Giáo trình Khí tượng Nông nghiệp - Chương III

Nhiệt độ đất có vai trò đặc biệt đối với các quá trình vật lý xảy ra trong đất và khí quyển, là những yếu tố môi trường quan trọng tác động tới các hoạt động sống của sinh vật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Khí tượng Nông nghiệp - Chương III Chương III. CH ð NHI T C A ð T VÀ KHÔNG KHÍ Nhi t ñ ñ t có vai trò ñ c bi t ñ i v i các quá trình v t lý x y ra trong ñ t và khí quy n, là nh ng y u t môi trư ng quan tr ng tác ñ ng t i các ho t ñ ng s ng c a sinh v t. Không khí là m t ch t trong su t r t ít ñư c ñ t nóng tr c ti p b i b c x m t tr i vì kh năng h p thu năng lư ng b c x m t tr i c a chúng r t kém. Tính trung bình khí quy n c a trái ñ t ch h p thu ñư c 14% t ng năng lư ng b c x m t tr i ñi qua, còn l i trên 80% năng lư ng nh n ñư c ch y u nh m t ñ t cung c p cho nó. ð c tính h p thu, truy n nhi t c a ñ t và không khí ñ u mang nh ng s c thái riêng. Nghiên c u các tính ch t nhi t cũng như ch ñ nhi t c a ñ t và không khí giúp chúng ta hi u rõ b n ch t tác ñ ng c a chúng ñ i v i khí h u và ñ i s ng sinh v t.1. CH ð NHI T C A ð T1.1. Các ñ c tính nhi t l c c a ñ ta) Nhi t dung c a ñ t Nhi t dung c a ñ t là ñ i lư ng dùng ñ ñánh giá kh năng nóng lên nhanh hay ch mc a ñ t. Nhi t dung ñư c chia ra làm hai lo i:• Nhi t dung tr ng lư ng (Cp): Là lư ng nhi t c n thi t làm cho 1 gam ñ t nóng lên 1oC. ðơn v tính nhi t dung tr ng lư ng là calo/g/ñ .• Nhi t dung th tích (Cv): Là lư ng nhi t c n thi t làm cho 1cm3 ñ t nóng lên 1oC . ðơn v tính nhi t dung th tích là calo/cm3/ñ .Nhi t dung tr ng lư ng và nhi t dung th tích có quan h m t thi t v i nhau ñư c bi u thb ng bi u th c sau ñây: Cv = d . Cp (1) Trong ñó: Cv: Nhi t dung th tích Cp: Nhi t dung tr ng lư ng d: T tr ng c a ñ t Nhi t dung c a ñ t ph thu c ph n l n vào nhi t dung c a các ch t hình thành nên ñ t.T b ng 3.1 có th rút ra nh ng nh n xét sau: B ng 3.1. Nhi t dung c a các ch t c u t o ñ t + Nhi t dung c a các Nhi t dung Nhi t dungthành ph n c u t o nên ñ t Thành ph n c a ñ t tr ng lư ng th tíchr t khác nhau. (Calo/g/ñ ) (Calo/cm3/ñ ) + Nhìn chung nhi tdung th tích c a m i thành Cát 0,18 0,4900ph n r n ch y u trong ñ t Sét 0,23 0,5900h u như gi ng nhau, vào Than bùn 0,48 0,6000kho ng t 0,5 – 0.6 Không khí trong ñ t 0,24 0,0003calo/cm3/ñ Nư c trong ñ t 1,00 1,0000- + Các lo i ñ t cát ho c pha cát bao gi cũng có nhi t dung nh , nóng lên nhanh nhưngcũng ngu i ñi nhanh chóng.Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Khí tư ng Nông nghi p--------------------------------------------- 41 + Các lo i ñ t sét ho c pha sét có nhi t dung l n, chúng nóng lên ch m và l nh ñi ch mhơn so v i ñ t cát ho c pha cát. + ð t khô có nhi t dung nh hơn so v i ñ t m. Vì v y các lo i ñ t khô thi u m thư ngcó ch ñ nhi t không n ñ nh, chúng nóng lên v ban ngày nhanh chóng và l nh ñi r t nhanhvào ban ñêm. S bi n ñ ng nhi u c a nhi t ñ s nh hư ng r t l n ñ n quá trình sinh trư ngvà phát tri n c a cây tr ng, ñ c bi t là các vùng ñ t cát. ð t m, các lo i ñ t th t, th t pha cóch ñ nhi t ôn hoà, ít dao ñ ng hơn so v i các lo i ñ t trên. Do v y làm m ñ t b ng cách B ng 3.2. Nhi t dung th tích c a m t s lo i ñ t có ñ m khác nhau (ðơn v : Cal/cm3/ñ ) Lo i ñ t ð m ñ t (%) 0 20 50 80 100 ð t cát 0,35 0,40 0,48 0,58 0,63 ð t sét 0,26 0,36 0,53 0,72 0,90 ð t nhi u mùn 0,15 0,30 0,52 0,75 0,90 ð t than bùn 0,20 0,32 0,56 0,79 0,94 tư i nư c có th ñi u ti t ñư c ch ñ nhi t thích h p cho cây tr ng, gi ñư c nhi t trongmùa ñông và làm gi m nhi t ñ trong mùa hè.b) H s d n nhi t (ñ d n nhi t) c a ñ t H s d n nhi t là ñ i lư ng v t lý bi u th kh năng truy n nhi t c a các lo i ñ t. Làlư ng nhi t ñi qua m t ñơn v di n tích 1 cm2, có ñ dày là 1cm, trong th i gian 1 giây khinhi t ñ chênh l ch gi a 2 l p ñ t là 1oC. Ký hi u c a h s ñ n nhi t: λ ; ñơn v tính là calo/cm2/cm/giây/ñ . H s d n nhi t c a các lo i ñ t r t khác nhau và ph thu c vào h s d n nhi t c a cácch t c u t o nên ñ t, ñ x p, ñ m c a ñ t ...