Giáo trình Công nghệ vi sinh vật trong sản xuất nông nghiệp và xử lý ô nhiễm môi trường - Pgs Ts Nguyễn Xuân Thành

Công nghệ vi sinh vật (Microbial Technology) là một bộ phận quan trọng trong Công nghệ sinh học, là một môn khoa học nghiên cứu về những hoạt động sống của vi sinh vật, nhằm khai thác chúng tốt nhất vào quy trình sản xuất ở quy mô công nghiệp. Những tiến bộ của công nghệ sinh học vi sinh vật ngày càng xâm nhập sâu trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người. Với mục tiêu làm sao cho sự phát triển của công nghệ vi sinh nói riêng và công nghệ sinh học nói chung phải thực...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Công nghệ vi sinh vật trong sản xuất nông nghiệp và xử lý ô nhiễm môi trường - Pgs Ts Nguyễn Xuân Thành Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I Hµ Néi NguyÔn Xu©n Thµnh - Lª V¨n H−ng - Ph¹m V¨n To¶n Chñ biªn vµ hiÖu ®Ýnh PGS.TS. NguyÔn Xu©n Thµnh Gi¸o tr×nh C«ng nghÖ vi sinh vËttrong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ xö lý « nhiÔm m«i tr−êng Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ Néi - 2003 Lêi nãi ®Çu C«ng nghÖ vi sinh vËt (Microbial Technology) lµ mét bé phËn quan träng trong C«ng nghÖsinh häc, lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ nh÷ng ho¹t ®éng sèng cña vi sinh vËt, nh»m khaith¸c chóng tèt nhÊt vµo quy tr×nh s¶n xuÊt ë quy m« c«ng nghiÖp. Nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖsinh häc vi sinh vËt ngµy cµng x©m nhËp s©u trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña con ng−êi. Víimôc tiªu lµm sao cho sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vi sinh nãi riªng vµ c«ng nghÖ sinh häc nãichung ph¶i thùc sù phôc vô cho Êm no h¹nh phóc cña toµn nh©n lo¹i, nghÜa lµ ph¶i ng¨n chÆnth¶m häa chiÕn tranh vò khÝ sinh häc. §iÒu nµy phï hîp víi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc thÓ hiÖntrong nghÞ quyÕt 18 CP ngµy 11/3/1994 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ “Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓnc«ng nghÖ sinh häc ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”. Gi¸o tr×nh “C«ng nghÖ vi sinh vËt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ xö lý « nhiÔm m«itr−êng” ®−îc biªn so¹n víi môc ®Ých trang bÞ cho sinh viªn khèi N«ng - L©m nghiÖp nãi chung,®Æc biÖt lµ sinh viªn c¸c ngµnh C©y trång, N«ng ho¸ - Thæ nh−ìng, B¶o vÖ thùc vËt, Lµm v−ên,Thuû n«ng c¶i t¹o ®Êt vµ M«i tr−êng... nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng sèng cña vi sinh vËt,tÝnh ®a d¹ng cña chóng trong tù nhiªn vµ mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a vi sinh vËt víi c¬ thÓ sèngkh¸c, nh»m c©n b»ng hÖ sinh th¸i häc, t¹o ra nhiÒu cña c¶i cho x· héi, ph¸t triÓn nÒn n«ngnghiÖp sinh th¸i s¹ch, bÒn v÷ng vµ chèng « nhiÔm m«i tr−êng. Gi¸o tr×nh gåm 7 ch−¬ng, ®−îc ph©n c«ng biªn so¹n nh− sau: Ch−¬ng 1, 2, 3 vµ 7 PGS. TS. NguyÔn Xu©n Thµnh Ch−¬ng 4, 5 PGS.TS. NguyÔn Xu©n Thµnh, TS. Ph¹m V¨n To¶n Ch−¬ng 6 TS. Lª V¨n H−ng, PGS.TS. NguyÔn Xu©n Thµnh LÜnh vùc C«ng nghÖ vi sinh vËt rÊt réng vµ rÊt ®a d¹ng, ë ®©y míi chØ ®Ò cËp ®−îc mét phÇncña c«ng nghÖ vi sinh vËt trong th©m canh c©y trång, b¶o vÖ thùc vËt vµ xö lý « nhiÔm m«itr−êng. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. RÊt mong nhËn ®−îc nhiÒuý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c b¹n ®ång nghiÖp vµ c¸c ®éc gi¶ ®Ó chÊt l−îng gi¸otr×nh ngµy cµng cao h¬n. Chóng t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n. TËp thÓ t¸c gi¶ Ch−¬ng mét lÞch sö vµ triÓn väng cña C«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ vi sinh vËt trong n«ng nghiÖpI . Kh¸i niÖm chung 1. ThuËt ng÷ * C«ng nghÖ sinh häc lµ c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë quy m« c«ng nghiÖp cã sù tham gia cñac¸c t¸c nh©n sinh häc (ë møc ®é c¬ thÓ, tÕ bµo hoÆc d−íi tÕ bµo) dùa trªn c¸c thµnh tùu tæng hîpcña nhiÒu bé m«n khoa häc, phôc vô cho viÖc gia t¨ng cña c¶i vËt chÊt cña x· héi vµ b¶o vÖ lîiÝch cña con ng−êi. C«ng nghÖ sinh häc lµ mét lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ rÊt réng, cã thÓ chia c«ng nghÖ sinhhäc thµnh c¸c ngµnh sau: + C«ng nghÖ vi sinh vËt: Lµ ngµnh c«ng nghÖ nh»m khai th¸c tèt nhÊt kh¶ n¨ng kú diÖu cñac¬ thÓ vi sinh vËt. NhiÖm vô cña c«ng nghÖ vi sinh lµ t¹o ra ®−îc ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c visinh vËt ho¹t ®éng víi hiÖu suÊt cao nhÊt, phôc vô cho viÖc lµm t¨ng cña c¶i vËt chÊt cña x· héi,®¸p øng nhu cÇu cuéc sèng cña con ng−êi vµ c©n b»ng sinh th¸i m«i tr−êng. + C«ng nghÖ tÕ bµo: C¸c tÕ bµo ®éng, thùc vËt víi bé m¸y di truyÒn ®Æc tr−ng cho tõng loµigièng ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn trong c¸c m«i tr−êng x¸c ®Þnh vµ an toµn. Kü thuËt nu«i cÊym« ®−îc coi lµ lµ kü thuËt chñ yÕu cña c«ng nghÖ tÕ bµo. + C«ng nghÖ gen: Lµ ngµnh c«ng nghÖ sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm øng dông c¸cthµnh tùu cña sinh häc ph©n tö, di truyÒn häc ph©n tö ®Ó t¹o nªn c¸c tæ hîp tÝnh tr¹ng di truyÒnmong muèn ë mét loµi sinh vËt. Tõ ®ã gióp ®iÒu khiÓn theo ®Þnh h−íng tÝnh di truyÒn cña sinhvËt. C«ng nghÖ gen ®−îc coi lµ mòi nhän cña c«ng nghÖ sinh häc, lµ ch×a khãa ®Ó gióp më ranh÷ng øng dông míi trong c«ng nghÖ vi sinh vËt. 2. Néi dung vµ yªu cÇu cña m«n häc + N¾m ®−îc nguyªn lý c¬ b¶n cña c«ng nghÖ vi sinh vËt, vÒ b¶n chÊt cña tõng lo¹i chÕ phÈmvi sinh vËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, hiÖu qu¶ t¸c dông vµ c¸ch sö dông cña tõng lo¹i chÕ phÈm dïngtrong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ xö lý phÕ th¶i n«ng, c«ng nghiÖp chèng « nhiÔm m«i tr−êng. + §Þnh h−íng trong nghiªn cøu vÒ c¸c lÜnh vùc cña c«ng nghÖ vi sinh vËt ®Ó t¹o ra nhiÒu lo¹ichÕ phÈm vi sinh vËt h÷u Ých øng dông trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ phôc vô ®¾c lùc cho ho¹t®éng sèng cña con ng−êi. + Tuyªn truyÒn vµ h−íng dÉn ng−êi d©n sö dông c¸c lo¹i chÕ phÈm vi sinh vËt, nh»m t¹o ranhiÒu cña c¶i vËt chÊt vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i xanh s¹ch, ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp bÒnv÷ng.II. LÞch sö cña c«ng nghÖ sinh häc vµ chÕ phÈm vi sinh vËt LÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ sinh häc (CNSH) ®i tõ sinh häc m« t¶ ®Õn sinh häc thùcnghiÖm, nh÷ng b−íc tiÕn bé cña khoa häc vÒ sù sèng g¾n liÒn víi sù tiÕn bé cña vËt lý, ho¸ häc,c¬ häc vµ c¶ to¸n häc. Sù g¾n bã Êy tr−íc hÕt lµ do viÖc ®−a vµo ngµnh sinh häc c¸c ph−¬ng ph¸pnghiªn cøu míi, c¸c thiÕt bÞ, c«ng cô cã kh¶ n¨ng gióp con ng−êi ngµy cµng ®i nh÷ng b−íc s©uh¬n vµo thÕ giíi v« cïng cña sù sèng. C¸c ph−¬ng ph¸p hãa häc gióp chóng ta t×m hiÓu thµnhphÇn cña c¬ thÓ vµ vai trß cña c¸c ®¹i ph©n tö. KÝnh hiÓn vi ®iÖn tö gióp chóng ta nh×n thÊy vµchôp ¶nh c¸c cÊu tróc vi m« cña tÕ bµo, vµ gÇn ®©y cßn chôp ®−îc c¶ ph©n tö protein ®ang h×nhthµnh víi sù tham gia cña c ...