Giáo trình Kiểm toán tài chính: Phần 2

Giáo trình Kiểm toán tài chính phần 2 trình bày về kiểm toán các chu trình và khoản mục chủ yếu. Phần này bao gồm các chương về: Kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền, kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán, kiểm toán chu trình hàng tồn kho, kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên, kiểm toán tài sản cố định và đầu tư dài hạn, kiểm toán chu trình tiếp nhận và hoàn lại vốn, kiểm toán tiền, kiểm toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành, kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kiểm toán tài chính: Phần 2 PHẨN THứ HAI KIỂM T.ÁN TREN CAC ch u t r I nh v A k h c An Mục CHÌ Ẽ'u ٢ , C h U o n g Ịth a c h lm K íể m to ò n ch u trĩn h b ã n h à n g iih iil Chuong thử chin K IỂ M T O Á N CHU TRÌNH BÁN H À N G - T H U T IỀ N Tóm tắt chu ٠ơ ng Trong quá trinh kiểm toUn, cỏ ha‫ ؛‬cách thửc tiến hhnh kiếm toán hoặc tlển hOnh kiếm toủn theo các khoủn mục trèn báo cáo tàl chinh hoặc tiến hanh kiểm toán theo củc chu Irlnh kinh doanh. Có nhiều chu trinh kinh doanh khác nhau trong dó cố chu trinh bán hdng - thu tlèn. Chu trinh bán hàng - thu íiền điíợc xem la chu trinh cuổl cUng cUa quá trinh sàn xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nỏ không những đánh gia hl-ệu quả cUa cdc chu trinh truOc dỏ nluf chu, trinh tiền. tiếp, nhộn-hoỉm trà vốtĩ, mua hàng-thanh toán ... mà còn đánh giá hiệu quả của toàn bộ quá trinh kinh doanh cUa doanh nghiệp. Chinh vl vậy. kiểm todn chu trinh ndy cở ỷ nghĩa rat quan trọng trong các cuộc kiem toán. Trong chuong này, các nộl dung chủ yếu dược dế cộp bao gồm: 9.1. Chu trinh bán hàng - thu lien với' vấn đề kiếm toán: giới thiệu chltc nâng co bủn cùa chu trinh, mục 1‫ ااة؛‬kiểm todn dổl ١‫ اةر‬chu trinh ^500 gồm nghiệp vụ bán hàng và nghiệp VII thu tiền). 9.2. K‫؛‬ềm soủt nộ‫ ؛‬bộ và trấc nghiệm kiểm soát (thừ nghiệm kiểm so m ữ trtnh KIẾM TOẤĨ‫ ؟‬TÀI caalỊí» cầu mua của khách hàng (đơh đặt hàng, hợp đồng mua hàng ...) và kết thúc bằng việc chuyển đổi hàng hoá thành tiền. Trong trưòng hợp này, hàng hoá và tiền tệ được xác định theo bản chất kinh tế của chúng. Hàng hoá là những tài sản hay dịch vụ chứa đựng giá trị và có thể bán được; tiền tệ là phương tiện thanh toán nhờ đó mọi quan hệ giao dịch thanh toán được giải quyết tức thời. Tuy nhiên, ranh giới của bán hàng (tiêu) và thu tiền (thụ) được thể chế hoá trong từng thời kỳ và cho từng đối tượng cũng có điểm cụ thể khác nhau. Ví dụ, phạm vi của hàng hoá có hoặc không bao hàm đất đai, sức lao động... là tuỳ thuộc vào quan hệ xã hội trong từng thời kỳ; hoặc khái niệm thu tiền cũng có thể chỉ được tính khi tiền đã trao tay hay chuyển vào tài khoản của người bán song cũng có thể tính cả những trưcmg hợp khách hàng đã chấp nhận trả tiền v.v... Do vậy, trong kiểm toán phải dựa vào các văn bản pháp lý để xem xét ranh giới của các đối tượng kiểm toán nói trên. Bán hàng là một quá trình có mục đích thống nhất song phương thức thực hiện mục đích này rất đa dạng. Chẳng hạn, theo phương thức trao đổi và thanh toán có thể có bán hàng theo phương thức thu tiền mặt trực tiếp về két hoặc thu qua ngân hàng, bán hàng theo phương thức giao hàng trực tiếp nhưng sẽ thu tiền sau (bán chịu), bán hàng theo phương thức gừi hàng, theo yêu cầu của khách hàng và chờ khách hàng chấp nhận (sau khi kiểm tra chất lượng và số lượng hàng hoá rồi trả tiền)... Theo cách thức cụ thể của quá trình trao đổi, hàng hoá sản xuất ra, dịch vụ hoàn thành có thể bán trực tiếp cho người tiêu dùng theo phương thức bán lẻ hoặc gián tiếp qua phương thức bán buôn, bán hàng qua đại lý... Với mỗi phương thức này, trình tự cùa quá trình bán hàng diễn ra khác nhau, các thủ tục giao, nhận, thanh toán cũng khác nhau, tổ chức công tác kế toán, kiểm soát cũng khác nhau. Do đó, nội dung và cách thức kiểm toán cụ thể cũng khác nhau. Để thể hiện được những nguyên lý chung của kiểm toán vào chu trình này, nội dung và phương pháp kiểm toán nêu sau đây sệ đề cập những vấn đề chung nhất trên cơ sở hoạt động của loại công ty điển hình của chu trình bán hàng - thu tiền là công ty bán buôn. Với bản chất và hình thức biểu hiện trên, có thể cụ thể hoá chu írình bán hàng - thu tiền thành các chức năng với các bước công việc tương ứng như; xem xét nhu cầu và quyết định tiêu thụ, xem xét khả năng của khách Chuọng thứ chín: Kiểm toán^clịu Irĩnh bán h àn g ■·■ihu hàng và quyết định bán chịu, vận chuyển và bốc xếp hàng hoá, lập hoá đơn bán hàng, ghi sổ hàng bán, ghi sổ khoản phải thu và thu tiền. Mỗi bước công việc nói trên lại bao gồm nhiều nghiệp vụ với những minh chứng bằng các chứng từ tưong ứng. Hiểu được các chức năng, các chứng từ cùng quá trình luân chuyển của chúng mới có thể đưa ra những quyết định đúng đắn trong kiểm toán. Tất nhiên, với mồi loại hình doanh nghiệp, cơ cấu các chức năng ١^à chứng từ về bán hàng - thu tiền cũng có những điểm khác nhau và đòi hỏi phải cụ thể hoá trong từng cuộc kiểm toán. Sơ đồ 8.1 là một ví dụ tổng quát về các chức năng và chứng từ cùng hệ thống kế toán tương ứng ở loại công ty bán buôn - một đại diện điển hình của chu trình bán hàng và thu tiền. Thông thường, với một số doanh nghiệp, những biểu hiện cụ thể của mỗi chức năng và bộ phận đảm nhiệm chức năng đó có khác nhau song chung nhất, chu trình bán hàng - thu tiền đều bao gồm các chức năng chính rủiư: xử lý đặt hàng của người mua; xét duyệt bán chịu; chuyển giao hàng hoá; lập hoá đơn bán hàng; xử lý và ghi sổ các khoản về doanh thu và về thu tiền, xo á sổ các khoản phải thu không thu được; lập dự phòng nợ khó đòi. X ử lý đơn đặt hàng của người mua: Đặt hàng của người mua có thể là đom đặt hàng, là phiếu yêu cầu mua hàng, là yêu cầu qua thư, fax, điện thoại và sau đó là hợp đồng về mua - bán hàng hoá dịch vụ... về pháp lý, đó là việc bày tỏ sự sẵn sàng mua hàng hoá theo những điều kiện xác định. Do đó , có thể xem đây là điểm bắt đầu của toàn bộ chu trình. Trên cơ sở pháp lý này, người bán có thể xem xét để đưa ra quyết định bán qua phiếu tiêu thụ và lập hoá đơn bán hàng. Xét duyệt bán chịu: Do bán hàng gẳn liền với thu tiền trong cùng một .khái niệm tiêu thụ” nên ngay từ thoả thuận ban đầu, sau khi quyết định bán cầm xem xét và quyết định bán chịu một phần hoặc toàn bộ lô hàng. Quyết định này có thể đồng thời thể hiện trên họp đồng kinh tế như một điều kiện đã được thoả thuận trong quan hệ mua bán trong hợp đồng. Tuy nhiên, ở nhiều công ty việc ghi đúng bá ...