Giáo trình hướng dẫn chẩn đoán và xử trí sốc

Sốc là một hội chứng do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra và có bệnh cảnh lâm sàng rất đa dạng nhưng đều có chung bản chất là tưới máu - cung cấp oxy cho nhu cầu chuyển hóa của mô tế bào không thỏa đáng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình hướng dẫn chẩn đoán và xử trí sốc HÖÔÙNG DAÃN CHAÅN ÑOAÙN VAØ XÖÛ TRÍ SOÁC --- TS.BS Ñoã Quoác Huy*1. ÑAÏI CÖÔNG• Soác laø moät hoäi chöùng do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau gaây ra vaø coù beänh caûnh laâm saøng raát ña daïng nhöng ñeàu coù chung baûn chaát laø töôùi maùu - cung caáp oxy cho nhu caàu chuyeån hoùa cuûa moâ teá baøo khoâng thoûa ñaùng.• Beänh caûnh laâm saøng cuûa Soác raát khaùc nhau tuøy theo nguyeân nhaân gaây ra vaø cô cheá buø ñaép thích öùng cuûa cô theå; ví duï: da laïnh, noåi vaân vaø thieåu nieäu coù theå laø bieåu hieän cuûa cô cheá gia taêng söùc caûn maïch maùu buø tröø; nhòp tim nhanh coù theå laø ñaùp öùng nhaèm gia taêng cung löôïng tim; caùc chaát cathecholamine coù theå gaây ra toaùt moà hoâi, boàn choàn böùt röùt, buoàn noân, noân oùi, vaø tieâu chaûy; lô mô, thieáu maùu cô tim coù theå xuaát hieän khi cô cheá buø ñaép trôû neân khoâng coøn thoûa ñaùng vaø tuït huyeát aùp ñaùng keå.• Ñöùng tröôùc moät BN (BN) soác, coù raát nhieàu caùch tieáp caän, moät trong nhöõng caùch tieáp caän phoå bieán laø phaân loaïi döïa vaøo nguyeân nhaân: − Soác do Tim: + Do Tim thöïc söï: cô tim, van tim, loaïn nhòp tim. + Do taéc doøng maùu: thuyeân taéc maïch, cheøn eùp tim caáp, heïp van, U nhaøy nhó… − Soác khoâng do Tim: + Soác giaûm theå tích: do maát maùu, maát dòch löu haønh… + Soác phaân phoái: soác nhieãm khuaån, soác thaàn kinh… + Soác phaûn veä… Ngöôøi thaày thuoác luoân luoân phaûi coá gaéng tìm caùch xaùc ñònh nguyeân nhaân baèng caùch khai thaùc tieàn söû, thaêm khaùm laâm saøng, thaêm doø huyeát ñoäng, laøm caùc xeùt nghieäm caän laâm saøng vaø söûa chöõa, ñieàu trò nguyeân nhaân. Tuy nhieân caùch tieáp caän theo nguyeân nhaân naøy trong thöïc teá thöôøng chæ giuùp ích hoài cöùu hôn laø giuùp ngöôøi thaày thuoác coâng cuï nhaän bieát vaán ñeà vaø xöû trí coù hieäu quûa moät BN nhaäp vieän trong beänh caûnh soác, tuït huyeát aùp vaø phuø phoåi caáp.2. TIEÁP CAÄN THEO CÔ CHEÁ BEÄNH SINH2.1. Trong hoaøn caûnh caáp cöùu, nhaát laø trong 30 - 60 phuùt ñaàu tieáp xuùc vôùi BN Soác, khi chöa hoaëc khoâng coù ñieàu kieän laøm caùc thuû thuaät xaâm laán nhaèm thaêm doø huyeát ñoäng, caùch tieáp caän theo cô cheá beänh sinh cuûa soác maø cuï theå laø döïa vaøo boä ba vaán ñeà veà tim maïch coù theå giuùp ích höõu hieäu cho vieäc ñaùnh giaù BN, laøm saùng toû vaán ñeà chuû yeáu treân BN vaø ñöa ra ñöôïc nhöõng quyeát ñònh nhanh choùng: caàn phaûi laøm gì ñeå ñieàu trò soác. Boä ba vaán ñeà veà tim maïch bao goàm: Taàn Soá, Bôm vaø Theå tích; ñeå phaân tích vaø söû duïng boä ba vaán ñeà naøy moät caùch hôïp lyù nhö laø moät coâng cuï thaät söï höõu ích, ngöôøi thaày thuoác neân thöïc hieän theo hai böôùc: • Tröôùc heát, xem xeùt taùch rôøi moãi moät vaán ñeà nhö moät thöïc theå hoaït ñoäng rieâng bieät. • Sau ñoù, xem xeùt toång theå caùc vaán ñeà trong moät moái quan heä töông hoã.Coù theå toùm taét caùch tieáp caän theo cô cheá beänh sinh vaø xöû trí soác baèng moät sô ñoà sau:* Khoa Hoài Söùc Tích Cöïc, Beänh vieän Nhaân Daân 115. 12.2. PHAÙC ÑOÀ XÖÛ TRÍ SOÁC/ TUÏT HA/ PHUØ PHOÅI CAÁP Daáu hieäu LS giaûm töôùi maùu, suy tim sung huyeát, phuø phoåi caáp • Ñaùnh giaù quy trình ABC • Ñaùnh giaù sinh hieäu • Baûo veä ñöôøng thôû • Khai thaùc beänh söû • Thôû oxy • Khaùm laâm saøng • Laäp ñöôøng truyeàn TM • ECG 12 chuyeån ñaïo • Gaén monitor (SPO2, HA) • Chuïp XQ tim phoåi taïi giöôøng BAÛN CHAÁT VAÁN ÑEÀ LAØ GÌ? Vaán ñeà theå tích maùu Vaán ñeà bôm tim Vaán ñeà taàn soá tim ( goàm caûà khaùng löïc m/m) a Thuoác: HA nhö theá naøo? Nhòp quaù chaäm Nhòp quaù nhanh • Dòch • Truyeàn maùu • Can thieäp nguyeân nhaân Xem xeùt thuoác vaän maïch , neáu coù chæ ñònh. b b b HA taâm thu >100mmHg HA taâm thu20μg/kg/p) 5-20μg/kg/p ...