h×nh d¹ng ® êng bê.§ã lμ c¸c qu¸ tr×nh vËt lý, hãa häc vμ sinh häc. Tr íc hÕt lμ qu¸ tr×nh vËt lý bao gåmc¸c yÕu tè triÒu, sãng, giã vμ dßng ch¶y ¶nh h ëng mét c¸ch th êng xuyªn liªn tôclªn ® êng bê tõ khi nã xuÊt hiÖn do c¸c ho¹t ®éng ®Þa chÊt mang l¹i. C¸c qu¸ tr×nhnμy cã thÓ lμm thay ®æi hoμn toμn ® êng bê ban ®Çu vμ chuyÓn tõ d¹ng ® êng bê nμysang d¹ng kh¸c. Sù chuyÓn ®éng cña c¸c lo¹i bïn c¸t bao gåm c¸t, h¹t mÞn vμ vá c¸c®éng vËt ®¸y ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc h×nh thμnh ® êng bê. Sù h×nhthμnh c¸c ® êng bê bÞ ch¾n, mòi ®Êt, sù uèn l în cña bê vÞnh hay c¸c h×nh d¹ng®o¹n nèi tiÕp s«ng biÓn kh¸c nhau lμ nh÷ng ®Æc tÝnh do t ¬ng t¸c gi÷a c¸c yÕu tè vËtlý vμ sù chuyÓn vËn bïn c¸t mang l¹i. Qu¸ tr×nh biÓn tiÕn hay lïi lμ kÕt qu¶ cña qu¸tr×nh vËn chuyÓn bïn c¸t- nh©n tè dÔ nhËn thÊy vμ qu¸ tr×nh ®Þa chÊt – nh©n tè khãnh×n thÊy.H×nh th¸i ® êng bê ® îc h×nh dung vμ ® îc x¸c ®Þnh khi xem xÐt c©n b»ng bïn c¸ttrong mét hoμn c¶nh x¸c ®Þnh vμ trªn vïng c©n b»ng x¸c ®Þnh. Trong c©n b»ng nhvËy, tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh vËn chuyÓn bïn c¸t ph¶i ® îc xem xÐt ®Õn. Trong ch ¬ngnμy, c¸c qu¸ tr×nh sÏ ® îc nghiªn cøu cïng víi sù t ¬ng t¸c cña chóng h×nh thμnhnªn ® êng bê. PhÇn lín c¸c qu¸ tr×nh nμy x¶y ra trong ph¹m vi sãng vì. Do vËy,phÇn 10-2 sÏ tr×nh bμy nh÷ng néi dung liªn quan tíi vïng sãng vì. C¬ chÕ vËnchuyÓn bïn c¸t ® îc tr×nh bμy trong phÇn 10-3. PhÇn 10-4 tr×nh bμy c©n b»ng ®éngvμ sù thay ®æi cña ® êng bê. PhÇn 10-5 tÝnh to¸n khèi l îng bïn c¸t trong qu¸ tr×nhchuyÓn vËn vμ cuèi cïng c¸c qu¸ tr×nh h×nh th¸i häc kÕt hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm ®ÞachÊt x¸c ®Þnh h×nh thμnh nªn c¸c d¹ng ® êng bê ®· giíi thiÖu trong ch ¬ng 8.C¸c qu¸ tr×nh h×nh th¸i cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Bïn c¸t chuyÓn vËn lμ do sãng,giã vμ dßng ch¶y, nh ng b¶n th©n c¸c yÕu tè l¹i cã ¶nh h ëng t ¬ng t¸c lÉn nhau.H¬n n÷a, chuyÓn vËn bïn c¸t lμ nguyªn nh©n thay ®æi ®Þa h×nh vμ ng îc l¹i ®Þa h×nhl¹i lμm thay ®æi sù thay ®æi cña sãng, giã vμ dßng ch¶y. H×nh 10-1 lμ s¬ ®å logic cñahÖ thèng h×nh th¸i. §©y lμ hÖ thèng phøc t¹p. C¸c thμnh phÇn trong hÖ thèng (th«ngsè ®Çu vμo) bao gåm: § êng bê ban ®Çu Mùc n íc Giã Thñy triÒuC¸c yÕu tè nμy lμ nguyªn nh©n g©y ra chuyÓn ®éng cña bïn c¸t vμ cuèi cïng lμ sùthay ®æi cña ® êng bê. §ã lμ mét qu¸ tr×nh thay ®æi theo thêi gian. http://www.ebook.edu.vn 238 H×nh 10-1: HÖ thèng h×nh th¸iKhi nghiªn cøu c¸c qu¸ tr×nh h×nh th¸i, cÇn ph¶i biÕt r»ng, c¸c nghiªn cøu sÏ ph¶i thùchiÖn ë c¸c ph¹m vi kh¸c nhau. VÝ dô, chóng ta nghiªn cøu hiÖn t îng g× x¶y ra ë lípbiªn khi sãng t¸c dông vμo m¸ng ë trong phßng thÝ nghiÖm th× thêi gian chØ tÝnh b»nggi©y, chiÒu dμi b»ng mÐt, nh ng khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh xãi ë ch©n kÌ biÓn th× thêigian lμ th¸ng, thËm chÝ lμ n¨m vμ kho¶ng c¸ch lμ h»ng tr¨m mÐt vμ khi nghiªn cøu sùæn ®Þnh cña c¶ mét ®o¹n bê th× thêi gian ph¶i xem xÐt lμ hμng chôc n¨m, hoÆc hμng thÕkû trªn mét kh«ng gian hμng tr¨m kilomet. Tho¹t nh×n th× khã cã thÓ kÕt hîp vμ nèi kÕtc¸c nghiªn cøu nh vËy. Tuy nhiªn, ®«i khi ®Ó hiÓu ® îc qui luËt trªn mét ph¹m viréng h¬n th× tr íc hÕt ph¶i biÕt sù thay ®æi cña nã trªn ph¹m vi nhá. Chóng ta còng cÇnnhí r»ng ngay c¶ víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kü thuËt nh hiÖn nay th× gÇn nh khã mμdù b¸o ® îc chÝnh x¸c sù thay ®æi dμi h¹n trªn c¬ së tæng hîp c¸c nghiªn cøu trªn m«h×nh nhá. http://www.ebook.edu.vn 23910.2 C¸c qu¸ tr×nh trong vïng sãng vìTrong vïng sãng vì, c¸c qu¸ tr×nh ®éng lùc häc x¶y ra rÊt phøc t¹p. Mét ®iÒu râ rμngnhÊt lμ sù tiªu t¸n n¨ng l îng khi sãng vì. Cã thÓ dÔ dμng thÊy r»ng n¨ng l îng sãngkhi vì ®· chuyÓn sang d¹ng rèi vμ nhiÔu ®éng, vμ mét hiÖn t îng x¶y ra nh ng khãthÊy h¬n, nh ng kh«ng kÐm phÇn quan träng lμ hiÖn t îng thay ®æi mùc n íc trongvïng sãng vì. B»ng c¸c tÝnh to¸n th«ng qua c¸c ph ¬ng tr×nh to¸n häc cã thÓ x¸c ®Þnh® îc vÊn ®Ò nμy. HiÖn t îng nμy g©y ra bëi øng suÊt bøc x¹. C¸c nghiªn cøu chi tiÕt vÒvÊn ®Ò nμy sÏ ® îc tr×nh bμy trong m«n häc sãng giã. Khi sãng tiÕn vμo vu«ng gãc víi ® êng bê sÏ dÉn tíi mùc n íc ngay phÝa ngoμi ® êngsãng vì gi¶m thÊp h¬n so víi xung quanh, nh ng trong ® êng sãng vì th× mùc n íccao dÇn vμo bê (hiÖn t îng n íc d©ng do sãng). Gi¶i thÝch vÒ b¶n chÊt vËt lý, t¹i ®Ønhcña sãng vì n íc ® îc dån nhanh h¬n vμo bê dÉn tíi qu¸ tr×nh dån n íc c ìng bøclμm mùc n íc t¨ng lªn. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh nμy l¹i h×nh thμnh ® êng mÆt n ícnghiªng ra biÓn vμ xuÊt hiÖn dßng ®¸y ch¶y ng îc ra, bï víi qu¸ tr×nh trªn mÆt h íngvμo bê.Khi sãng t¹o víi bê mét gãc x¸c ®Þnh, sÏ h×nh thμnh d ...