Giáo trình Giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ em: Phần 2 - PGS.TS, Nguyễn Ánh Tuyết

Nội dung Phần 2 của cuốn Giáo trình Giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ em gồm 2 chương cuối, kết luận và phần phụ lục giới thiệu đến người học các kiến thức cơ bản về: phương pháp giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ dưới 6 tuổi, giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ đặc biệt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ em: Phần 2 - PGS.TS, Nguyễn Ánh Tuyết Ch−¬ng 4 Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ d−íi 6 tuæi Môc ®Ých gi¸o dôc cã thËt ®óng h−íng, néi dung gi¸o dôc cã thËt phong phó, nh−ngkh«ng cã ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc khoa häc th× hiÖu qu¶ gi¸o dôc sÏ rÊt thÊp, thËm chÝ nhiÒukhi thÊt b¹i. §iÒu ®ã kh«ng chØ lµ kinh nghiÖm mµ lµ kh¸i qu¸t khoa häc trong sù nghiÖpgi¸o dôc trÎ em. Gi¸o dôc c¸ch øng xö cã v¨n ho¸ cho trÎ nhá còng kh«ng n»m ngoµi quyluËt ®ã, do vËy viÖc t×m kiÕm ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc khoa häc ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖthèng hµnh vi v¨n ho¸ ë trÎ lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ t©m lý häc, gi¸o dôc häc ®· dµy c«ng nghiªncøu hµng tr¨m n¨m tr−íc, ®Õn nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nghiªn cøu mang tÝnh thêi sù vµ ngµycµng trë thµnh yªu cÇu bøc b¸ch cña x· héi. Do ®ã viÖc ch−a hoµn h¶o cña hÖ thèng ph−¬ngph¸p gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ em, nhÊt lµ ®èi víi trÎ nhá ®−îc tr×nh bµy sau ®©y lµ®iÒu cã thÓ chÊp nhËn. Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay tr−íc yªu cÇu cña viÖc x©y dùngmét ®Êt n−íc ®éc lËp, tù do, mét x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh, tr−íc nhu cÇu ph¸t triÓn cñatrÎ em trong thêi hiÖn ®¹i, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nghiªn cøu ®Ó t×m cho ra c¸c ph−¬ngph¸p gi¸o dôc vÒ nhiÒu mÆt, ë ®©y lµ gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ em thÝch hîp trongt×nh h×nh míi. Sau ®©y lµ hÖ thèng ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ em cßn ®ang ë tuæiMÇm non (d−íi 6 tuæi).4.1. Ph−¬ng ph¸p dïng t×nh c¶m ®Ó gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ §iÓm næi bËt trong ®êi sèng t×nh c¶m cña trÎ nhá lµ sù ph¸t triÓn m·nh liÖt cña nh÷ngxóc c¶m vµ chÝnh nh÷ng xóc c¶m nµy l¹i cã søc chi phèi lín lao ®èi víi c¸c ho¹t ®éng t©mlý cña trÎ. TrÎ nhá tiÕp nhËn t×nh c¶m tõ ng−êi kh¸c rÊt nh¹y, ®ång thêi ®¸p øng l¹i b»ngt×nh c¶m cña m×nh ®èi víi hä còng rÊt nhanh. Nãi c¸ch kh¸c, trÎ cã nhu cÇu ®−îc yªuth−¬ng vµ còng dÔ yªu th−¬ng l¹i mäi ng−êi. ChÝnh v× vËy, nh÷ng t¸c ®éng gi¸o dôc ®Õn trÎ,nhÊt lµ gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ tr−íc hÕt ph¶i b»ng con ®−êng t×nh c¶m.Th«ng qua t×nh c¶m, ng−êi lín cã thÓ gîi lªn ë trÎ nh÷ng suy nghÜ tèt lµnh, nh÷ng hµnh vi®Ñp ®Ï ®èi víi xung quanh, nhÊt lµ ®èi víi con ng−êi. NhiÒu kinh nghiÖm thµnh c«ng còngnh− thÊt b¹i trong viÖc gi¸o dôc trÎ nhá ®· cho thÊy nÕu chØ dïng lý lÏ hay dïng mÖnh lÖnh®Òu kh«ng cã t¸c dông tÝch cùc vµ hÇu hÕt lµ thÊt b¹i vµ thÊt b¹i cay ®¾ng. Ph−¬ng ph¸p dïng t×nh c¶m trong gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ ®−îc diÔnra theo hai chiÒu : ChiÒu thø nhÊt lµ b»ng t×nh yeu th−¬ng, g¾n bã cña m×nh, ng−êi lín hÕtlßng ch¨m sãc, d¹y dç, b¶o ban trÎ em. ChiÒu ng−îc l¹i lµ t¹o ra nh÷ng t×nh huèng ®Ó trÎ cãc¬ héi ®¸p l¹i t×nh c¶m cña ng−êi lín b»ng nh÷ng hµnh vi quan t©m, ch¨m sãc l¹i ng−êi lín.Nh− vËy lµ ®øa trÎ võa ®−îc ng−êi kh¸c th−¬ng yªu l¹i võa biÕt yªu th−¬ng ng−êi kh¸c, cã 67nghÜa lµ võa biÕt nhËn l¹i võa biÕt cho. §ã míi lµ th¸i ®é ®¹o ®øc tèt ®Ñp cÇn cã ë mçing−êi. §iÒu cÇn l−u ý lµ khi sö dông ph−¬ng ph¸p dïng t×nh c¶m nÕu chØ lÖch vÒ mét chiÒu th×sÏ khã h×nh thµnh nªn ë trÎ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp còng nh− nh÷ng hµnh vi cã v¨nho¸. Hai chiÒu thuËn vµ ng−îc cña ph−¬ng ph¸p dïng t×nh c¶m ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸odôc hµnh vi v¨n ho¸ ®−îc xem xÐt nh− sau :4.1.1. TrÎ tiÕp nhËn t×nh c¶m cña ng−êi xung quanh §èi víi trÎ nhá ng−êi lín cÇn tá nh÷ng cö chØ g¾n bã, sù quan t©m ch¨m sãc, nh÷ng lêinãi ©u yÕm víi tÊm lßng thùc sù yªu th−¬ng chóng. §iÒu ®ã sÏ ch¹m ngay ®Õn sîi d©y t×nhc¶m vèn rÊt nh¹y c¶m cña trÎ lµm cho trÎ tin yªu ng−êi lín vµ dÔ nghe theo hä, nghÜa lµb»ng t×nh c¶m, chóng ta cã thÓ khiÕn ®−îc trÎ theo m×nh. NhiÒu bËc cha mÑ, nhiÒu c« gi¸ob»ng tÊm lßng th−¬ng yªu ®· gi¸o dôc trÎ em lµm theo nh÷ng ®iÒu hay lÏ ph¶i ®Ó thµnhnh÷ng ng−êi tèt. H¬n n÷a còng b»ng tÊm lßng yªu th−¬ng ch©n thµnh mµ nhiÒu ng−êi ®·c¶m ho¸ ®−îc nh÷ng em bÐ h− háng thµnh ng−êi tö tÕ. §−îc yªu th−¬ng lµ niÒm h¹nh phóc kh«ng cã g× s¸nh b»ng ®èi víi trÎ nhá, ng−îc l¹i sùghÐt bá lµ mçi bÊt h¹nh lín lao mµ ®øa trÎ ph¶i chÞu ®ùng rÊt nÆng nÒ. NÕu trÎ em kh«ng®−îc ng−êi lín th−¬ng yªu th× ®õng hßng chóng nghe theo lêi d¹y b¶o cña hä. Mét ®øa trÎbÞ ghÐt bá th−êng l¹nh lïng víi nh÷ng ng−êi xung quanh vµ trë nªn khã d¹y råi dÔ biÕnthµnh kÎ h− háng. Thùc tÕ ®· cho ta chøng kiÕn nhiÒu tr−êng hîp th−¬ng t©m nh− vËy.NhiÒu em bÐ bÞ cha mÑ bá r¬i hay bÞ ®¸nh ®Ëp tµn nhÉn, míi lªn n¨m, lªn s¸u, chóng ®· trènkhái nhµ vµ trë thµnh nh÷ng trÎ em lang thang c¬ nhì, th−êng cã th¸i ®é ®èi phã víi mäing−êi trong x· héi. Chóng mÊt hÕt niÒm tin ë con ng−êi kÓ c¶ b¶n th©n vµ lóc ®ã chóng hµnh®éng bÊt chÊp c¶ lÏ ph¶i vµ t×nh ng−êi. Sau nµy nh÷ng hµnh vi trém c¾p, lõa ®¶o dÔ dµng®−îc chóng tiÕp nhËn vµ nh− vËy kh«ng thÓ h×nh thµnh ë chóng nh÷ng hµnh vi ®−îc gäi lµv¨n ho¸, hµnh vi cña chóng chØ cã thÓ gäi lµ v« v¨n ho¸ còng lµ nhÑ, hµnh vi ...