Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 7

Cửa sông v cửa vịnh triều 7.1 Sự khác nhau giữa cửa vịnh triều và cửa sông Estuary là cửa sông, trong khi cửa vịnh triều là điểm nối trực tiếp ra biển, tại đây l u l ợng n ớc sông bằng không (Qs = 0). Vì vậy, đối với vịnh triều, sẽ không có dòng mật độ do tác động của l u l ợng sông chảy ra. Một cách tổng quát, ng ời ta chia ra 2 loại vịnh triều: vịnh nằm sau các đảo chắn ngoài biển và đầm phá. Tại các bờ biển...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 77. Cöa s«ng v cöa vÞnh triÒu7.1 Sù kh¸c nhau gi÷a cöa vÞnh triÒu vμ cöa s«ngEstuary lμ cöa s«ng, trong khi cöa vÞnh triÒu lμ ®iÓm nèi trùc tiÕp ra biÓn, t¹i ®©y l u l îngn íc s«ng b»ng kh«ng (Qs = 0). V× vËy, ®èi víi vÞnh triÒu, sÏ kh«ng cã dßng mËt ®é do t¸c®éng cña l u l îng s«ng ch¶y ra. Mét c¸ch tæng qu¸t, ng êi ta chia ra 2 lo¹i vÞnh triÒu:vÞnh n»m sau c¸c ®¶o ch¾n ngoμi biÓn vμ ®Çm ph¸.T¹i c¸c bê biÓn cã vÞnh n»m sau ®¶o ch¾n sÏ cã mét kho¶ng hë n»m gi÷a c¸c ®¶o, theo ®ãn íc ra vμo trong vÞnh, n¬i ® îc giíi h¹n gi÷a bê vμ ®¶o. Th«ng th êng, vËt chÊt t¹i cöavÞnh chñ yÕu lμ c¸t, mÆc dï ®¸y vÞnh phÝa trong ®«i khi rÊt nhiÒu bïn. §èi víi cöa ®Çm ph¸th× vËt chÊt cã thÓ lμ c¸t, nh ng còng cã thÓ lμ bïn hoÆc hçn hîp v× ®Çm ph¸ chÞu ¶nhh ëng m¹nh tõ ®Êt liÒn vμ mang d¸ng dÊp gÇn víi cöa s«ng h¬n lμ vÞnh lo¹i ®¶o ch¾n.§èi víi cöa s«ng, ¶nh h ëng cña dßng ch¶y tõ trong s«ng lμ rÊt lín, nã lμ nh©n tè t¹o nªnh×nh th¸i ®Þa m¹o cña vïng. VËt chÊt cöa s«ng chñ yÕu lμ bïn, còng cã khi lμ c¸t nh ng tØlÖ thÊp. ChÝnh v× vËy cña s«ng mang l¹i nh÷ng nÐt ®Æc tr ng riªng. Cöa s«ng vïng ch©uthæ s«ng Hång vμ Cöu Long lμ cöa s«ng h×nh nan qu¹t, trong khi c¸c cöa s«ng miÒn trongl¹i rÊt ®a d¹ng. Ch¼ng h¹n khu vùc trung trung bé, n¬i c¸c d·y nói ch¹y s¸t ra biÓn th× cöas«ng Ýt thay ®æi vμ ch¶y trªn nÒn ®¸ gèc , trong khi c¸c cöa s«ng phÇn b¾c (tõ Thanh Hãa®Õn Qu¶ng TrÞ) vμ ë nam Trung bé tõ Phó Yªn ®Õn B×nh ThuËn cöa s«ng ph¸t triÓn trªnnÒn trÇm tÝch biÓn hoÆc s«ng biÓn, cöa bÞ ®ãng më theo chu kú mïa lò - mïa kiÖt.ë nh÷ng n¬i sãng nhá (phÝa sau ®¶o ch¾n, hoÆc phÝa trong cöa s«ng, nh ng ®é lín triÒu tõtrung b×nh ®Õn lín th× vÞnh triÒu ph¸t triÓn tèt víi ®é dèc ®¸y kh«ng lín, kho¶ng 1: 1000tÝnh tõ bê ra phÝa ngoμi vμ th êng lμ c¸c h¹t mÞn nh phï sa, bïn hay h¹t sÐt. Kh¸i niÖm ®élín triÒu ®¸ng kÓ vμ ®é dèc nhá ® îc hiÓu lμ sãng kh«ng vì trong vÞnh triÒu vμ sù chuyÓn®éng cña bïn c¸t do c¬ chÕ dÞch chuyÓn khèi n íc ra vμo d íi t¸c dông cña thñy triÒum¹nh h¬n nhiÒu t¸c dông cña sãng.Còng ph¶i kÓ ®Õn mét sè ngo¹i lÖ khi vÞnh triÒu h×nh thμnh trªn vïng bê hoμn toμn kh«ngbÞ che ch¾n, ch¼ng h¹n vïng ®Çm ph¸ Tam Giang. trong tr êng hîp nμy, sù ph¸t triÓn cñavÞnh triÒu lμ sù kÕt hîp cña c¸c vËt chÊt h¹t mÞn, phï sa l¬ löng vμ ®¸y biÓn kh¸ tho¶i. ënh÷ng n¬i kh¸c, vÞnh triÒu h×nh thμnh giíi h¹n sau nh÷ng vïng ®Êt nh« ra biÓn (VÞnh CamRanh), sau ®¶o ch¾n (VÞnh H¹ Long) hoÆc phÝa trong cöa s«ng.7.2 §Æc tÝnh cöa vÞnh triÒuT¹i cöa vÞnh triÒu, th êng cã sù t ¬ng t¸c gi÷a sù chuyÓn vËn cña bïn c¸t däc bê biÓn vμkh¶ n¨ng ®Èy cña cöa. NÕu kh¶ n¨ng ®Èy cña cöa yÕu th× dßng c¸t chuyÓn vËn ven bê sÏlÊp cöa. Khi kh¶ n¨ng ®ã lín th× sÏ cã sù trao ®æi bïn c¸t gi÷a vÞnh triÒu n»m trong cöa vμ® êng bê biÓn phÝa ngoμi. Bruun (1978) ®· kh¶o s¸t tÝnh æn ®Þnh cña cöa vμ ®· ® a ra kÕtluËn r»ng tÝnh æn ®Þnh cña cöa phô thuéc vμo quan hÖ P/Mtotal.Trong quan hÖ nμy, P lμ khèi n íc triÒu (m3); Mtotal lμ tæng l îng bïn c¸t chuyÓn vËn venbê tõ hai h íng vμo cöa. §©y lμ hÖ sè kh«ng thø nguyªn. 161 http://www.ebook.edu.vnB¶ng 7.1: æn ®Þnh cña cöa P/Mtotal > 150 C¸c ®iÒu kiÖn t ¬ng ®èi thuËn lîi, tån t¹i vËt ch¾n nhá tr íc cöa, kh¶ n¨ng th¸o qua cöa tèt 100 < P/Mtotal < 150 C¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi, tån t¹i c¸c vËt ch¾n ë ngoμi kh¬i xa 50 < P/Mtotal < 100 VËt ch¾n tr íc cöa vμo kh¸ lín, tuy nhiªn vÉn tån t¹i l¹ch s©u c¾t qua vËt ch¾n. 20 < P/Mtotal < 50 TÊt c¶ c¸c cöa d¹ng dßng ch¶y c¾t qua vËt ch¾n. Trong thêi kú b·o hoÆc giã mïa, sãng vì ngay trªn vËt ch¾n vμ lý do ®Ó c¸c cöa tån t¹i lμ dßng ch¶y lò tõ trong s«ng ®Èy bïn c¸t t¹o l¹ch s©u. Tuy nhiªn cöa lo¹i nμy kh«ng mÊy thuËn lîi cho giao th«ng thñy. P/Mtotal < 20 Lμ d¹ng cöa t¹m thêi chØ xuÊt hiÖn trong c¸c kú n íc lín chø kh«ng h×nh thμnh cöa th êng xuyªn.Bruun ®· nghiªn cøu vμ x¸c ®Þnh hÖ sè nμy cho c¸c cöa kh¸c nhau trªn thÕ giíi. KÕt qu¶ghi trong b¶ng 7.2B¶ng 7.2: HÖ sè P/Mtotal c¸c cöa s«ng thÕ giíi Cöa t¹i ®Þa ®iÓm N íc HÖ sè æn ®Þnh Vlie Hμ Lan 1000 Eyerlandse Gat Hμ Lan 200 Aveiro Bå §μo Nha 60 Big Pass Florida (Mü) 100 Ponce de Leon Florida (Mü) 30 Thyboruun inlet §an M¹ch 120 Krishnapatam ¢n §é 15Tuy nhiªn, còng ph¶i nhÊn m¹nh lμ khi dßng ch¶y tõ trong s«ng ®ñ lín (d¹ng cöa s«ng h¬nlμ cöa vÞnh hay ®Çm ph¸) th× khèi n íc tÝnh to¸n P ph¶i ® a thªm c¶ l îng dßng ch¶y nμy.§©y lμ vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p trong tÝnh to¸n.Víi c¸c cöa cã dßng ch¶y mïa lò ®¸ng kÓ, nh ng mïa c¹n th× rÊt Ýt hoÆc kh«ng cã th× cãthÓ x¸c ®Þnh hÖ sè æn ®Þnh riªng rÏ cho tõng mïa. KÕt luËn lμ trong mïa c¹n cöa kh«ng æn®Þnh, cã khi bÞ ®ãng hoμn toμn vμ vÒ mïa lò cöa æn ®Þnh cã ®iÒu kiÖn. HiÖn t îng nμy x¶yra ë mét sè vïng giã mïa nh ¢n §é vμ Sri-Lanka.ë c¸c cöa vÞnh triÒu vμ th«ng th êng ë c¸c cöa s«ng, quan hÖ gi÷a mÆt c¾t ngang vμ khèin íc triÒu rÊt chÆt chÏ. NÕu nh khèi n íc triÒu gi¶m th× diÖn tÝch mÆt c¾t ngang cònggi¶m (kh«ng ®óng trong tr êng hîp ng îc l¹i, nghÜa lμ diÖn tÝch mÆt c¾t ít gi¶m th× khèin íc triÒu còng gi¶m theo).Khèi n íc triÒu P(m3) lμ tæng l îng n íc ch¶y qua cöa s«ng, cöa vÞnh triÒu øng víi triÒucao nhÊt vμ triÒu thÊp nhÊt. Nã t ¬ng ® ¬ng víi diÖn tÝch mÆt tho¸ng vÞnh triÒu nh©n víi ...