Giáo trình Giao tiếp với trẻ em: Phần 2 - Nguyễn Văn Lũy, Trần Thị Tuyết Hoa

Nối tiếp phần 1, phần 2 của cuốn Giáo trình Giao tiếp với trẻ em giới thiệu về phát triển giao tiếp cho trẻ dưới 6 tuổi. Trong đó nội dung sẽ được kết cấu làm 3 chương trình bày về: giao tiếp và quá trình xã hội hóa của trẻ từ 0 đến 6 tuổi, phát triển giao tiếp cho trẻ dưới 3 tuổi, phát triển giao tiếp cho trẻ mẫu giáo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Giao tiếp với trẻ em: Phần 2 - Nguyễn Văn Lũy, Trần Thị Tuyết Hoa PhÇn 2 Ph¸t triÓn giao tiÕp cho trÎ d−íi 6 tuæi Ch−¬ng 1 Giao tiÕp vµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña trÎ tõ 0 ®Õn 6 tuæiI- Kh¸i niÖm x· héi ho¸ trÎ em X· héi ho¸ con ng−êi chÝnh lµ biÕn thùc thÓ tù nhiªn thµnh thùc thÓ x· héi, lµm cho conng−êi lÜnh héi ®−îc kinh nghiÖm x· héi – lÞch sö, cã th¸i ®é vµ hµnh ®éng phï hîp víi yªu cÇucña x· héi. X· héi ho¸ trÎ em lµ qu¸ tr×nh biÕn trÎ em tõ mét thùc thÓ tù nhiªn thµnh mét con ng−êi x·héi, lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ. B¶n chÊt cña x· héi ho¸ lµ qu¸ tr×nhtrÎ em tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm x· héi vµ nh÷ng quan hÖ x· héi (bao gåm nh÷ng tri thøc, kÜn¨ng, nh÷ng phÈm chÊt t©m lÝ) ®Æc tr−ng cña con ng−êi ®−îc loµi ng−êi s¸ng t¹o ra vµ kÕt tinhl¹i trong nÒn v¨n ho¸, b»ng ho¹t ®éng cña chÝnh trÎ em. Qu¸ tr×nh nµy lu«n ®−îc ng−êi lính−íng dÉn. C¬ së ®Ó thùc hiÖn x· héi ho¸ lµ gia ®×nh, c¸c nhµ tr−êng vµ c¸c nhãm, c¸c tËp thÓ. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ trÎ em lµ mét qu¸ tr×nh hai mÆt. Mét mÆt, trÎ tiÕp nhËn kinh nghiÖmx· héi b»ng c¸ch th©m nhËp vµo m«i tr−êng x· héi, vµo hÖ thèng c¸c quan hÖ x· héi. MÆt kh¸c,trÎ t¸i t¹o, vµ sau nµy t¸i s¶n xuÊt mét c¸ch chñ ®éng hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ x· héi th«ngqua chÝnh viÖc chóng tham gia vµo ho¹t ®éng vµ th©m nhËp vµo c¸c mèi quan hÖ x· héi. Nh−vËy, trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸, ®øa trÎ kh«ng chØ ®¬n thuÇn thu nhËn kinh nghiÖm x· héi mµcßn chuyÓn nã thµnh nh÷ng gi¸ trÞ, t©m thÕ, xu h−íng, thãi quen… vµ khi lín lªn, trªn c¬ së ®ãtham gia t¸i t¹o, t¸i s¶n xuÊt chóng trong x· héi.II- Néi dung x· héi ho¸ trÎ em d−íi ¶nh h−ëng cña giao tiÕp Giao tiÕp ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc gi÷a con ng−êi víi conng−êi. Mét ®øa trÎ khi cßn lµ thai nhi sèng céng sinh trong bông mÑ ®· hoµ nhËp hoµn toµncïng ng−êi mÑ. Ngay khi ®øa trÎ ra ®êi, ®øa trÎ ®· cã nhu cÇu ®−îc ng−êi mÑ «m Êp, ©u yÕm,nùng nÞu, ch¨m sãc. ChØ cã ng−êi mÑ míi hiÓu ®−îc ®øa con míi sinh cña m×nh muèn g×, cÇng×. Ng−êi mÑ d¹y trÎ c−êi, thËm chÝ d¹y trÎ khãc theo c¸ch cña con ng−êi… §Ó khi lín lªn, 32trÎ sÏ c¶m nhËn râ cÇn khãc lóc nµo vµ c−êi lóc nµo ®óng víi sù ph¶n øng cña mét conng−êi cã nh©n c¸ch. Nh− vËy, nÕu lÊy mét ®øa trÎ míi ra ®êi lµm ®èi t−îng x· héi ho¸ th×chóng ta sÏ dÔ dµng nhËn thÊy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ cña trÎ nhÊt thiÕt ph¶i b»ng giao tiÕp vµth«ng qua giao tiÕp víi ng−êi lín (®Æc biÖt víi ng−êi mÑ), do ®ã nh÷ng néi dung x· héi ho¸ c¬b¶n ë trÎ em chÝnh lµ nh÷ng ®Æc tr−ng ng−êi ®−îc h×nh thµnh trong c¸c quan hÖ x· héi sau khitrÎ lät lßng mÑ.1. Ph¸t triÓn ®êi sèng c¶m xóc Xóc c¶m, t×nh c¶m kh«ng ph¶i lµ bÈm sinh cã s½n mµ ®−îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh conng−êi tham gia quan hÖ x· héi. Giao tiÕp lµ h×nh thøc quan hÖ x· héi ®Æc tr−ng cña con ng−êi.Th«ng qua giao tiÕp, nhu cÇu cña con ng−êi ®−îc tho¶ m·n hay kh«ng tho¶ m·n dÉn ®Õn sùh×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c¶m xóc t×nh c¶m. ë trÎ nh÷ng s¾c th¸i c¶m xóc ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn dÇn dÇn th«ng qua sù tiÕp xócruét thÞt víi mÑ vµ qu¸ tr×nh giao tiÕp víi nh÷ng ng−êi xung quanh, ®Ó råi trÎ t¸i t¹o l¹i ®óngnh− vËy trong ho¹t ®éng giao tiÕp cña trÎ sau nµy. ë ®é tuæi tõ 2−12 th¸ng tuæi trÎ ®· cã ®−îc 3 lo¹i c¶m xóc c¬ b¶n ®ã lµ sî h·i, giËn hên vµyªu th−¬ng : − C¶m xóc yªu th−¬ng : Cuèi th¸ng thø nhÊt, ®Çu th¸ng thø hai trÎ s¬ sinh ®· cã sù tiÕp xóct×nh c¶m víi nh÷ng ng−êi xung quanh, chó ý h¬n ®Õn ng−êi lín, biÓu lé nh÷ng cè g¾ng ®Çu tiªntrong viÖc b¾t ch−íc nh÷ng ©m thanh cña giäng nãi ng−êi lín, nh÷ng cö ®éng cña ng−êi lín.C¶m xóc yªu th−¬ng xuÊt hiÖn khi trÎ ®−îc ng−êi lín, ®Æc biÖt lµ mÑ «m Êp, vuèt ve nhÑ nhµngvµo m¸, n¾n tay ch©n, xoa l−ng cho trÎ… TrÎ lim dim ®«i m¾t, lÆng ng−êi toµn th©n th− gi·nhoÆc khua kho¾ng ch©n tay, nÐt mÆt thÓ hiÖn sù hín hë. Phøc c¶m hín hë ra ®êi lµ mèc ®¸nhdÊu sù ph¸t triÓn c¶m xóc con ng−êi, nÒn t¶ng cña t×nh c¶m. B¾t nguån tõ sù g¾n bã, tiÕp xóctrùc tiÕp víi cha mÑ, «ng bµ, anh chÞ em, c« gi¸o sÏ n¶y sinh nh÷ng t×nh c¶m nh− : t×nh mÉu tö,t×nh c¶m bµ con ruét thÞt, t×nh c¶m b¹n bÌ… − C¶m xóc giËn hên xuÊt hiÖn khi trÎ kh«ng ®−îc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña m×nhnh− ¨n, uèng, vÖ sinh, giao tiÕp, an toµn… Ch¼ng h¹n khi ng−êi lín «m gh× trÎ qu¸ chÆt ®Õn nçitrÎ ph¶i −ìn ng−êi, gi·y dôa, mÆt ®á gay ®ßi tho¸t ra khái t×nh tr¹ng nµy. §«i khi nhu cÇu®−îc gÇn gòi da thÞt víi ng−êi lín kh«ng ®−îc tho¶ m·n ngay trÎ cã thÓ khãc hên rÊt l©u, cho®Õn lóc ®−îc ng−êi lín bÕ trÎ vÉn cßn tiÕp tôc nøc në… − C¶m xóc sî h·i xuÊt hiÖn khi nhu cÇu an toµn ë trÎ kh«ng ®−îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. Ch¼ngh¹n khi nghe ©m thanh cã c−êng ®é qu¸ m¹nh, hoÆc ng−êi l¹ bÕ trÎ cã nh÷ng thao t¸c bÕ ½mvông vÒ hoÆc l¾c m¹nh… trÎ th−êng khãc thÐt lªn ...