Giáo trình Kế toán doanh nghiệp dịch vụ: Phần 2 - TS. Lê Thị Thanh Hải (chủ biên)

Giáo trình Kế toán doanh nghiệp dịch vụ: Phần 2 gồm nội dung chương 3, 4, 5 của giáo trình. Nội dung phần 2 trình bày các vấn đề về kế toán hoạt động kinh doanh dịch vụ vận tải, kế toán một số hoạt động kinh doanh dịch vụ khác, kế toán xác định kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ. Mời bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kế toán doanh nghiệp dịch vụ: Phần 2 - TS. Lê Thị Thanh Hải (chủ biên) Chưong 3 KÉ TOÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH VỤ VẬN TẢI • • • 3.1. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH v ụ VẶN TẢI VÀ N H IỆ M VỤ KÉ TOÁN 3.1.1. Đ ặc điểm h oạt động kinh doanh dịch vụ vận tải Vận tải là ngành dịch vụ nhung có tính sản xuất đặc biệt, sản phẩm vận tải là quá trình di chuyển hàng hoá, khách hàng bằng phương tiện phổ thông hoặc chuyên dùng từ nơi này đến nơi khác và được đo bằng chỉ tiêu: tấn.km hàng hoá vận chuyển và người.km hành khách chuyên chở. Chỉ tiêu chung của ngành vận tái thường là tấn.km tính đổi. Tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ vận tải có những đặc điểm cơ bản sau: - DN vận tải quản lý quá trình hoạt động theo nhiều khâu khác nhau như giao dịch, hợp đồng vận chuyển hàng hoá bao gồm cả xếp dỡ hàng lìoá lại điểm đến (cảng biển, bến tàu, nhà ga,...), hoặc vận chuyển hành khách, thanh lý các hợp đồng vận chuyển, lập kế hoạch điều vận và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch vận chuyển. - Ke hoạch tác nghiệp của các DN vận tải thường cụ thể hoá cho từng ngày, tuần, thậm chí đến từng lịch trình vận chuyển, có tính định kỳ ngắn, người điều khiển và phương tiện vận tải làm việc chủ yếu ở ngoài DN. Do đó, đòi hỏi phải có một quy trình kiểm soát rõ ràng, phân định trách nhiệm vật chất đối với từng khâu, từng bước công việc, và vận dụng cơ chế khoán một cách hợp lý, phù hợp với đặc thù hoạt động vận tải. 69 - Phương tiện vận tải là TSCĐ chủ yếu và quan trọng kỉiôno Ihè thiếu được trong quá trình thực hiện dịch vụ vận tải. Các phuxma tiện này gôm nhiều loại có tính năng, tác dụníz, hiệu quá và mức licLi hao nhiên liệu, năng lượng khác nhau. Mặt khác, mỗi loại phươníỊ tiộn cũng đòi hởi chê độ bảo quản, bảo dưỡng, điểm đồ và điều kiện vận hành hoàn toàn khác nhau. Sự khác biệt giữa phươne tiện vận tải đường bộ, phương tiện vận tải đường sông, phương tiện vận tải hàim không,... cũng như mức tải trọng khác nhau trong mỗi loại phươnu tiện vận tải đều có ảnh hưởng không nhỏ đến chi phí và doanh thu dịch vụ. - Quá trình kinh doanh dịch vụ vận tải, ngoài việc phụ thuộc vào năng lực phương tiện của mỗi DN còn phụ thuộc rất lớn vào các điều kiện hạ tầng cơ sở của mỗi vùng địa lý khác nhau như đường sá, cầu. phà, điều kiện về thông tin liên lạc và điều kiện địa lý, khí hậu,... Ngoài ra, kinh doanh dịch vụ vận tải còn phụ thuộc vào yếu tố con người liên quan trực tiếp đến trình độ làm chủ phương tiện của người điều khiển, khả năng giao tiếp và cách ứng xử văn hoá, đặc biệt trong vận chuyển hành khách. - Quá trình kinh doanh dịch vụ vận tải thường có quan hệ chặt chẽ với các dịch vụ gia tăng khác như xếp dỡ hàng hoá, thủ tục thông quan, kiểm định chất lượng, chuyển phát nhanh thư từ, bưu phẩm,... (đối với vận chuyển hàng hoá) hoặc dịch vụ lữ hành, nghỉ ngơi, mua sắm, hướng dẫn du lịch,... (đối với vận chuyển hành khách). Do vậv, nhiều DN vận tải có tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp bằng các hình thức liên kết trong chuỗi giá trị để tăng khả năng cạnh tranh troníỉ việc thu hút khách hàng và phát triển dịch vụ hỗ trợ ngoài chức năng chính là kinh doanh dịch vụ vận tải. Ngành vận tải gồm nhiều loại hình hoạt động như vận tải ôtô, vận tải đường sắt, vận tải đường biển, đường sông (vận tải thuỷ), vận tải hàng không, vận tải thô sơ,... Mỗi loại hình vận tải nói trên đều có những đặc điểm đặc thù, chi phối đến công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm. Vì vậy, để quản lý một cách hiệu quả, khoa học hoạt động kinh doanh, các nhà quản trị trong các DN vận tải cần phải 70 lính đến nhừng đặc điểm đặc thù đó trong quá trình ra quyết định quản lý. 3.1.2. Nhiệm vụ kế toán hoạt động kinh doanh dịch vụ v ận tải Đe đảm bảo chức năng cung cấp thông tin hữu ích phục vụ cho việc ra quyết định, kế toán hoạt động kinh doanh dịch vụ vận tải có các nhiệm vụ sau; - Ghi chép phán ánh chính xác, kịp thời, đầy đủ các khoản chi phí phát sinh trong quá trình kinh doanh vận tải; kiểm tra tính hợp lệ, hcyp pháp của từng khoản chi phí, tình hình thực hiện kế hoạch và dịnh mức chi phí. - Mở sổ theo dõi chi tiết chi phí theo từng yếu tố, từng khoản mục, làm cơ sở cho việc tính giá thành dịch vụ vận tải một cách đủng đăn. - Tổ chức kế toán doanh thu dịch vụ vận tải, mở sổ kế toán theo dõi chi tiết doanh thu của từng loại hình dịch V I vận tải, cung cấp V Ihông tin phục vụ cho kế toán xác định kết quả kinh doanh. - Tổ chức kiểm tra tình hình thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch kinh tế, tài chính, kế hoạch giá thành sản phẩm và kêt quà kinh doanh. Tô chức phân tích kinh tế, cung cấp thông tin phục vụ cho các nhà quản trị quyết định được các phương án kinh doanh tối ưu. 3.2. KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH vụ V Ậ N TẢI 3.2.1. Ke toán chi phí và giá thành dịch vụ vận tải 3.2. LI. Chi p h í dịch vụ vận tải a) Khái niệm chi phí vận tải Quá trình thirc hiện dịch vụ vận tải cũng là quá trình tiêu dùng các nguồn lụ'c về lao động sống và lao động quá khứ (tư liệu lao động và đối tượng lao động). Việc tiêu dùng các nguồn lực này làm phát sinh chi phí cúa hoạt động kinh doanh dịch vụ vận tải. Song do đặc 71 điểm của vận tải là không có hình thái vật chất mà chi là việc di chuyển hàng hoá hoặc hành khách từ địa điểm này sang địa điêm khác, không làm tăng giá trị sử dụng cho xã hội. Vì vậy, chi phí vận tải cũng mang tính đặc thù và sự tham gia của các yếu tổ chi phí vảo quá trình dịch vụ cũng khác với các ngành sản xuất vật chất khác. Có thê định nghĩa, chi phí vận tải là hiển hiện hằng tiền của hao ph ỉ lao động sổng và lao động vật hoá cần thiết mà các DN kinh doanh dịch vụ vận tải phải chi ra cho quá trình hoạt động ...