Giáo trình điều trị bệnh học bằng phương pháp đông y part6

Dựa trên cơ sở hậu thiên bát quái Theo Y học cổ truyền Đông phương, tạng Tỳ ứng với quẻ Khôn. Quẻ Khôn có tượng là đất. Vạn vật đều được đất nuôi dưỡng, do đó Tỳ cũng có chức năng nuôi dưỡng các tạng phủ, khí quan khác trong nhân thể. Y học cổ truyền Đông phương cho rằng phủ Vị ứng với quẻ Cấn và được giải thích như sau
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình điều trị bệnh học bằng phương pháp đông y part6 1. §¹I C−¬NG 1.1. Dùa trªn c¬ së hËu thiªn b¸t qu¸i Theo Y häc cæ truyÒn §«ng ph−¬ng, t¹ng Tú øng víi quÎ Kh«n. QuÎ Kh«n cã t−îng lµ ®Êt. V¹n vËt ®Òu ®−îc ®Êt nu«i d−ìng, do ®ã Tú còng cã chøc n¨ng nu«i d−ìng c¸c t¹ng phñ, khÝ quan kh¸c trong nh©n thÓ. Y häc cæ truyÒn §«ng ph−¬ng cho r»ng phñ VÞ øng víi quÎ CÊn vµ ®−îc gi¶i thÝch nh− sau − QuÎ CÊn lµ Nói. Ta biÕt r»ng ®Êt th× b»ng ph¼ng, nói th× cao sõng s÷ng. N h − n g n ó i l µ d o ® Ê t b i Õ n ® é n g m µ t h µ n h . C ã n g h Üa l µ t ¹ n g T ú v µ p h ñ V Þ cã mèi liªn quan víi nhau. − QuÎ CÊn lµ n¬i v¹n vËt hoµn thµnh kÕt thóc mäi viÖc, nh− ®ãng l¹i b»ng bøc t−êng cao nh− nói, b¶o vÖ cho ®Êt. ý nãi phñ VÞ lµ n¬i kÕt thóc, hoµn thµnh mäi vËt. Do ®ã nÕu Tú nu«i d−ìng v¹n vËt th× VÞ lµ hoµn thµnh mäi vËt. Tú VÞ cã cïng mét chøc n¨ng. − Còng theo c¸ch gi¶i thÝch trªn th× nói lµ bøc t−êng cao b¶o vÖ cho ®Êt. Do ®ã phñ VÞ ®ãng vai trß che chë cho t¹ng Tú. Suy réng ra lµ ngo¹i tµ x©m nhËp g©y bÖnh cho Tú tr−íc hÕt ph¶i qua phñ VÞ. 1.2. Dùa trªn c¬ së néi kinh − Tú VÞ ®−îc vÝ nh− mét «ng quan tr«ng coi qu¶n lý l−¬ng thùc. TÊt c¶ vÞ khÝ tinh ba cña ngò t¹ng ®Òu tõ ®ã mµ cã. Thiªn Linh lan bÝ ®iÓn luËn viÕt: “Tú, VÞ gi·, th−¬ng lÉm chi quan, ngò vÞ xuÊt yªn”. Thiªn Ngò vÞ, Linh khu nhÊn m¹nh thªm: “Lôc phñ, ngò t¹ng giai bÈm khÝ vu VÞ”. − VÒ mèi quan hÖ gi÷a Tú, VÞ, thiªn QuyÕt luËn, Tè VÊn nãi: “Tú chñ vi VÞ, hµnh kú t©n dÞch”, vµ ®−îc Tr×nh H¹nh Hiªn gi¶i thÝch lµ ®å ¨n uèng vµo VÞ nhê Tú khÝ hÊp dÉn gióp søc cho VÞ lµm viÖc, tinh hoa ë l¹i, cÆn b· ra ngoµi. − Chøc n¨ng t¹ng Tú + T¹ng Tú chÞu ¶nh h−ëng cña ThÊp thæ tõ trêi vµ ®Êt vµ cã nh÷ng biÓu hiÖn ra ngoµi ë b¾p thÞt, mµu vµng, vÞ ngät, sù t− lù hoÆc khi bÊt th−êng th× biÓu hiÖn b»ng sù n«n ãi hay ca h¸t. Thiªn ©m d−¬ng øng t−îng ®¹i luËn viÕt: “Kú t¹i thiªn vi thÊp, t¹i ®Þa vi thæ, t¹i thÓ vi nhôc t¹i t¹ng vi Tú, t¹i s¾c vi hoµng, t¹i thanh vi ca, t¹i biÕn ®éng vi uÕ, t¹i khiÕu vi khÈu, t¹i vÞ vi cam, t¹i chÝ vi t−”. + B¶n ThÇn thiªn, Linh khu viÕt: “Tú tµng doanh, doanh gi¶ thñy cèc chi tinh khÝ gi·”. ý nãi Tú tµng chøa doanh, mµ doanh lµ tinh khÝ cña thñy cèc hãa thµnh. + Tú sinh huyÕt. Tø ThËp NhÞ N¹n nªu: “Tú chñ cña huyÕt”. ý nãi Tú bao bäc phÇn huyÕt dÞch. 1 25Copyright@Ministry Of Health - VN + Thiªn ©m d−¬ng øng t−îng ®¹i luËn, Tè VÊn: “Tú chñ c¬ nhôc, tø chi”. Ngò Th¾ng Sinh Thµnh thiªn vµ Lôc tiÕt t¹ng t−îng luËn, Tè VÊn viÕt r»ng: “Tú chi hîp nhôc gi·, kú vinh thÇn gi·. Tú VÞ kú ba t¹i thÇn tø b¹ch”. ý nãi Tú, VÞ cïng víi c¬ nhôc biÓu lé sù vinh nhuËn tèt ®Ñp ra ®«i m«i. + Tuyªn minh ngò khÝ thiªn, Tè VÊn: “Ngò t¹ng së tµng, Tú tµng ý, Tú khai khiÕu ë miÖng. Tú khÝ th«ng ra miÖng. Tú hßa ¾t miÖng sÏ nÕm biÕt ®−îc ngò vÞ”. Kim quü ch©n ng«n luËn, Tè VÊn vµ M¹ch ®é thiªn, Linh khu còng nãi nh− vËy. + Tuyªn minh ngò khÝ, Tè VÊn viÕt: “Ngò t¹ng së è, Tú è thÊp”. − VÞ lµ c¸i bÓ chøa vµ lµm chÝn nhõ ®å ¨n thøc uèng. TÝnh cña VÞ lµ ph¶i chøa ®ùng, ph¶i gi¸ng xuèng. Thiªn h¶i luËn, Linh khu viÕt: “VÞ thñy cèc chi h¶i, chñ h− thùc, chñ n¹p, chñ gi¸ng”. Thøc ¨n vµo VÞ, tinh khÝ qui vµo Can, khÝ d− thõa qui vÒ Can, chÊt ®ôc qui vÒ T©m, chÊt tinh d− thõa qui vÒ m¹ch, m¹ch l−u hµnh theo kinh, kinh l−u hµnh vÒ PhÕ, PhÕ lµ n¬i héi tô cña tr¨m m¹ch... Kinh m¹ch biÖt luËn, Tè VÊn viÕt: “Thùc khÝ nhËp VÞ, t¸n tinh vu Can, d©m khÝ vu c©n, träc khÝ qui T©m, d©m tinh vu m¹ch, m¹ch khÝ l−u kinh, kinh khÝ qui vu PhÕ, PhÕ triÒu b¸ch m¹ch...”. Thøc uèng vµo VÞ, tinh khÝ qui vÒ Tú, Tú t¸n tinh lªn PhÕ. ý nãi mäi ®å ¨n thøc uèng sau khi qua giai ®o¹n tiªu hãa cña VÞ sÏ ®−îc Tú vËn hµnh vÒ c¸c t¹ng phñ vµ kinh m¹ch. Thiªn ngäc b¶n, Linh khu nhÊn m¹nh: “Sù cung cÊp tinh khÝ tõ ¨n uèng lóc ®Çu ph¶i qua giai ®o¹n chÝn nhõ cña VÞ”. Nãi tãm l¹i, qua c¸c ®o¹n kinh v¨n nãi trªn còng nh− dùa vµo c¬ së HËu thiªn b¸t qu¸i ta cã mét kh¸i niÖm vÒ Tú VÞ nh− sau: − Tú, VÞ cã chøc n¨ng nu«i d−ìng lµm tr−ëng thµnh c¸c t¹ng phñ vµ c¬ thÓ, do ®ã mµ Tú ®−îc xem nh− lµ HËu thiªn khi so s¸nh víi ThËn lµ Tiªn thiªn (cã chøc n¨ng sinh ra c¸c t¹ng phñ vµ c¬ thÓ). Trong ®ã, VÞ víi h×nh d¸ng uèn khóc co duçi, dµi 2 xÝch 6 thèn, to 1 xÝch 5 thèn, cã c«ng n¨ng lµ thu n¹p ®å ¨n thøc uèng vµ tiªu hãa chóng d−íi sù ®iÒu hµnh cña t¹ng Tú ®Ó råi ph©n bè tinh khÝ vÒ cho c¸c t¹ng mµ ë ®©y sù vËn hãa tinh khÝ cña thñy cèc ph¶i theo h−íng VÞ chñ gi¸ng, Tú chñ th¨ng. Cßn riªn ...