GIÁO TRÌNH KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẠI CƯƠNG

Thực hiện chủ trương đổi mới chương trình, giáo trình đào tạo đại học. Năm2004, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thống nhất chương trình đào tạo giữa các trường đạihọc Việt Nam có đào tạo Cử nhân Khoa học Môi trường. Theo đó, ngoài các Học phầnthống nhất trong cả nước, tùy thuộc vào đặc điểm vùng miền mà các trường thiết kế mộtsố Học phần mang tính chất đặc thù.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẠI CƯƠNG BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ---- -   ----- PGS.TS. LÊ VĂN THĂNG GIÁO TRÌNHKHOA HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẠI CƯƠNG LỜI NÓI ĐẦU Thực hiện chủ trương đổi mới chương trình, giáo trình đào tạo đại học. Năm2004, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thống nhất chương trình đào tạo giữa các trường đạihọc Việt Nam có đào tạo Cử nhân Khoa học Môi trường. Theo đó, ngoài các Học phầnthống nhất trong cả nước, tùy thuộc vào đặc điểm vùng miền mà các trường thiết kế mộtsố Học phần mang tính chất đặc thù. Học phần Khoa học môi trường đại cương là một trong những Học phần thốngnhất trong cả nước đối với các trường đào tạo Cử nhân khoa học môi trường. Tại Đạihọc Huế, dưới sự hổ trợ kinh phí của Dự án Giáo dục đại học pha 1, mức C, cùng vớinhiều giáo trình được biên soạn, giáo trình Khoa học môi trường đại cương được biênsoạn nhằm phục vụ cho nhiệm vụ đào tạo Cử nhân Khoa học môi trường tại Đại họcHuế, ngoài ra còn là tài liệu tham khảo cho nhiều đối tượng khác có chuyên môn gần vớiKhoa học môi trường. Tác giả xin chân thành cảm ơn Dự án Giáo dục đại học mức C tại Đại học Huếđã tạo điều kiện cho tác giả biên soạn giáo trình này. Do điều kiện hạn chế về nhiều mặt, chác chắn giáo trình sẽ còn nhiều thiếu sót,tác giả rất mong được nhận sự góp ý của đồng nghiệp và sinh viên để giáo trình đượchoàn thiện tốt hơn. Xin trân trọng cám ơn! Tác giả Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN1.1. Khái niệm môi trường1.1.1. Định nghĩa môi trường. Thuật ngữ môi trường(MT) - Environment (Tiếng Anh), tiếng Hoa: Hoàn cảnh. MT baogồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đờisống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và sinh vật (Điều 3, Luật BVMT của VN,2005). • Định nghĩa 1: Theo nghĩa rộng nhất thì MT là tập hợp các điều kiện và hiện tượng bên ngoài có ảnh hưởng tới một vật thể hoặc sự kiện.Bất cứ một vật thể, một sự kiện nào cũng tồn tại và diễn biến trong một MT. Theo Lê Văn Khoa,1995: Đối với cơ thể sống thì “Môi trường sống” là tổng hợp những điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng tới đời sống và sự phát triển của cơ thể. • Định nghĩa 2: MT bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, tất cả các yếu tố vô sinh và hữu sinh có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật (Hoàng Đức Nhuận, 2000). Theo tác giả, MT có các thành phần chính tác động qua lại lẫn nhau: - MT tự nhiên bao gồm nước, không khí, đất đai, ánh sáng và các sinh vật. - MT kiến tạo gồm những cảnh quan được thay đổi do con người. - MT không gian gồm những yếu tố về địa điểm, khoảng cách, mật độ, phương hướng và sự thay đổi trong MT. • Định nghĩa 3: MT là một phần của ngoại cảnh, bao gồm các hiện tượng và các thực thể của tự nhiên,... mà ở đó, cá thể, quần thể, loài,... có quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp bằng các phản ứng thích nghi của mình (Vũ Trung Tạng, 2000). • Đối với con người, MT chứa đựng nội dung rộng. Theo định nghĩa của UNESCO(1981) thì MT của con người bao gồm toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra, những cái hữu hình(tập quán, niềm tin...)trong đó con người sống và lao động, họ khai thác các TNTN và nhân tạo nhằm thỏa mãn những nhu cầu của mình. Như vậy, MT sống đối với con người không chỉ là nơi tồn tại, sinh trưởng và phát triển cho một thực thể sinh vật và con người mà còn là “ khung cảnh của cuộc sống, của lao động và sự vui chơi giải trí của con người”. • Như vậy, có thể nêu định nghĩa chung về MT : MT là tập hợp các yếu tố tự nhiên và xã hội bao quanh con người có ảnh hưởng tới con người và tác động qua lại với các hoạt động sống của con người như: không khí, nước, đất, sinh vật, xã hội loài người... • MT sống của con người thường được phân chia thành các loại sau: - MT tự nhiên: Bao gồm các yếu tố tự nhiên như vật lý, hóa học, sinh học, tồn tại ngoài ý muốn của con người nhưng cũng ít nhiều chịu tác động của con người. - MT xã hội: Là tổng thể các quan hệ giữa người và người tạo nên sự thuận lợi hoặc khó khăn cho sự tồn tại và phát triển của các cá nhân và cộng đồng loài người. - MT nhân tạo : Là tất cả các yếu tố tự nhiên, xã hội do con người tạo nên và chịu sự chi phối của con người. Như vậy, MT sống của con người theo nghĩa rộng là tất ...